Ο τίτλος του μικρού αυτού δοκιμίου «Επιστήμη και Τεχνολογία» είναι τόσο ευρύς που θα πρέπει να συμπεριλάβει πάμπολλες ανθρώπινες δραστηριότητες. Επειδή αυτό είναι αδύνατο να συμβεί σε μια σύντομη προσπάθεια να προσεγγίσει το θέμα, συνοπτικά, θα δώσω μόνο μερικά στοιχεία με σκοπό να μας οδηγήσει σε ανθρώπινους ορίζοντες.
Είναι πράγματι πολύ δύσκολο και, μάλλον, αδύνατο να μπορεί κανείς να προβλέψει το μέλλον της ανθρώπινης εξέλιξης. Οι παράγοντες που το επηρεάζουν είναι πάρα πολλοί. Θα υπάρχουμε στο μέλλον ως ανθρώπινα όντα; Μήπως οι μηχανές θα κυριαρχήσουν και θα εξελιχθούμε σε κάτι άλλο; Εντούτοις, όμως, ενώ πληθαίνουν οι μηχανές γύρω μας, ο άνθρωπος δεν γίνεται εξυπνότερος. Αναπτύσσεται ακόμη η νοημοσύνη μας ή ήδη γίναμε υποχείριοι των μηχανών;
Το μεγάλο ερώτημα είναι αν η τεχνολογία βελτιώνει την πνευματική κατάσταση του ανθρώπου ή την υποβιβάζει. Μήπως η διείσδυση της τεχνολογίας αποξενώνει τον άνθρωπο και εμποδίζει τη θετική εξέλιξη του πολιτισμού του; Οι μαθητές στα σχολεία μας σήμερα δεν μαθαίνουν πια ημερομηνίες ή ιστορικά γεγονότα, ούτε γεωγραφία ή μαθηματικά της καθημερινής χρήσης, γιατί όλα βρίσκονται έτοιμα με ένα κλικ στο Διαδίκτυο. Ήδη, στην εποχή μας η μνήμη πλέον δεν καλλιεργείται και όλα τα περιμένουμε από τις μηχανές. Αυτές μας βοηθούν, αλλά ταυτόχρονα μας κάνουν και τεμπέληδες. Φαίνεται πως το ατομικό μας ανθρώπινο πνεύμα έμεινε στάσιμο. Πού είναι οι μεγάλοι φιλόσοφοι της εποχής μας; Πού βρίσκονται οι ικανοί αρχηγοί μας; Γιατί περιορίσαμε όλη την ανθρώπινη δραστηριότητά μας στις μηχανές; Όλοι μας θέλουμε μία μηχανή να μας κάνει τα πάντα και εμείς να… καθόμαστε! Μήπως ήδη γίναμε δούλοι τους; Προχωρούμε τεχνολογικά, αλλά φαίνεται πως υστερούμε στο λόγο και στη σκέψη. Μήπως έτσι εξελίσσεται η ανθρώπινη νοημοσύνη; Μήπως οι μηχανές ήδη αχρήστευσαν τον ανθρώπινο νου, την κινητήρια δύναμη του κόσμου;
Πάλι οι αρχαίοι Έλληνες γίνονται μπροστάρηδες και η πυξίδα μας. Ήταν αυτοί πρώτοι που απέβαλαν από τη σκέψη το μυστικισμό και έβαλαν τις βάσεις κάθε επιστήμης. Θεμελίωσαν σταθερά ΟΛΕΣ τις επιστήμες που υπάρχουν σήμερα. Όλες έχουν την προέλευσή τους από αυτούς και τη γλώσσα τους: Φυσική, Βιολογία, Αστρονομία, Ψυχολογία, Ιατρική και όλες οι άλλες. Πώς αναδείχτηκαν όλα αυτά τα μεγάλα μυαλά; Αριστοτέλης, Πλάτων, Ιπποκράτης, Αρχιμήδης, Ευκλείδης, Δημόκριτος, Θουκυδίδης –και τόσοι άλλοι– που θεμελίωσαν όλες τις σύγχρονες επιστήμες και σήμερα γίνονται αντικείμενο μελέτης και έρευνας σε όλα τα πανεπιστήμια του κόσμου;
Κάθε επιστήμη χωρίζεται πρώτα στη θεωρία και δεύτερο στην πράξη. Η θεωρία είναι η νοητική ενέργεια και η πράξη ονομάστηκε τεχνολογία. Η τεχνογνωσία της τεχνολογίας ή πρακτικογνωσία έκτισε τον Παρθενώνα, αλλά μετέφερε και τα μάρμαρα από την Πεντέλη στην Ακρόπολη. Ταυτόχρονα, οι εφαρμοσμένες γνώσεις της Φυσικής και των Μαθηματικών έδωσαν επιτεύγματα που προκαλούν το θαυμασμό μας σήμερα. Στο πεδίο τούτο πολλά ελληνικά ονόματα μπορούν να αναφερθούν. Το ελληνικό πνεύμα σκέφτηκε την αξία της τεχνολογίας για την ορθολογική χρήση της στη ζωή των ανθρώπων και της κοινωνίας τους.
Η τεχνολογία σήμερα έχει κατασκευάσει φονικά όπλα που μπορούν να καταστρέψουν τον πλανήτη μας πολλές φορές. Η τεχνολογία πλέον χρησιμοποιείται για να καταπατιέται ο άνθρωπος και να «ζήσουν» μόνο μερικοί. Είναι αυτός ο σκοπός της ζωής μας; Ευτυχώς, μερικοί άνθρωποι είδαν τον κίνδυνο από μία τέτοια εξέλιξη. Ένας από αυτούς είναι ο Αλφρέδος Νόμπελ (1833-1896). Ήταν Σουηδός χημικός που θεωρείται ιδρυτής της τεχνικής των εκρηκτικών υλών και εφευρέτης της δυναμίτιδας. Φαίνεται πως οι ανθρώπινες τύψεις του τον έκαναν να αφήσει τη μεγάλη περιουσία που απέκτησε και από την οποία μεγάλο μέρος άφησε για τα βραβεία που δίνονται και φέρουν το όνομά του. Οι βραβευμένοι επιστήμονες με τις εφευρέσεις τους βελτιώνουν τη ζωή του ανθρώπου.
Πάλι όμως οι αρχαίοι προηγήθηκαν και σε αυτή τη σημαντική ανθρώπινη σκέψη. Η επιστήμη και η τεχνολογία θα πρέπει να εξυπηρετούν το καλό της ανθρωπότητας και όχι την καταστροφή της. Ο Πλάτωνας (428 -347 π.Χ.) ένας από τους σημαντικότερους φιλοσόφους, στο έργο του Μενέξενος 19 αναφέρει επιγραμματικά πως: «Κάθε γνώση, που απομακρύνεται από τη δικαιοσύνη και τις άλλες αρετές είναι δόλος και απάτη και όχι σοφία». Το είπε πριν από δυόμισι χιλιάδες χρόνια στη γλώσσα της εποχής του η οποία κατανοείται πλήρως μέχρι σήμερα: «Πάσα επιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης και της άλλης αρετής πανουργία ου σοφία φαίνεται».
Οι σκέψεις τούτες γράφονται την ημέρα που ο προκαθήμενος του Καθολισμού (12-12-12=σημαδιακό;) πάτησε το κουμπί και μπήκε θριαμβευτικά στην τουιτόσφαιρα και καθημερινά θα τον ακολουθούν εκατομμύρια ακόλουθοι για να «σωθούν». Από ποιόν, γιατί και πώς; Η τεχνολογία στην υπηρεσία του συμφέροντος! Έτσι οι άνθρωποι έγιναν εργαλεία της τεχνολογίας τους. Τι κρίμα!
Εξάλλου το βλέπουμε όλοι γύρω μας. Όλοι μας αφοσιωθήκαμε στα… κινητά μας και σε κάθε άλλη μηχανή. Το είπε πολύ πετυχημένα ο σύγχρονος μας διάσημος φυσικός και μαθηματικός Αλβέρτος Άινστάιν (1879-1955): «Φοβούμαι την ημέρα όταν η τεχνολογία συμπέσει με την ανθρωπιά μας. Ο κόσμος θα έχει μόνο μία γενεά ηλιθίων». Το είπε χαριτωμένα αγγλιστί: «I fear the day when the technology overlaps with our humanity. The world will only have a generation of idiots»!
