Ψηφίστηκε στις 8-8-2013 ο νέος Νόμος 4178/13 για την «Αντιμετώπιση της αυθαίρετης δόμησης – Περιβαλλοντικό ισοζύγιο και άλλες διατάξεις», που αποσκοπεί τόσο στην οριστική αντιμετώπιση του προβλήματος ανέγερσης νέων αυθαιρέτων κατασκευών όσο και στην ρύθμιση / διευθέτηση αυτών που έχουν ανεγερθεί μέχρι 28-7-2011.Ταυτόχρονα γίνεται προσπάθεια οριστικής καταγραφής και ελέγχου του δομημένου περιβάλλοντος με την υιοθέτηση «της ηλεκτρονικής ταυτότητας των κτιρίων» , τόσο για τα ιδιωτικά όσο και για τα κτίρια του Δημοσίου, που θα πρέπει εντός δέκα ετών να έχει ολοκληρωθεί . Στο θέμα αυτό θα αναφερθούμε εκτενέστερα σε επόμενο άρθρο.

Με τον όρο «αυθαίρετες κατασκευές» προσδιορίζονται οι κατασκευές που έγιναν είτε χωρίς οικοδομική άδεια, είτε καθ΄ υπέρβαση των αρχιτεκτονικών σχεδίων και διαγραμμάτων της οικοδομικής άδειας . Με τον όρο «αυθαίρετη αλλαγή χρήσης» προσδιορίζεται η χρήση που δεν είναι σύμφωνη με την χρήση που αναφέρεται στα εγκεκριμένα σχέδια της οικοδομικής άδειας, όπως π.χ. αλλαγή χρήσης από κατοικία σε κατάστημα, ή μετατροπή του υπόγειου χώρου σε χώρο κύριας χρήσης π.χ. κατοικίας.

Στον Ν. 4178/2013, υπάγονται όλες οι παραπάνω περιπτώσεις εφόσον αυτές έχουν γίνει μετά το έτος 1955 και πριν από την 28 -07- 2011, οι οποίες θα πρέπει να δηλωθούν εντός 18 μηνών από την ισχύ του Νόμου.

ΤΙ ΠΡΟΒΛΕΠΕΙ Ο ΝΕΟΣ ΝΟΜΟΣ

Ο Ν. 4178/2013, περιέχει διατάξεις τόσο απαγορευτικές όσο και ποινικές που αποσκοπούν στην αποτροπή της αυθαίρετης δόμησης όπως :
• Απαγόρευση εμπραγμάτων δικαιοπραξιών σε ακίνητα με αυθαίρετες κατασκευές ή αυθαίρετες αλλαγές χρήσης(άρθρο 1), καθώς επίσης και απαγόρευση υπαγωγής στον νόμο κατασκευών ή αυθαιρέτων αλλαγών χρήσεως σε ειδικές περιπτώσεις του άρθρ. 2
• Σε κάθε δικαιοπραξία εν ζωή να επισυνάπτεται τοπογραφικό διάγραμμα εξαρτημένο από το Εθνικό σύστημα αναφοράς (ΕΓΣΑ ΄87), με υπεύθυνη δήλωση του ιδιοκτήτη και βεβαίωση του μηχανικού , στις οποίες να δηλώνεται και να βεβαιώνεται ότι δεν έχουν εκτελεστεί αυθαίρετες κατασκευές.
• Ποινές φυλάκισης μέχρι 6 μηνών και χρηματική ποινή από 30.000 ευρώ μέχρι 100.000 ευρώ, στους εμπλεκομένους στην μεταβίβαση (συμβολαιογράφους, δικηγόρους, μεσίτες, μηχανικούς κλπ) , για ανακριβή βεβαίωση ή για παράλειψη επισύναψης της δήλωσης του ιδιοκτήτη και της βεβαίωσης στα συμβόλαια. Επιπλέον στους μηχανικούς ανεξάρτητα από την ποινική τους δίωξη, επιβάλλεται και προσωρινή ή οριστική απαγόρευση άσκησης του επαγγέλματος ανάλογα με την βαρύτητα της παράβασης.
Επίσης, γίνεται προσπάθεια «τακτοποίησης» των αυθαιρέτων που έχουν ανεγερθεί πριν από την 28-7-2011 , με την καταβολή παραβόλου και ενιαίου ειδικού προστίμου το οποίο εξαρτάται κυρίως από τον χρόνο κατασκευής, την τιμή ζώνης και την βαρύτητα της αυθαιρεσίας.

ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΥΘΑΙΡΕΤΩΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΕΩΝ

Τα αυθαίρετα, ανάλογα με τον χρόνο κατασκευής και την βαρύτητα της αυθαιρεσίας, κατατάσσονται στις εξής κατηγορίες:
Α. Κατηγορία 1.
Στην κατηγορία αυτή υπάγονται αυθαίρετες κατασκευές σε κτίρια με αποκλειστική χρήση κατοικία και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης εφόσον ολοκληρώθηκαν προ της 9.6.1975 , με την καταβολή παραβόλου ποσού 500 ευρώ και χωρίς την καταβολή ενιαίου ειδικού προστίμου.
Β. Κατηγορία 2.
Στην κατηγορία Β υπάγονται αυθαίρετες κατασκευές που υφίστανται προ της 1.1.1983 και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης εφόσον ολοκληρώθηκαν προ του έτους 1983 με την καταβολή του παραβόλου ποσού 500 ευρώ και του ενιαίου ειδικού προστίμου.
Γ. Κατηγορία 3.
Στην κατηγορία Γ υπάγονται μικρές αυθαίρετες παραβάσεις και εξαιρούνται οριστικά της κατεδάφισης, με την καταβολή παραβόλου ποσού 500 ευρώ και χωρίς την καταβολή ειδικού προστίμου, όπως φούρνοι, βρύσες, πέργκολα κ.λπ.
Δ. Κατηγορία 4.
Στην κατηγορία Δ υπάγονται οι αυθαίρετες κατασκευές εφόσον που δεν υπερβαίνουν σε ποσοστό μεγαλύτερο του 40% την επιτρεπόμενη κάλυψη και δόμηση και σε ποσοστό 20% το επιτρεπόμενο ύψος και αναστέλλεται για 30 χρόνια η επιβολή κυρώσεων μετά την υπαγωγή, την καταβολή του σχετικού παραβόλου και την καταβολή του ενιαίου ειδικού προστίμου .
Ε. Κατηγορία 5.

 Στην κατηγορία Ε υπάγονται αυθαίρετες κατασκευές και αυθαίρετες αλλαγές χρήσης , που δεν συμπεριλαμβάνονται στις κατηγορίες 1−4, για τις οποίες αναστέλλεται για τριάντα (30) χρόνια η επιβολή κυρώσεων, μετά την καταβολή του σχετικού παραβόλου και την καταβολή του ενιαίου ειδικού προστίμου και δύνανται να εξαιρεθούν οριστικά της κατεδάφισης.
Η Συνολική διαδικασία υπαγωγής αυθαιρεσιών , διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά με την εισαγωγή από εξουσιοδοτημένο Μηχανικό στο πληροφοριακό σύστημα όλων των στοιχείων και δικαιολογητικών που αφορούν την αυθαίρετη κατασκευή , όπως επίσης ηλεκτρονικά υπολογίζεται και το ενιαίο ειδικό πρόστιμο.

ΔΟΣΕΙΣ – ΕΚΠΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΥΝΟΪΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ

Το παράβολο που προβλέπεται από τον νόμο καταβάλλεται εφάπαξ, ενώ το ενιαίο ειδικό πρόστιμο μπορεί να καταβληθεί σε εξαμηνιαίες δόσεις όχι μικρότερες των 300 ευρώ. Όποιος δηλώσει το αυθαίρετο μέσα στο πρώτο εξάμηνο από την ισχύ του Νόμου μπορεί να καταβάλλει το πρόστιμο σε 17 εξαμηνιαίες δόσεις, το δεύτερο εξάμηνο σε 14 εξαμηνιαίες δόσεις και το τρίτο εξάμηνο σε 10 εξαμηνιαίες δόσεις. Σε περίπτωση εφάπαξ καταβολής του προστίμου μέσα στο πρώτο εξάμηνο, παρέχεται έκπτωση 20% επί του συνολικού προστίμου.

Επίσης, παρέχονται διευκολύνσεις και εκπτώσεις σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, σε άτομα με αναπηρία, σε μακροχρόνια άνεργους, σε άτομα με χαμηλό οικογενειακό εισόδημα, σε πολύτεκνους καθώς και τέκνα παλιννοστούντων στα οποία παρέχεται έκπτωση 50% στο ειδικό πρόστιμο για κύρια και μοναδική κατοικία.
Τέλος προβλέπεται η δυνατότητα αντί της καταβολής ολοκλήρου του προστίμου , να χρησιμοποιήσουν ποσοστό έως 50% του προστίμου για έξοδα εργασιών και υλικών ενεργειακής αναβάθμισης του αυθαιρέτου με συμψηφισμό.

Κλείνοντας πιστεύουμε ότι με τον Ν. 4178/2013 η πολιτεία δίνει την δυνατότητα για τελευταία φορά στους ιδιοκτήτες αυθαιρέτων να τακτοποιήσουν τα υπάρχοντα παράνομα κτίσματα, προκειμένου να αποφύγουν στο μέλλον πρόστιμα ή ακυρότητα μεταβιβάσεων. Παράλληλα με την ψήφιση των νέων νόμων, με τους οποίους θεσπίστηκαν οι «Ελεγκτές Δόμησης» Ν. 4030/2011 (ΦΕΚ 249/Α/25-11-2011) και η ηλεκτρονική ταυτότητα κτιρίων Ν 3843/2010 (ΦΕΚ 62/Α/28-4-2010), θεωρούμε ότι μπαίνει οριστικά τέλος στην δημιουργία νέας γενιάς αυθαιρέτων.

*Ο Χριστόφορος Ζήνας είναι τοπογράφος-μηχανικός.