Η θέα της Αθήνας από τον 7ο όροφο του ξενοδοχείου Χίλτον μοιάζει να ευχαριστεί αφάνταστα τον Ντάνιελ Ντέι Λιούις, που βρέθηκε χθες στην ελληνική πρωτεύουσα ως ειδικός προσκεκλημένος της Εταιρείας Προστασίας Σπαστικών, για να συνδράμει στο έργο συγκέντρωσης χρημάτων για το Πρότυπο Κέντρο «Πόρτα Ανοιχτή» και να παραβρεθεί στη φιλανθρωπικού χαρακτήρα πρεμιέρα του «Λίνκολν» στο Παλλάς.

«Καιρός να ξανανέβω στην Ακρόπολη, γιατί πέρασαν πολλά χρόνια από την τελευταία φορά», είπε ο Ντάνιελ Ντέι Λιούις κατά την επίσκεψή του στο μουσείο

«Ίσως θα έπρεπε να βάλουμε λίγη Ακρόπολη και στην αφίσα της ταινίας», λέει αστειευόμενος ο ηθοποιός, συνδέοντας το λίκνο της Δημοκρατίας με το υποκείμενο του ιστορικού δράματος του Στίβεν Σπίλμπεργκ, τον Αβραάμ Λίνκολν, στον ρόλο του οποίου ο φοβερός Ιρλανδός διεκδικεί το τρίτο του Όσκαρ μετά το «Αριστερό μου πόδι» και το «Θα χυθεί αίμα».

Είναι τελικά ο Λίνκολν το απόλυτο σύμβολο της Δημοκρατίας για την Αμερική;

Είναι ένα σύμβολο ανάμεσα σε άλλα, αλλά ίσως το σημαντικότερο.

Τι σας εντυπωσίασε περισσότερο στη μελέτη της ζωής του Λίνκολν;

Δεν ήξερα τίποτα για τον Λίνκολν πριν αναλάβω τον ρόλο, οπότε κάθε αποκάλυψη ήταν σημαντική για μένα. Δύσκολο να ξεχωρίσεις κάποια από τις τόσες αρετές που είχε και ως πολιτικός και ως άνθρωπος. Δύσκολο, γιατί η δουλειά σου (ως ηθοποιού και ως μελετητή) είναι να φθάσεις στην κατανόηση της ολότητας της προσωπικότητας. Αν ήταν όμως να επιλέξω, το ένα στοιχείο θα ήταν η αίσθηση του χιούμορ του, «απλωμένη» σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής του, όπως αφήνουν να φανεί αφηγήσεις του, ομιλίες, υπομνήματα. Αλλωστε η ικανότητά του στις αφηγήσεις ήταν φοβερή, είτε ως ευχαρίστηση και ψυχαγωγία χρησιμοποιούσε μια ιστορία είτε ως παραβολή. Το άλλο στοιχείο θα ήταν ο ρόλος του ως πατέρα, σε καιρούς που η έννοια της πατρότητας ήταν τελείως διαφορετική σε αυτούς τους κύκλους, τους κατ’ ανάγκη επηρεασμένους από τα βικτοριανά ήθη. Η αγάπη και η τρυφερότητα που έδειχνε στα παιδιά του ήταν σπάνια. Χωρίς τον συνήθη τότε αυταρχισμό. Του άρεσε που ο μικρός του γιος προκαλούσε το χάος στον Λευκό Οίκο. Είχε πει πως η αγάπη είναι η αλυσίδα που δένει τον γονέα με το παιδί, χρησιμοποιώντας την έννοια της δουλείας, ενάντια στην οποία πάντα μαχόταν, ως παρομοίωση για έναν πανέμορφο σκοπό.

Πιστεύετε πως υπάρχουν στο φιλμ αναγωγές στον Ομπάμα, μέσα από το πρόσωπο του Λίνκολν;

Ξέρω πως ο Ομπάμα έχει σπουδάσει τον Λίνκολν. Υπάρχουν προσωπικότητες μεγάλης ευφυΐας και καλών προθέσεων. Ο Ομπάμα νομίζω είναι ένας απ’ αυτούς και τον έχει μελετήσει βαθιά τον Λίνκολν. Το θέμα όμως είναι, όπως εξάλλου και στο φιλμ, αν θα του επιτραπεί να κάνει τα πράγματα που επιθυμεί να κάνει. Ο Λίνκολν δεχόταν δυσαρέσκεια ακόμα και εσωκομματικά. Βασικά από ανθρώπους αντίθετους στην κατάργηση της δουλείας, που μονάχα εκ των υστέρων αντιλήφθηκαν την πανουργία του, το ότι πίσω από το ήρεμο, παθητικό εξωτερικό κρυβόταν ένα μυαλό εκρηκτικό. Ο Λίνκολν καταλάβαινε τη σημασία του τάιμινγκ πιο πολύ από κάθε άλλον πολιτικό της εποχής του. Εξ ου και φρόντισε να ανακηρύξει τη γνήσια πίστη του στην ισότητα των ανθρώπων και την κατάργηση της δουλείας πολύ πριν γίνει πρόεδρος.

Είχε, επίσης, τη μεγάλη αγάπη του λαού, αν και η επίσημη παιδεία του ήταν λιγότερη του ενός έτους και ό,τι έμαθε το έμαθε διαβάζοντας μόνος. Οι σημερινοί ηγέτες μπορεί να έχουν εντυπωσιακές σπουδές, αλλά δεν θα λέγαμε πως είναι ιδιαίτερα αγαπητοί στον λαό. Τι έχει αλλάξει; Η ουσία της ηγεσίας ή μήπως ο κόσμος;

Και τα δύο, νομίζω. Αλλά κυρίως ο τρόπος με τον οποίο καλείται κάποιος να ηγηθεί έχει αλλάξει, με τα μίντια. Ο σημερινός ηγέτης υπόκειται σε άλλου τρόπου εξονυχιστικό έλεγχο, σε αυτόν της κάμερας, που είναι πολύ διεισδυτικός. Πάντως, στην ουσία πρόκειται για το ίδιο σύστημα διακυβέρνησης που ίσχυε ανέκαθεν με όλα τα καλά και τις αδυναμίες με τις οποίες είχε δημιουργηθεί. Το θέμα είναι πόσο συχνά θα εμφανιστεί, μέσα σ’ αυτό το σύστημα ένας μεγάλος άνδρας, όπως ο Λίνκολν, που παραμένει παράδειγμα προς σύγκριση.

Σ’ αυτούς τους δύσκολους καιρούς, πόσο χρήσιμο πιστεύετε πως είναι να κοιτάμε πίσω στην Ιστορία; Βοηθάει κάτι τέτοιο να αποφύγουμε την παρακμή του δυτικού πολιτισμού;

Αν ξεκινούσε κανείς με την παραδοχή πως ο δυτικός πολιτισμός όντως βρίσκεται σε παρακμή… πιστεύω πως πρέπει διαρκώς να υπενθυμίζουμε στους ανθρώπους πως η δημοκρατία, με όλες τις εγγενείς ατέλειές της, μπορεί να επιτύχει τα σπουδαιότερα πράγματα. Αλλά μονάχα, όταν διαθέτει το σωστό άτομο να κάνει το σύστημα να δουλέψει. Αντίθετα, με το λάθος άτομο, η δημοκρατία, με όλη την ευλυγισία της, μπορεί να γίνει πολύ επικίνδυνη. Πρέπει να είναι κάποιος με ισχυρό ήθος για να χρησιμοποιήσει το σύστημα σε όφελος του λαού. Να σέβεται και ν’ ακούει φυσικά τον αντίλογο όπως επιβάλλεται σε κάθε δημοκρατία, αλλά να πολεμά για το γενικό καλό. Ο οποίος αντίλογος μπορεί να είναι εξοργιστικός. Πώς διάολο, ας πούμε, μπορεί κανένας να αντισταθεί στην ιδέα να φορολογούνται βαρύτερα οι πλουσιότεροι; Τι πιο λογικό και ηθικό;

Για τον Ζεράρ Ντεπαρντιέ, που άλλαξε εθνικότητα λόγω της φορολογίας, ποια θα ήταν η θέση σας;

Ούτε η Αμερική ούτε απ’ ό,τι ξέρω καμία κυβέρνηση πρότεινε 75% φορολόγηση, όπως η Γαλλία. Ειλικρινά, μου είναι δύσκολο να τον αδικήσω γι’ αυτό που έκανε. Είμαι σίγουρος ότι έχει πληρώσει πολλούς φόρους και θα ήταν διατεθειμένος να συνεχίσει να πληρώνει, αλλά 75%; Είναι γελοίο. Θα πρέπει να υπάρχει μια ισορροπία.