Είναι γνωστό ότι οι ελληνικές δημόσιες υπηρεσίες δεν μπορούν να περηφανεύονται διεθνώς για την ταχύτητά τους και η γραφειοκρατία καλά κρατεί.

Εύκολα, λοιπόν, μπορεί να φανταστεί κάποιος τι συμβαίνει εν όψει της πρωτόγνωρης κατάστασης που βιώνουμε παγκοσμίως, λόγω του Covid-19 και τι επιπτώσεις έχει αυτό στη λειτουργία των υπηρεσιών.

Σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες η εξυπηρέτηση γίνεται αποκλειστικά με ραντεβού.

Δυστυχώς, τα προβλήματα ξεκινούν ήδη από τον ορισμό του ραντεβού καθώς στις περισσότερες περιπτώσεις δεν υπάρχει ηλεκτρονική πλατφόρμα και πρέπει η επικοινωνία να γίνει τηλεφωνικώς η με email. O χρόνος ανταποκρίσεως στα emails διαφέρει κατά πολύ ανά υπηρεσία.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ΕΙΔΙΚΟ ΛΗΞΙΑΡΧΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ (αρμόδιο για τις καταχωρήσεις γάμων , γεννήσεων και θανάτων Ελλήνων του εξωτερικού) όπου η γραμμή είναι κατειλημμένη καθ’ όλη τη διάρκεια του ωραρίου λειτουργίας και το να καταφέρει κανείς να επικοινωνήσει πρέπει να θεωρείται άθλος.

Ξεπερνώντας όμως αυτό το εμπόδιο, συναντά κανείς το αξιοσημείωτο, να ορίζεται το ραντεβού για τουλάχιστον τρεις -τέσσερις μήνες μετά.

Άλλο παράδοξο αποτελούν οι Εφορίες (Δ.Ο.Υ.). Λόγω των μέτρων που έχουν ληφθεί στο πλαίσιο αντιμετώπισης της πανδημίας, πολλά αιτήματα που γίνονταν στο παρελθόν με αυτοπρόσωπη παρουσία, πλέον διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά. Στο άκουσμα μίας τέτοιας είδησης θεωρεί κάποιος ότι πρόκειται για μία θετική εξέλιξη.

Η πραγματικότητα όμως δεν είναι ακριβώς έτσι. Δεν αποκλείεται να «χάνονται» email, να μην πρωτοκολλούνται και έτσι να μην ανατίθενται σε κάποιον υπάλληλο, ώστε να διεκπεραιωθούν.

Ακόμα όμως και στις περιπτώσεις που τα email πρωτοκολλούνται κανονικά, αυτό ενίοτε γίνεται με καθυστέρηση, ενώ με καθυστέρηση γίνεται και η διεκπεραίωσή τους από τον συγκεκριμένο-αρμόδιο υπάλληλο (προσωποκεντρική λειτουργία).

Επιπλέον, λόγω του ότι οι υπάλληλοι στις περισσότερες υπηρεσίες εργάζονται υποχρεωτικά με τηλεργασία κάποιες ημέρες της εβδομάδας, αυτό επιβραδύνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση και η επικοινωνία των ενδιαφερομένων μαζί τους καθίσταται δυσχερής έως και ανέφικτη.

Σχετικά δε με την παραλαβή των εγγράφων, στις περισσότερες περιπτώσεις πρέπει πλέον να γίνεται μέσω ανάρτησης στην προσωποποιημένη σύνδεση της Α.Α.Δ.Ε.

Ενίοτε όμως αυτό δεν είναι εφικτό, λόγω της έλλειψης ειδικών γνώσεων ή χρόνου από υπαλλήλους της Εφορίας. Ευτυχώς, οι υπάλληλοι συνεχώς εξοικειώνονται με τα emails και την ανάρτηση εγγράφων στην προσωποποιημένη πληροφόρηση του Taxisnet.

Επομένως, συχνά θα πρέπει κάποιος να επικοινωνεί συγκεκριμένα με τον υπάλληλο που έχει αναλάβει την υπόθεσή του, ώστε να εξετάσει τους τρόπους παραλαβής των εγγράφων του.

Από την υποβολή έως και την παραλαβή, δηλαδή, ο εκτιμώμενος χρόνος πιθανόν να φτάσει και τον ένα μήνα και τα ενδιάμεσα τηλεφωνήματα με την υπηρεσία σχεδόν καθημερινά.

Αλλά και στα υποθηκοφυλακεία και κτηματολογικά γραφεία, η κατάσταση που επικρατεί δεν είναι καλύτερη. Γεγονός αποτελεί πλέον ο ηλεκτρονικός κτηματολογικός έλεγχος, ο οποίος καθιερώθηκε πολύ πρόσφατα.

Δεν είναι όμως βέβαιο αν όλα τα έγγραφα είναι ανηρτημένα στο σύστημα – ειδικά για τα προ της λειτουργίας του Κτηματολογίου έγγραφα – ή αν οι πληροφορίες έχουν μεταφερθεί ορθά.

Έτσι, η πρόσθετη αυτοπρόσωπη έρευνα στα κτηματολογικά γραφεία και υποθηκοφυλακεία κρίνεται απαραίτητη και επιτακτική για τον πλήρη έλεγχο μίας υπόθεσης.

Ο έλεγχος αυτός, ο οποίος γίνεται αποκλειστικά από δικηγόρο, πραγματοποιείται μόνο κατόπιν ραντεβού, όπου ο χρόνος αναμονής επαφίεται στο εκάστοτε Γραφείο.

Είναι πιθανό να οριστεί εντός εβδομάδος στην Αττική (π.χ. Υποθηκοφυλακείο ή Κτηματολογικό Γραφείο Ηλιούπολης) ενώ σε άλλες περιπτώσεις ενδέχεται να οριστεί ακόμη και δύο μήνες αργότερα (π.χ. Υποθηκοφυλακείο Κορωπίου, Παλαιού Φαλήρου, κλπ).

Στην Θεσσαλονίκη, όχι νωρίτερα από ένα μήνα, με χρόνο παραμονής 30-40 λεπτά. Παράλληλα, λόγω του χρονικού περιορισμού που υφίσταται (συνήθως μισή ως μία ώρα) συχνά απαιτείται να ορισθούν διπλά ραντεβού.

Τέλος, ακόμη και στα δικαστήρια που δεν απαιτείται ραντεβού, υπάρχουν άλλου είδους περιορισμοί ως προς τη μέρα κατάθεσης, όπως για παράδειγμα ανάλογα με τον Αριθμό Μητρώου του δικηγόρου (Πρωτοδικείο ή Ειρηνοδικείο Αθηνών).

Παρ’ όλα αυτά ο συγχρωτισμός δεν αποφεύγεται αλλά μάλλον επιδεινώνεται, λόγω του μειωμένου προσωπικού που εξυπηρετεί. Οι ουρές αναμονής είναι απερίγραπτες και τις περισσότερες φορές απαιτείται από το δικηγόρο να αφιερώσει ένα εργάσιμο πρωινό για να καταφέρει να διεκπεραιώσει μία μόνο υπόθεση.

Αντιλαμβάνεται συνεπώς κάποιος, ότι για την διεκπεραίωση οποιουδήποτε αιτήματος, απαιτείται έμπειρη μεταχείριση, υπομονή, διαρκής ενημέρωση και συνεχής επικοινωνία με τον εκάστοτε αρμόδιο υπάλληλο, κάτι το οποίο για έναν απλό πολίτη καθίσταται εξαιρετικά δύσκολο.

Το όραμα και η ελπίδα, δικηγόρων και μη στην Ελλάδα είναι να εδραιωθεί και επεκταθεί το ηλεκτρονικό σύστημα και να υπάρξει άρτια οργάνωση που θα το υποστηρίξει. Να περάσουμε επιτέλους σε μία νέα εποχή.

Η επιστροφή στην «κανονικότητα» να μην σημαίνει επιστροφή στο παλιό αναχρονιστικό σύστημα, ενώ αυτό που ελπίζουμε είναι πως η πανδημία θα αποτελέσει την αφορμή για να αναπτυχθεί ο ήδη εφαρμοζόμενος νέος τρόπος εξυπηρέτησης των πολιτών και υλοποίησης των αιτημάτων τους, ο οποίος θα είναι πιο αποτελεσματικός και πιο γρήγορος.

Η εξυπηρέτηση των πολιτών ηλεκτρονικά αποτελεί για την ελληνική πραγματικότητα μια επανάσταση, αν αναλογιστεί κανείς πως μέχρι πριν ένα χρόνο τίποτα δεν μπορούσε να γίνει ηλεκτρονικά.

Το πρόβλημα είναι πως ο νέος τρόπος εξυπηρέτησης του κοινού για να είναι πιο αποτελεσματικός πρέπει να συνδυαστεί με αλλαγές στη δομή και στην εσωτερική οργάνωση των υπηρεσιών, γιατί πλέον έχει αλλάξει η φιλοσοφία.

Οι υπηρεσίες παραμένουν στελεχωμένες με το σκεπτικό ότι υπάρχει αυτοπρόσωπη παρουσία, ενώ αυτό δεν ισχύει πλέον. Δεν γίνεται ο υπάλληλος που διεκπεραιώνει ηλεκτρονικά αιτήματα να είναι ο ίδιος που απαντά και τηλέφωνα όλη μέρα. Δεν είναι αποδοτικός.

Κλείνοντας, νομίζω όμως πως θα ήταν άδικο να μην αναγνωρίσει κανείς από που ξεκινήσαμε και που φτάσαμε μέσα σε ένα χρόνο. Αφού λοιπόν έχουν γίνει τόσα πολλά βήματα τόσο σύντομα, είμαι αισιόδοξος ότι το ποθούμενο αποτέλεσμα θα επιτευχθεί..

Μελβούρνη, Μάϊος 2021

* Ο Γιάννης Τριπιδάκης είναι Δικηγόρος www.greeklawyers.com.au