Όλα περνούν και φεύγουν. Η τέχνη, όμως, μένει. Είναι η μόνη διαρκής παρουσία που αφηγείται -και θα συνεχίσει να αφηγείται- σε βάθος χρόνου τα αισθήματα, τις σκέψεις, τους προβληματισμούς, τα επιτεύγματα και τις ανησυχίες των ανθρώπων που τη δημιούργησαν αλλά και των κοινωνιών μέσα στην οποία δημιουργήθηκε. Γιατί η τέχνη είναι το γίγνεσθαι και το γενόμενο, προσδιορίζει και προσδιορίζεται από την εποχή της.

Μέσα σ’ αυτό γενικότερο πλαίσιο εντάσσεται και το προϊόν του «τρίτου ματιού» -του φωτογραφικού φακού- της ομογενούς φωτογράφου Έφης Αλεξάκη, το οποίο και εκτίθεται αυτές τις μέρες στην γκαλερί του πανεπιστημίου Macquarie. Η συλλογή φωτογραφιών που η Έφη Αλεξάκη τράβηξε ενόσω βρισκόταν στην Ελλάδα είναι το γίγνεσθαι και το γενόμενο της ελληνικής κοινωνίας του 2013. Είναι το φωτογραφικό βιβλίο της κρίσης της όπως αυτή αποτυπώνεται από τους ανθρώπους που τη βιώνουν, είναι η έμπνευση και η ελεύθερη έκφραση των κοινωνών αυτής της κρίσης που «φιλοξενούν» τοίχοι, γκαραζόπορτες, κολώνες, πινακίδες, αγάλματα, σε πολλές γωνιές της Αθήνας. Είναι όπως αναφέρει η Αλεξάκη, το πάντρεμα δύο εμπειριών. Του προσωπικού της σοκ όταν αντίκρισε μία Ελλάδα «πληγωμένη» από το χαστούκι της κρίσης και του συλλογικού σοκ που βιώνει η ελληνική κοινωνία λόγω αυτής.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΚΛΗ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ ΤΟΥ ΓΚΡΑΦΙΤΙ

«Το γκράφιτι συνεχίζει από τα αρχαία χρόνια να αποτελεί εργαλείο έκφρασης της κοινωνικής πραγματικότητας του Έλληνα. Την εποχή του Περικλή την αποκαλούσαμε τοιχογραφία, σήμερα λέγεται γκράφιτι. Η λειτουργική και αισθητική του αξία στην Αθήνα του 2013 συνεχίζει να έχει αφηγηματική δυναμική παρόμοια με αυτή της εποχής του Περικλή. Είναι ένα ακόμα κεφάλαιο στην ιστορία αυτής της πανάρχαιας πόλης και ιδιαίτερα σκοτεινό κεφάλαιο σήμερα τουλάχιστον, στην ιστορία των κατοίκων της» λέει η ομογενής φωτογράφος.

Ο χωρικός καμβάς που γέννησε τη συλλογή φωτογραφιών της Αλεξάκη είναι η Αθήνα, ο ουσιαστικός καμβάς, όμως, που γέννησε το περιεχόμενο της συλλογής της είναι, αφενός, η παράδοση του Έλληνα στην φρικτή πραγματικότητα και, αφετέρου, η απελπισία που αυτή η παράδοση και παραδοχή δημιουργεί, η αγωνία και η άγνοια για το αύριο.

«Μπορεί οι άνθρωποι να συνεχίζουν να βγαίνουν, να πηγαίνουν στα μαγαζιά για τα ψώνια τους, στη θάλασσα για τα μπάνια τους, να συνεχίζουν να ζουν την καθημερινότητά τους, να γελάνε, όμως η αύρα που εκπέμπει η συλλογική τους παρουσία είναι ποτισμένη με μία υπόγεια μελαγχολία και αβεβαιότητα» λέει η Αλεξάκη, αναφερόμενη όχι μόνο στα όσα αποκαλύπτουν οι φωτογραφίες έκθεσής της αλλά και στα όσα έζησε η ίδια και άκουσε στις τρεις εβδομάδες που έμεινε στην Ελλάδα με σκοπό να καταγράψει με τον φακό της αυτή την πραγματικότητα.

«Όλοι ανησυχούν για το μέλλον των παιδιών τους» λέει η ομογενής φωτογράφος αναφερόμενη στη βασικότερη ίσως «σταθερή» του τρόπου με τον οποίο βιώνουν οι Έλληνες τη σημερινή κατάσταση στην Ελλάδα. Βέβαια, παραμένει άξιο απορίας αν την ίδια στιγμή η αγωνία τους για το μέλλον της επόμενης γενιάς συνοδεύεται και από την σχετική ενδοσκόπηση και αυτοεξέταση όσον αφορά την συλλογική ευθύνη του σημερινού Έλληνα όσον αφορά αυτό το μέλλον. Οι φωτογραφίες της Αλεξάκη δεν αποκαλύπτουν αυτό το κομμάτι της εξίσωσης.

Την ίδια στιγμή, όμως, αποκαλύπτουν μία άλλη πτυχή του τρόπου με τον οποίο το γκράφιτι «επικοινωνεί» με την καθημερινότητά του σημερινού Έλληνα. Της αλληλεγγύης μεταξύ των ανθρώπων. Διαπιστώνει ότι η προσπάθεια των αγνώτων Ελλήνων καλλιτεχνών και μη να καταγράψουν τις ανησυχίες και τα συναισθήματα της κοινωνίας τους δεν πληροί απλά την ανάγκη τους να τα εκφράσουν, αλλά παράλληλα λειτουργεί και σαν αμυντικός μηχανισμός στην απελπισία και τα αδιέξοδα που ζει η ελληνική κοινωνία του 2013. Μιλώντας για τη διάθεση που αποπνέει η τέχνη του δρόμου στην Αθήνα, η Αλεξάκη κάνει ιδιαίτερη μνεία στο χιούμορ και τον σαρκασμό της. Λένε ότι το χιούμορ μπαλώνει τις λακκούβες στο δρόμο της ζωής και η τέχνη του ανώνυμου δημιουργού είναι διάσπαρτη απ’ αυτό. Και η ομογενής φωτογράφος επιχειρεί όχι μόνο να το καταγράψει στις φωτογραφίες της ατόφιο όπως αυτό εκδηλώνεται αλλά και να αποδώσει τη ρεαλιστική του δυναμική στην ελληνική καθημερινότητα.
«Οι Έλληνες είναι λαός που ‘φορά τα συναισθήματά του στο μανίκι του’. Τα συνθήματα στους τοίχους, οι παραστάσεις του γκράφιτι, που άλλοτε έχουν πολιτικό περιεχόμενο και άλλοτε είναι μία ποιητική αφήγηση του κοινωνικού τους γίγνεσθαι λειτουργούν και ως θεραπευτική αγωγή στην συλλογική συνείδηση του Έλληνα είτε μιλάμε για τον Έλληνα δημιουργό τους, είτε για τον Έλληνα θεατή» αναφέρει η φωτογράφος.

«Ο ΕΠΙΛΟΓΟΣ ΔΕΝ ΓΡΑΦΤΗΚΕ ΑΚΟΜΑ»

Η συγκεκριμένη έκθεση φωτογραφίας μπορεί να θεωρηθεί πρωτοποριακή για πολλούς λόγους. Καταρχήν γιατί είναι η πρώτη φορά που η τέχνη του δρόμου της «κρίσιμης περιόδου» της σύγχρονης Ελλάδας καταγράφεται όχι από κάποιο ειδησεογραφικό φωτογράφο αλλά από κάποιο φωτογράφο με ιδιαίτερη ευαισθησία στην αφηγηματική τους αξία από κοινωνιολογικής αλλά και καλλιτεχνικής άποψης. Είναι επίσης η πρώτη φορά που μία έκθεση με τέτοιου είδους περιεχόμενο και ευαισθησίες εκ μέρους του φωτογράφου παρουσιάζεται στην Αυστραλία και εκτίθεται σε ένα πολυεθνικό κοινό.

Μοναδική και από την άποψη ότι η Αλεξάκη που λειτουργεί ως παρατηρητής της σημερινής κατάστασης στην Ελλάδα είναι ομογενής. Οι επιλογές του γκράφιτι που αποφάσισε να φωτογραφίσει και να παρουσιάσει αλλά και αυτών που αποφάσισε να αγνοήσει ορίζουν έως κάποιο βαθμό και το πώς οι Έλληνες της διασποράς βλέπουν τη σημερινή Ελλάδα, τι τους σοκάρει σ’ αυτή, τι τους απωθεί και τι τους έλκει. Είναι φορτισμένα με μία διαφορετική υποκειμενική αξία, τα αισθητήρια νεύρα του «τρίτου» ματιού της ομογενούς φωτογράφου.

Μοναδικό και το γεγονός ότι οι φωτογραφίες της Αλεξάκη είναι μία «διπλή» κατάθεση έμπνευσης. Αυτής του πρωτογενούς δημιουργού, που προέρχεται από διαφορετικές κοινωνικές και ηλικιακές ομάδες της ελληνικής κοινωνίας -μπορεί να είναι άνεργος, καλλιτέχνης, διανοούμενος ή εργάτης- αλλά και αυτής του φωτογράφου που επιλέγει μέσα από το φωτισμό, την οπτική γωνία αλλά και τη λεπτομέρεια να αιχμαλωτίσει το πρωτογενές δημιούργημα με το δικό του μοναδικό τρόπο.

Τέλος όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η ίδια η ονομασία της έκθεσης μέσα στην οποία συμπεριλαμβάνεται και η δική της συλλογή φωτογραφιών, που φέρει τον τίτλο «Βιβλίο» δεν είναι τυχαία. «Βλέπω την κάθε φωτογραφία σαν μία σελίδα αυτού του βιβλίου, και τη σειρά φωτογραφιών που προέρχονται από την Αθήνα ένα κεφάλαιο, και αυτών που προέρχονται από την επαρχιακή Σπάρτη ένα άλλο» λέει η και συμπληρώνει… «Ο επίλογος αυτής της αφήγησης και αναζήτησης του σημερινού Έλληνα για τη σχέση του με την σημερινή Ελλάδα δεν έχει γραφτεί ακόμα».
Και έχει τόσο δίκιο…

Η έκθεση της Έφης Αλεξάκη θα παραμείνει ανοικτή έως τις 7 Σεπτεμβρίου.
Χώρος: Macquarie University Art Gallery, Building E11A
Τηλ: (02) 9850 7437