Στις 28 Φεβρουαρίου, ακριβώς στις 5.00 το απόγευμα, καθώς οι καμπάνες της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου χτυπούσαν δυνατά, ένα λευκό ελικόπτερο απογειωνόταν από το Βατικανό, με επιβάτες τον Βενέδικτο ΙΣτ΄ και τον ιδιαίτερο γραμματέα του, αρχιεπίσκοπο Γκέοργκ Γκένσβαϊν. O ομότιμος πλέον Πάπας είχε φροντίσει να αναρτήσει στο Τwitter το τελευταίο μήνυμά του. «Σας ευχαριστώ για την αγάπη και την υποστήριξή σας. Σας εύχομαι να έχετε πάντα την ευτυχία που πηγάζει όταν βάζετε τον Χριστό στο επίκεντρο της ζωής σας» έγραφε. Οταν, προ τριών μηνών, έστελνε το πρώτο ηλεκτρονικό μήνυμά του στη δημοφιλή πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης, κανείς δεν φανταζόταν την απροσδόκητη παραίτησή του – που ανακοινώθηκε αρχικά στις 11 Φεβρουαρίου – την οποία απέδωσε κυρίως σε λόγους υγείας. Οι συμβουλές εξωστρέφειας του αμερικανού ίματζ μέικερ που προσέλαβε δεν είχαν φέρει αποτέλεσμα. Ο αντίκτυπος του λεγόμενου «σκανδάλου Vati Leaks» αποδείχθηκε πιο δυνατός. Πιο δυνατός και από τον ίδιο τον Πάπα.

Το κουβάρι της ιστορίας πιθανότατα άρχισε να ξετυλίγεται στις 17 Δεκεμβρίου του 2012. Δύο κόκκινοι δερματόδετοι τόμοι παραδόθηκαν εκείνη την ημέρα στο γραφείο του. Επρόκειτο για το πόρισμα της έρευνας την οποία ο ίδιος είχε διατάξει. Σύμφωνα με το πρόσφατο δημοσίευμα της ιταλικής εφημερίδας «La Repubblica», η έκθεση ήταν κόλαφος. Μυστικά δίκτυα ιερέων, τα μέλη των οποίων διοργανώνουν σεξουαλικές συνευρέσεις στη Ρώμη, αλλά και στο Βατικανό, καρδινάλιοι που «παραβιάζουν την έκτη και την έβδομη εντολή», δηλαδή τα «Ου μοιχεύσεις» και «Ου κλέψεις», ύποπτες συναλλαγές που λαμβάνουν χώρα στην Τράπεζα του Βατικανού. Ο 85χρονος Βενέδικτος, σύμφωνα με τη «Repubblica» αισθάνθηκε πολύ αδύναμος για να σηκώσει και αυτόν τον σταυρό. Οι τόμοι κλειδώθηκαν και εκείνος αποφάσισε να παραδώσει τα εμπιστευτικά αυτά έγγραφα στον διάδοχό του. Η κάθαρση θα πρέπει να ξεκινήσει από τον επόμενο Πάπα. Φυσικά, το Βατικανό έσπευσε να διαψεύσει τα δημοσιεύματα.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΠΑ

Η ιστορία των περίφημων πλέον Vati Leaks ξεκινά στo τέλoς Ιανουαρίου του 2012. Η τηλεοπτική εκπομπή «The Untouchables» του ιταλού δημοσιογράφου Τζιανλουίτζι Νούτσι αποκαλύπτει μια σειρά επιστολών του αρχιεπισκόπου Κάρλο Μαρία Βιγκάνο προς υψηλόβαθμους αξιωματούχους του Βατικανού, αλλά και προς τον ίδιο τον ποντίφικα. Ο Βιγκάνο, ως υποδιοικητής με αρμοδιότητα στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, δηλώνει ότι έχει δημιουργήσει εχθρούς στην προσπάθειά του να καταπολεμήσει τη σπατάλη και την ευνοιοκρατία με τα συμβόλαια που χρεώνουν την Αγία Εδρα με εκατομμύρια ευρώ. Παρακάλεσε, λοιπόν, στο γράμμα του τον Πάπα, αλλά και τον καρδινάλιο Ταρτσίζιο Μπερτόνε, δεύτερο τη τάξει στο Βατικανό, να μη μετακινηθεί από τη θέση του. Τελικά, μετατέθηκε ως πρεσβευτής στις ΗΠΑ.

Περισσότερες, βέβαια, επιστολές εμφανίστηκαν στα μέσα Φεβρουαρίου στη σκανδαλοθηρική καθημερινή εφημερίδα «Il Fatto Quotidiano». Τα γράμματα αποκάλυπταν μια μεγάλη σειρά από εσωτερικές συγκρούσεις στην Κουρία, αλλά και την πληροφόρηση του Βατικανού για μια φερόμενη συνωμοσία με σκοπό τη δολοφονία του Βενέδικτου. Συγκεκριμένα, ένας καρδινάλιος από τη Σικελία ανέφερε ότι άκουσε στην Κίνα για την ύπαρξη σχεδίου δολοφονίας του Πάπα. Ο εκπρόσωπος της Αγίας Εδρας, πατέρας Λομπάρντι, μίλησε για «ακατανόητα δημοσιεύματα».

Ο χορός των αποκαλύψεων δεν είχε τέλος. Κεντρικό, πάντα, πρόσωπο ο δημοσιογράφος Τζιανλουίτζι Νούτσι, αλλά και το βιβλίο του «His Holiness: Τhe Secret Papers of Benedict XIV» (Η Αυτού Αγιότητα: Τα μυστικά έγγραφα του Βενέδικτου ΙΣτ΄).

Η «ΜΑΡΙΑ» ΜΙΛΗΣΕ

Η πρώτη συνάντηση του δημοσιογράφου Τζιανλουίτζι Νούτσι με την πηγή που αναφέρει απλώς ως «Μαρία» πραγματοποιήθηκε την άνοιξη του 2011 σε ένα άδειο διαμέρισμα, κάτω από τη σκιά της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου, στη Ρώμη. Είχαν προηγηθεί αρκετά ραντεβού σε καφετέριες και μπαρ, όπου ο πληροφοριοδότης δεν είχε τελικά εμφανιστεί, με σκοπό να ανιχνεύσει τις προθέσεις του. «Ως δημοσιογράφος έρχεσαι συχνά αντιμέτωπος με ραντεβού στα τυφλά και συναντήσεις με ανθρώπους για τους οποίους δεν ξέρεις τίποτε. Γνώριζα, όμως, αμέσως ότι εκείνη η συνάντηση θα αποτελούσε την αρχή για τη σπουδαιότερη υπόθεση στην οποία έχω αναμειχθεί» έχει δηλώσει χαρακτηριστικά.

Ετσι, οι συναντήσεις με την πηγή του συνεχίζονταν, κάθε Πέμπτη, ενώ κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αποκλειόταν οποιοσδήποτε άλλος τρόπος επικοινωνίας. Μερικές φορές, η «Μαρία» τα κατάφερνε να έρθει στις συναντήσεις, κάποιες άλλες έρχονταν διαφορετικοί πληροφοριοδότες. Ο Νούτσι κρατούσε τα έγγραφα νύχτα μέρα επάνω του, σε ένα USB που είχε κρεμασμένο στον λαιμό του. Φοβόταν ότι κάποιος θα προσπαθούσε να του τα κλέψει και να του κάνει κακό.

Το βιβλίο του τελικά κυκλοφόρησε στις 18 Μαΐου του 2012, ενώ είχαν ήδη προηγηθεί οι αποκαλύψεις στην τηλεοπτική εκπομπή του. Ο βαρύς αυτός τόμος που εκδόθηκε περιείχε φωτογραφίες από έγγραφα και αντίγραφα επιστολών, φαξ, ακόμη και σημειωμάτων μεταξύ του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄ και ιταλών πολιτικών, καθώς και αξιωματούχων άλλων κρατών. Ορισμένα από τα γράμματα είχαν πράγματι γαργαλιστικό περιεχόμενο, όπως, για παράδειγμα, η μυστική αλληλογραφία του Ντίνο Μπόφο, πρώην εκδότη της καθολικής εφημερίδας «Αvvenire». O Μπόφο ζητούσε από έναν καρδινάλιο, αλλά και από τον Πάπα, να παρέμβει σε βάρος του αντιπάλου του, εκδότη της εφημερίδας «L’Osservatore Romano», Τζιοβάνι Μαρία Βιάν. Ο Βιάν είχε αφήσει να διαρρεύσει ότι ο Μπόφο παρενόχλησε τη γυναίκα του ομοφυλόφιλου εραστή του. Σε μια άλλη επιστολή, ο γνωστός παρουσιαστής της Ιταλίας, Μπρούνο Βέσπα, παρουσιαζόταν να στέλνει μια επιταγή 12.500 δολαρίων στον ιδιαίτερο γραμματέα του Πάπα, Γκέοργκ Γκένσβαϊν, γνωστό μετά το εξώφυλλο του ιταλικού «Vanity Fair» και ως «Τζορτζ Κλούνεϊ του Βατικανού». Τα χρήματα του Βέσπα, σύμφωνα με τον ίδιο, προορίζονταν για τους φιλανθρωπικούς σκοπούς του ποντίφικα, όμως υπήρχε και η υποσημείωση της παράκλησης ακρόασης από τον ίδιο τον Πάπα. Τέτοιου είδους επιστολές δωρεών, συνοδευόμενες πάντα από αιτήματα συνάντησης, φαίνεται ότι ήταν συχνή πρακτική για ιταλούς τραπεζίτες, ακόμη και για στελέχη των κυβερνήσεων Μπερλουσκόνι.
Εντύπωση προκαλεί και η ιστορία της διαδρομής μιας λευκής τρούφας, αξίας 100.000 ευρώ, την οποία δώρισε ένας πλούσιος Ιταλός ως αντάλλαγμα για την παπική εύνοια. Τελικά, το σπάνιο μανιτάρι κατέληξε σε ένα γεύμα ζυμαρικών για αστέγους.
Το βιβλίο περιέχει επίσης άφθονες αναφορές στην ταραγμένη αμερικανική Καθολική Εκκλησία, η οποία ήταν σχεδόν υπό πτώχευση εξαιτίας των νομικών εξόδων για τις πληρωμές των θυμάτων των παιδεραστών ιερέων. Ο Νούτσι παραθέτει μια σειρά από έγγραφα όπου εμφανίζονται οι μεταφορές εκατομμυρίων δολαρίων με σκοπό τη διάσωσή της.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα γράμματα και τα σημειώματα που υποστηρίζουν ότι η Τράπεζα του Βατικανού δεν συμμορφώνεται επαρκώς με τη διεθνή νομοθεσία προκειμένου να αποτραπεί το ξέπλυμα χρήματος.

ΠΟΙΟΣ ΕΙΝΑΙ ΤΟ «ΛΑΡΥΓΓΙ» ΤΩΝ VATI LEAKS;

Το σκάνδαλο της διαρροής των εγγράφων βρισκόταν στον πρώτη γραμμή της επικαιρότητας στην Ιταλία. Αρκετά ιταλικά μέσα ενημέρωσης υποστήριξαν ότι πίσω από τις διαρροές των εγγράφων κρύβεται η προσπάθεια υπονόμευσης του Ταρτσίσιο Μπερτόνε, δεύτερου τη τάξει στο Βατικανό, φανερώνοντας έτσι σκοτεινές διαμάχες των καρδιναλίων για το παιχνίδι της εξουσίας. Ο ίδιος, πάντως, ο συγγραφέας του βιβλίου, Τζιανλουίτζι Νούτσι, με δηλώσεις του θέλησε να υπερασπιστεί τον Πάπα. Δήλωσε ότι πιστεύει ακράδαντα στη βούληση του ποντίφικα να επιβάλει διαφάνεια στην Τράπεζα του Βατικανού και να καταπολεμήσει τα φαινόμενα παιδεραστίας.

Η Τράπεζα του Βατικανού, έτσι κι αλλιώς, πάντα βρισκόταν στο επίκεντρο της διαμάχης. Μάλιστα η απομάκρυνση, στις 24 Μαΐου, του προέδρου της, Ετόρε Γκότι Τεντέσκι, με την κατηγορία της παραμέλησης καθηκόντων από το διοικητικό συμβούλιο, είναι ενδεικτική. Οι υποστηρικτές του μίλησαν για υπονόμευση της προσπάθειάς του για διαφάνεια από τον ισχυρό άνδρα του Βατικανού καρδινάλιο Μπερτόνε. Οι εξελίξεις στην υπόθεση Vati Leaks ήταν ακόμη πιο ραγδαίες. Την επόμενη ημέρα ανακοινώθηκε επισήμως πλέον η σύλληψη του μπάτλερ του Πάπα, Πάολο Γκαμπριέλε, ως υπεύθυνου για τη διαρροή εγγράφων.

ΕΝΑΣ ΜΠΑΤΛΕΡ ΚΑΤΗΓΟΡΕΙΤΑΙ

Η είδηση της σύλληψης του 46χρονου μπάτλερ σίγουρα συντάραξε τους κόλπους του Βατικανού. Ο άνθρωπος που ήταν επιφορτισμένος με καθήκοντα όπως το σερβίρισμα των γευμάτων του ποντίφικα, αλλά και την ενδυμασία του, ήταν τελικά εκείνος που βρισκόταν πίσω από ένα σημαντικό μέρος της διαρροής εγγράφων. Η αστυνομία συνέλεξε από το διαμέρισμα του Πάολο Γκαμπριέλε, στο οποίο διέμενε μαζί με τη γυναίκα του και τα τρία παιδιά του, δεκάδες έγγραφα που ήταν αποθηκευμένα σε στικάκια USB, σε υπολογιστές και σε ένα iPad. Ανάμεσά τους βρίσκονταν και άκρως απόρρητα, κρυπτογραφημένα έγγραφα, με την ιδιόχειρη σημείωση του Πάπα Βενέδικτου ΙΣτ΄ «να καταστραφούν».

Λίγες ημέρες αργότερα ακολούθησε η σύλληψη του Κλαούντιο Σιαρπελέτι, αναλυτή και προγραμματιστή στη Γραμματεία του Κράτους, την κεντρική κυβέρνηση του Βατικανού. Στο γραφείο του βρέθηκε ένας φάκελος που απευθυνόταν στον μπάτλερ Πάολο Γκαμπριέλε. Ο Σιαρπελέτι τόνισε ότι ο φάκελος βρέθηκε στην κατοχή του πριν από δυόμισι χρόνια, ότι δεν τον άνοιξε ποτέ και ότι πλέον δεν μπορούσε να θυμηθεί από ποια πηγή έφτασε σε αυτόν. Ο εκπρόσωπος της Αγίας Εδρας, πατήρ Φεντερίκο Λομπάρντι, υποβάθμισε από την πρώτη στιγμή την ανάμειξη του Σιαρπελέτι στο σκάνδαλο, λέγοντας ότι δεν είναι πραγματικά συνένοχος του Γκαμπριέλε και ότι είχε «περιθωριακό ρόλο». Πραγματικά, ο 48χρονος προγραμματιστής καταδικάστηκε σε δύο μήνες φυλάκιση με αναστολή.

Σίγουρα το πιο ενδιαφέρον πρόσωπο της πολύκροτης υπόθεσης είναι αναμφισβήτητα ο μπάτλερ. Στο κατηγορητήριο των 35 σελίδων αναφέρεται πως ο Πάολο Γκαμπριέλε δήλωσε στους αστυνομικούς ότι ενήργησε κατ’ αυτόν τον τρόπο διότι είδε «το κακό και τη διαφθορά παντού στην Εκκλησία» και ήθελε να βοηθήσει στην καταπολέμησή τους, «διότι ο Πάπας δεν ήταν επαρκώς ενημερωμένος».

Ακολούθησε η δίκη κατά τη διάρκεια της οποίας ο Γκαμπριέλε επέδειξε σαφή σημάδια μετάνοιας, δηλώνοντας μεταξύ άλλων: «Εκανα κατάχρηση της εμπιστοσύνης που μου έδειξε ο Αγιος Πατέρας, τον οποίο και αγαπώ όπως ένα παιδί αγαπά τον πατέρα του». Ο ρομαντισμός και η προσεκτική επιλογή των λέξεων όμως δεν τον βοήθησαν ιδιαίτερα. Τελικά, καταδικάστηκε σε 18 μήνες φυλάκιση, την οποία θα εξέτινε στο διαμέρισμά του στο Βατικανό, σε κατ’ οίκον περιορισμό. Η απόφαση όμως ανατράπηκε καθώς όπως αναμενόταν, ο Πάπας τον προηγούμενο Δεκέμβριο του απένειμε χάρη.

Για τους παροικούντες την Ιερουσαλήμ, είναι φανερό ότι ο 46χρονος μπάτλερ δεν μπορεί να αποτελεί το μοναδικό πρόσωπο, πόσω μάλλον τον κεντρικό εγκέφαλο, πίσω από τη διαρροή των εμπιστευτικών εγγράφων. Τον Ιούλιο, μάλιστα, έφθασαν στις διευθύνσεις ιταλικών εφημερίδων επιστολές που υποστήριζαν ότι επρόκειτο να αποκαλυφθούν και άλλες ατασθαλίες της διοίκησης του Βατικανού, «αν δεν απομακρυνθεί αμέσως ο ακατονόμαστος Μπερτόνε».
Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ

Η κούρσα για τη διαδοχή του Πάπα Βενέδικτου ξεκίνησε περίεργα και όχι ακριβώς με τους καλύτερους οιωνούς. Η αρχή έγινε με την παραίτηση του καρδιναλίου Κιθ Ο’Μπράιαν, αρχιεπισκόπου Σεντ Αντριους και Εδιμβούργου, ύστερα από τις εναντίον του κατηγορίες για «ανάρμοστες πράξεις» που φέρεται να διέπραξε πριν από 33 χρόνια. Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας «The Οbserver», ιερείς διατύπωναν εγγράφως διαμαρτυρίες στο Βατικανό για παρενόχλησή τους από τον καρδινάλιο Ο’Μπράιαν.

Από την άλλη πλευρά, το σκάνδαλο Vati Leaks ρίχνει βαριά τη σκιά του. Το «αμαρτωλό» πόρισμα που παρέλαβε ο Πάπας φαίνεται να είναι η πρώτη καυτή πατάτα στα χέρια του νέου ποντίφικα.

Η ομίχλη, που κατακλύζει – και μάλλον θα περιβάλλει για αρκετό καιρό ακόμη – την Καθολική Εκκλησία μοιάζει πάντα μαύρη, πυκνή και αδιαπέραστη, βγαλμένη κατευθείαν από τις σελίδες μπεστ σέλερ του Νταν Μπράουν.

*Δημοσιεύθηκε στο BHmagazino την Κυριακή 10 Μαρτίου 2013