Από μέρος μιας «βιομηχανικής αυτοκρατορίας», που ξεκίνησε το 1874 και άφησε ισχυρό αποτύπωμα στη νεότερη ιστορία της Ελλάδας, το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό καλείται να αποτελέσει τοπόσημο και στη σύγχρονη εποχή με τη μετεγκατάσταση εννέα υπουργείων και τη δημιουργία πάρκου 80 στρεμμάτων.

Η ΠΥΡΚΑΛ ιδρύθηκε στα 1874 και έκτοτε αποτέλεσε διαρκώς τον κύριο προμηθευτή πυρομαχικών των Ελληνικών Eνόπλων Δυνάμεων, ενώ οι εξαγωγές των προϊόντων της σε όλο τον κόσμο υπήρξαν πάντοτε πολύ σημαντικές.

Η εταιρία ιδρύθηκε αρχικά ως «Ελληνικόν Πυριτιδοποιείον Α.Ε.» στα 1874, ενώ ο κύριος ανταγωνιστής της οι «Αδελφοί Μαλτσινιώτη» στα 1887. Ο ανταγωνισμός ανάμεσά τους για την ανάληψη παραγγελιών από το Ελληνικό κράτος τις οδήγησε σε έναν ιδιόρρυθμο μεταξύ τους «πόλεμο» που δεν έλαβε τέλος παρά μόνον με τη συγχώνευση των δύο εταιριών στα 1908. Έτσι σχηματίστηκε μια νέα εταιρία, η Εταιρία (Ελληνικού) Πυριτιδοποιείου και Καλυκοποιείου, με τα αρχικά ΕΕΠΚ ή ΕΠΚ, ενώ το ακρωνύμιο ΠΥΡ.ΚΑΛ. καθιερώθηκε αργότερα.

Παράλληλα με την παραγωγή πυρομαχικών και εκρηκτικών, η εταιρία ασχολήθηκε και με άλλες δραστηριότητες συμπεριλαμβανομένης και της κατασκευής ενός πρωτότυπου όπλου πεζικού δικής της σχεδίασης, ενώ ασχολήθηκε με την κατασκευή πετρελαιοκινητήρων και άλλων μηχανημάτων, αμαξωμάτων, εργαλείων, βιομηχανικών υποδομών, καυστήρων, μερών αεροσκαφών κ.α.

 

Από τα 1934 η εταιρία πέρασε στα χέρια του Πρόδρομου Μποδοσάκη-Αθανασιάδη, ενός από τους πλέον σημαντικούς παράγοντες της Ελληνικής βιομηχανίας στον 20ο αιώνα. Η ΠΥΡΚΑΛ έγινε τελικά μέρος μιας βιομηχανικής αυτοκρατορίας, με πρωτεύουσες δραστηριότητες στους τομείς των εξορύξεων, της κλωστοϋφαντουργίας, χημικών και λιπασμάτων, υαλουργίας, μηχανουργίας και κατασκευών, καθώς και παροχής υπηρεσιών (ασφάλειες, θαλάσσιες μεταφορές κτλ).

Τα χρόνια της κατοχής

Η ΠΥΡΚΑΛ ευνοήθηκε ιδιαίτερα από τις εξαγωγές πολεμικού υλικού προς την Δημοκρατική παράταξη της εμπόλεμης Ισπανίας κατά τον εμφύλιο πόλεμο του 1936-1939. Ακόμα, η παραγωγή της ήταν ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα κατά το Β΄Π.Π.

Κατά την περίοδο της Κατοχής οι εγκαταστάσεις της πέρασαν στα χέρια των Γερμανών, που τις βρήκαν άθικτες, καθώς τα σχέδια απομάκρυνσης του εξοπλισμού και ανατίναξής τους δεν υλοποιήθηκαν. Οι Γερμανοί ωστόσο δεν απέτυχαν στο ανάλογο δικό τους σχέδιο και φεύγοντας από την Ελλάδα άφησαν το εργοστάσιο της ΠΥΡΚΑΛ σε ερείπια. Ο εξοπλισμός και τα μηχανήματα επίσης φυγαδεύτηκαν και η άλλοτε μεγαλύτερη βιομηχανία της Ανατολικής Μεσογείου και Μέσης Ανατολής έπρεπε να ξεκινήσει από το μηδέν.

Αρχικά ασχολήθηκε με την παραγωγή μεταλλικών ειδών και καταναλωτικών προϊόντων, αλλά σύντομα αναγεννήθηκε στην παλιά της αίγλη χάρη σε μια σειρά από παραγγελίες του Ελληνικού Στρατού, του ΝΑΤΟ και παραδόξως της Δυτικής Γερμανίας. Στις επόμενες δύο δεκαετίες η ΠΥΡΚΑΛ αναγεννήθηκε και προόδευσε, δημιουργώντας νέα εγκαταστάσεις και αναπτύσσοντας νέα προϊόντα.

 

Μεγάλο πλήγμα δέχτηκε ωστόσο, όταν στα 1976 το Ελληνικό κράτος αποφάσισε να δημιουργήσει την ΕΒΟ, που αρχικά ανέλαβε την παραγωγή του τυφεκίου G3 της Γερμανικής Heckler & Koch, το οποίο καθιέρωσε ο Ελληνικός Στρατός αντί του FN FAL που η ΠΥΡΚΑΛ ήδη είχε αρχίσει να παράγει με άδεια από τη Βελγική εταιρία FN και εκ του οποίου 30.000 τεμάχια είχαν ήδη κατασκευασθεί στην Ελλάδα (και τελικώς εξήχθησαν). Η ανάπτυξη της ΕΒΟ έβλαψε σοβαρά την ΠΥΡΚΑΛ καθώς οι δύο εταιρίες προσέφεραν ανταγωνιστικά προϊόντα. Στη δεκαετία του ’70 η εταιρία υπέστη αρκετά ακόμα πλήγματα καθώς έχασε πολλούς από τους παραδοσιακούς πελάτες των εξαγωγών της και τελικά το κράτος επενέβη στη δεκαετία του ’80 για να βοηθήσει την εταιρία.

Εθνικοποίηση

Στα 1982, η ΠΥΡΚΑΛ εθνικοποιήθηκε. Εξακολουθεί να επενδύει σε έρευνα και ανάπτυξη και να επεκτείνει τις δραστηριότητές της σε νέα προϊόντα πυρομαχικών, ναρκών, βομβών, πυροκροτητών, ηλεκτρονικών κ.α. συμμετέχει στην παραγωγή των Stinger και άλλων πυραύλων. Προχώρησε ακόμα και σε δικής της ανάπτυξης σχέδια οπλικών συστημάτων στη δεκαετία του ’90, και σε μία Ελληνικής σχεδίασης σύγχρονη ανεμογεννήτρια το 2002. Το 2004, επαναλαμβάνοντας τη συνταγή που εφάρμοσε έναν αιώνα πριν, συγχωνεύτηκε με την ΕΒΟ, στο πλαίσιο αναδιοργάνωσης της αμυντικής βιομηχανίας, δημιουργώντας έτσι την ΕΑΣ (Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα).

Νέα πνοή

Το κυβερνητικό σχέδιο μετεγκατάστασης εννέα υπουργείων στο συγκρότημα εργοστασίων της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ, στην περιοχή του Υμηττού, ανακοίνωσε το Σάββατο ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης.

Η παρέμβαση θα απελευθερώσει κοινόχρηστους χώρους για τους πολίτες, δημιουργώντας ένα πάρκο 80 στρεμμάτων, εξέλιξη που θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση 1 δισ. ευρώ σε βάθος 25 ετών βάσει των μισθωμάτων που πληρώνει σήμερα το δημόσιο.

Κυρ. Μητσοτάκης: «Πνεύμονας» πρασίνου για την περιοχή η ΠΥΡΚΑΛ –

 

Πιο συγκεκριμένα την αναμόρφωση του παλιού εργοστασίου της ΠΥΡΚΑΛ στην περιοχή του Υμηττού με τη μετατροπή του σε πάρκο με την προτεινόμενη ονομασία «Ανδρέας Λεντάκης», το οποίο θα αποτελέσει «πνεύμονα» πρασίνου για την ευρύτερη περιοχή και θα φιλοξενήσει τις υπηρεσίες εννέα υπουργείων και άλλων οργανισμών, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην ιστορική βιομηχανική μονάδα.

Η παρέμβαση σύμφωνα με το σχέδιο της κυβέρνησης θα απελευθερώσει κοινόχρηστους χώρους για τους πολίτες, δημιουργώντας ένα πάρκο 80 στρεμμάτων κάτι που αποτελούσε εδώ και δεκαετίες αίτημα των κατοίκων. Παράλληλα θα εξοικονομηθεί πάνω από 1 δισ. ευρώ σε βάθος χρόνου, βάσει των μισθωμάτων που πληρώνει σήμερα το δημόσιο σε 7 έως 8 χρόνια.

«Το σχέδιο το οποίο έχει εκπονήσει η κυβέρνηση προβλέπει τη δημιουργία ενός καινούργιου πνεύμονα πρασίνου στο κέντρο της πόλης», δήλωσε ο πρωθυπουργός από τις εγκαταστάσεις της παλιάς ΠΥΡΚΑΛ, που ανήκουν σήμερα στα Ελληνικά Αμυντικά Συστήματα. Το έργο αναμένεται να παραδοθεί σε περίπου πέντε χρόνια και η μετεγκατάσταση των κρατικών υπηρεσιών προβλέπεται να γίνει την περίοδο 2025 – 2026. Η επένδυση θα γίνει μέσω ΣΔΙΤ και εκτιμάται πως θα ανέλθει στα 250 εκατομμύρια ευρώ.

Σύμφωνα με το σχεδιασμό η αξιοποίηση του ακινήτου επιτρέπει την ουσιαστική αναβάθμιση της λειτουργίας πολλών δημόσιων υπηρεσιών, οι οποίες σήμερα είναι διασκορπισμένες σε δεκάδες ενοικιαζόμενα κτίρια, επιβαρύνοντας τα δημόσια ταμεία. Συνάδει, δε, πλήρως με τις ανάγκες της τοπικής κοινωνίας, δεδομένου ότι η απομάκρυνση του εργοστασίου από τον αστικό ιστό έχει ζητηθεί από το γενικό πολεοδομικό σχέδιο του 1996.

«Μας δίνεται η δυνατότητα να αποδώσουμε 120 στρέμματα, 80 στρέμματα σε πάρκο, 40 στρέμματα σε κοινόχρηστους χώρους στους πολίτες της Δάφνης και του Υμηττού», τόνισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης.

«Βρισκόμαστε τρία χιλιόμετρα από το κέντρο της Αθήνας, πολύ κοντά σε σταθμό Μετρό. Η δυνατότητα του χώρου αυτού να φιλοξενήσει 9 υπουργεία θα οδηγήσει νομοτελειακά και στην οικονομική αναβάθμιση της περιοχής. Ταυτόχρονα, θα απελευθερωθούν πολλά ακίνητα στο κέντρο της πόλης, τα οποία θα μπορέσουν να αξιοποιηθούν για άλλους σκοπούς» επισήμανε ο πρωθυπουργός.

Παράλληλα, τα ακίνητα που θα εκκενώσει το Δημόσιο θα μπορούν να αξιοποιηθούν για οικιστικές, εμπορικές και πολιτιστικές χρήσεις, συμβάλλοντας στην αναζωογόνηση του κέντρου της Αθήνας.

Κερδισμένοι οι πολίτες και η πολιτεία

Σήμερα το Δημόσιο μισθώνει συνολικά 141 κτίρια για τη στέγαση υπουργείων. Το ετήσιο λειτουργικό κόστος και τα μισθώματα των υπουργείων και υπηρεσιών που θα μετακινηθούν στο νέο πάρκο υπερβαίνει τα 33 εκατομμύρια ευρώ, ενώ σε πολλές περιπτώσεις οι εγκαταστάσεις που ενοικιάζονται δεν ανταποκρίνονται στα σημερινά περιβαλλοντικά κριτήρια.

Δεδομένης της εξοικονόμησης πόρων από τη μεταφορά κρατικών υπηρεσιών, τα άμεσα και έμμεσα έσοδα από τα έργα και την εκμετάλλευση ακινήτων του Δημοσίου που θα απελευθερωθούν, η ανάπτυξη του πάρκου υπολογίζεται ότι θα οδηγήσει σε εξοικονόμηση 1 δισεκατομμυρίου ευρώ για τα δημόσια ταμεία σε βάθος 25 έως 30 ετών.

Προτείνω να ονομαστεί «Ανδρέας Λεντάκης»

«Η ονομασία του χώρου αυτού, ως “κυβερνητικό πάρκο”, σκεφτόμουν καθώς άκουγα τις ομιλίες σας, ότι ίσως αδικεί πραγματικά το χαρακτήρα του. Διότι, ναι μεν είναι μια ευκαιρία να συγκεντρώσουμε στο χώρο αυτό μια σειρά από κυβερνητικές υπηρεσίες, πάνω από όλα όμως, θα είναι ένα πάρκο, ένας χώρος αναψυχής για τους δημότες του Δήμου Δάφνης-Υμηττού», σημείωσε ο πρωθυπουργός.

Όπως διευκρίνισε, «αυτή η απόφαση θα είναι μια απόφαση που θα ήθελα να την πάρετε εσείς στο δημοτικό σας συμβούλιο. Σκεφτόμουν ότι η πιο σωστή ονομασία αυτού του χώρου θα ήταν κυβερνητικό πάρκο “Ανδρέας Λεντάκης”. Για να τιμήσουμε τη μνήμη μιας εμβληματικής φυσιογνωμίας, ο οποίος είχε τις ρίζες του εδώ στον Δήμο, διετέλεσε δήμαρχος Υμηττού και άλλαξε την όψη της πόλης και για να κάνουμε με αυτόν τον τρόπο και τη σύνδεση μεταξύ ενός σχεδίου το οποίο έχει χαρακτηριστικά εθνικά, αλλά ταυτόχρονα και χαρακτηριστικά τοπικά. Η απόφαση, όμως, τελικά, της ονοματοδοσίας θα είναι μια απόφαση την οποία θα πάρετε εσείς, καθώς ο χώρος αυτός είναι ένας χώρος ο οποίος πρωτίστως αφορά εσάς».

Η μετεγκατάσταση προβλέπεται ότι θα οδηγήσει σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και των εκπομπών ρύπων κατά 60 έως 70%, καθώς οι νέες εγκαταστάσεις θα είναι βιοκλιματικές. Το «πράσινο» αποτύπωμα της επένδυσης θα συμπληρωθεί από έργα ανάπλασης που θα τη συνοδεύσουν για την ανάπτυξη υποδομών που θα βελτιώσουν την ποιότητα ζωής των κατοίκων.

Το αναμορφωμένο συγκρότημα βρίσκεται σε πολύ μικρή απόσταση από τον σταθμό «Δάφνη» του Μετρό, που σημαίνει ότι δεν θα υπάρξει κυκλοφοριακή επιβάρυνση, ενώ και τα σχέδια για την νέα Γραμμή 4 προβλέπουν την κατασκευή ενός ακόμα σταθμού στην περιοχή.

Ο δήμαρχος της πόλης Τάσος Μπινίσκος τόνισε πως πρόκειται για «ένα έργο που θα αναβαθμίσει την καθημερινότητα των πολιτών μας» καθώς στη θέση των εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων θα δημιουργηθούν χώροι άθλησης και αναψυχής, ενώ και οι υπόλοιποι ομιλητές, αναφέρθηκαν τόσο στα οφέλη της απόδοσης του τεράστιου συγκροτήματος στους πολίτες, όσο και στις οικονομίες κλίμακος στη λειτουργία του κράτους και στη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπών ρύπων που θα επιτευχθούν από τη μετεγκατάσταση των 9 υπουργείων.

Ολοκληρώνοντας την ομιλία του ο πρωθυπουργός  αναφέρθηκε στις αστικές αναπλάσεις που έχει δρομολογήσει η κυβέρνηση, το έργο του Ελληνικού, το έργο στο Τατόι, τη μεταστέγαση των φυλακών Κορυδαλλού, τον παλιό βιομηχανικό χώρο της «ΧΡΩΠΕΙ», ο οποίος θα μετατραπεί σε πάρκο τεχνολογίας, την απόδοση στον Δήμο Αγίων Αναργύρων του παλιού χώρου στάθμευσης τρένων και συμπλήρωσε «έρχεται, λοιπόν, να προστεθεί σε αυτόν τον κύκλο των σημαντικών αστικών αναπλάσεων και η σημερινή μας παρέμβαση με τη δημιουργία αυτού του νέου, μεικτού χώρου στον οποίον θα στεγαστούν 9 υπουργεία και πολλές σημαντικές κυβερνητικές υπηρεσίες, αλλά ταυτόχρονα θα δημιουργεί και ένας σημαντικός χώρος αναψυχής και πρασίνου για τους δημότες του Δήμου Δάφνης και Υμηττού, αλλά και για όλους τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της ανατολικής Αθήνας».