Ευθύς εξαρχής θα αναιρέσω τον τίτλο του σημερινού μου Σκεπτογράμματος και τούτο διότι «δεν υπάρχει τέλειο εκλογικό σύστημα». Σε μία εκλογική αναμέτρηση το αποτέλεσμα είναι αποδεκτό εάν τηρήθηκαν αυστηρά όλοι οι κανόνες του συστήματος το οποίο είχε επινοηθεί και εκπονηθεί από τα μέλη των ομάδων που έλαβαν μέρος. Αυτό είναι το αδιάβλητο του συστήματος και δεν μπορεί να κατηγορηθεί για έλλειψη αμεροληψίας ή τιμιότητας.
Το εκλογικό σύστημα είναι σαν τους κανόνες που θεσπίζουμε να παίξουμε ένα παιχνίδι, όπως τάβλι, ποδόσφαιρο, χαρτιά κ.λπ. Κατά τον ίδιο τρόπο βάζουμε τους κανόνες του εκλογικού συστήματος και την ημέρα των εκλογών όλοι οι ψηφοφόροι παιζουμε το ρόλο μας. Αυτή είναι η βάση της δημοκρατίας και με την ψήφο μας την εξασκούμε την ημέρα των εκλογών και έτσι αλλάζονται οι κυβερνήσεεις χωρίς να χύνεται αίμα.
ΕΚΛΟΓΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
Στα νεότερά μας χρόνια, η ιστορία των εκλογικών συστημάτων αρχίζει με τη Γαλλική Επανάσταση (1789 ). Πολύ περιληπτικά θα αναφερθούμε στα πιο γνωστά εκλογικά συστήματα –γιατί υπάρχουν πάμπολλα- και θα περιοριστούμε περισσότερο στο τι γίνεται στην Αυστραλία, μια και τα τελικά αποτελέσματα των εκλογών της 7ης Σεπτεμβρίου 2013 δεν είναι ακόμη γνωστά, σχεδόν ένα μήνα μετά.
Ως πρώτο σύστημα θα δούμε το σύστημα της σχετικής πλειοψηφίας με ένα γύρο. Χρησιμοποιείται πολύ στα αγγλόφωνα κράτη και είναι γνωστό με την αγγλική φράση «First past the post system». Ο όρος προήλθε από τις ιπποδρομίες. Οι ψηφοφόροι ψηφίζουν έναν υποψήφιο και όποιος συγκεντρώσει την πλειονότητα των ψήφων – χωρίς αυτή να χρειάζεται να είναι απόλυτη, δηλ. 50% +1, ανακηρύσσεται νικητής. Παράδειγμα: Οι υποψήφιοι είναι 5. Α, Β, Γ, Δ, Ε. Και παίρνουν: Α=1, Β=2, Γ=3, Δ=4 και Ε=5. Ο Ε είναι ο νικητής με 5 ψήφους μόνο, ενώ 10 δεν τον ψήφισαν. Αυτό είναι το σύστημα στις ΗΠΑ με το οποίο ο νικητής δεν έχει πλειοψηφία και μόνο δύο κόμματα μπορούν να διεκδικήσουν τη νίκη. Το σύστημα αυτό έκανε μόνο δύο κόμματα κυρίαρχα, γιατί τρίτο κόμμα δεν μπορεί να νικήσει.Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα, αλλά και μειονεκτήματα στο σύστημα αυτό, όπως και σε όλα τα άλλα.
Το δεύτερο σύστημα που το έχουμε στην Αυστραλία είναι το Preferential Voting. Στα Ελληνικά θα το πούμε Σύστημα Προτιμήσεων, αν και στην επίσημη πολιτική ορολογία λέγεται σύστημα Μοναδικής Μεταβιβαστής Ψήφου. Εδώ όλοι οι υποψήφιοι ψηφίζονται με σειρά προτίμησης. ΄Οποιος πάρει 50%+1 εκλέγεται αυτομάτως. Εάν δεν πάρει αυτό το ποσοστό, τότε μετριούνται και οι δεύτερες προτιμήσει μέχρι που κάποιος πάρει το 50% + 1. Εδώ η δεύτερη προτίμηση, αλλά και η τρίτη και παρακάτω προτίμηση, έχει το ίδιο κύρος. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιείται στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Τα μικρά κόμματα δύσκολα βγάζουν βουλευτή. Έτσι πριν μερικά χρόνια το κόμμα της Πωλίν Χάνσον ενώ το ψήφισαν σε όλη την Αυστραλία κοντά στο ένα εκατομμύριο ψηφοφόροι, δεν κατόρθωσε να βγάλει ούτε ένα δικό βουλευτή.
Το τρίτο σύστημα είναι το Αναλογικό και στα Αγγλικά: Proportional Voting. Και με αυτό εκλέγουμε σε κάθε πολιτεία τους Γερουσιαστές στην ΄Ανω Βουλή ή τη Γερουσία. Κάθε Πολιτεία θεωρείται αυτόνομη εκλογική περιφέρεια και να εκλεχτεί κανείς πρέπει να συγκεντρώσει το αναλογικό ποσοστό της πολιτείας. Αυτό υπολογίζεται από τον αριθμό όλων των ψηφοφόρων διαιρούμενος με τον αριθμό των βουλευτών της πολιτείας. Παράδειγμα: Ψηφοφόροι 3 000 000. Διαιρείται αυτός δια του αριθμού των βουλευτών /γερουσιαστών -φέτος ήταν 6– και το αναλογικό ποσοστό ( quota ) είναι 500 000. Αυτό το ποσοστό θα πρέπει να κατορθώσει + 1 για να γίνει κανείς γερουσιαστής. Επειδή ο αριθμός αυτός είναι μεγάλος και εδώ μετριούνται και οι δεύτερες και τρίτες , αλλά και οι υπόλοιπες προτιμήσεις, για να φτάσει κανείς στο αναλογικό ποσοστό και να κερδίσει μία έδρα στη Γερουσία για 6 χρόνια.
Επειδή όμως προσθέσαμε τα τελευταία χρόνια μόνο τον αριθμό 1 στο κόμμα της προτίμησής μας, δεν γνωρίζουμε πώς το κόμμα διοχετεύει τις προτιμήσεις και δημιουργήσαμε έτσι ένα τραγελαφικό αποτέλεσμα της ψηφοφορίας. Φέτος ένας Γερουσιαστής στη Δυτική Αυστραλία με ποσοστό πρώτων προτιμήσεων 0,22, ήτοι λιγότερο από ένα τέταρτο του μισού τοις εκατό των ψηφοφόρων, εκλέγεται Γερουσιαστής για 6 χρόνια ως ενθουσιαστής των σπορ! Είναι όντως μία άθλια κατάντια και αυτό γιατί δεν καλοσκεφτήκαμε το σύστημα που υιοθετήσαμε. Εδώ φτάνουμε λογικά στο συμπέρασμα πως τέλειο εκλογικό σύτημα – δυστυχώς – δεν υπάρχει. Το βέβαιο πάντως είναι πως η νέα βουλή εξάπαντος θα το αλλάξει σύντομα.
ΚΑΙ ΚΑΤΙ ΑΚΟΜΑ
Η μυστική ψηφοφορία καθιερώθηκε για πρώτη φορά εδώ στη Βικτώρια και έγινε αποδεκτή σε όλα τα μέρη του κόσμου. Να, μία πρωτιά για την οποία πρέπει να είμαστε υπερήφανοι. Και αυτό έγινε όταν στη Βικτώρια βρέθηκε το χρυσάφι και η Μελβούρνη έφτασε το μισό εκατομμύριο κατοίκους, 1850 με 1860. Τότε ακριβώς έχουμε την καθιέρωση και του 8ώρου -και πάλι για πρώτη φορά εδώ- στη Βικτώρια. Ανθρώπινες επινοήσεις, όπως και τα εκλογικά συστήματα, αλλά αυτά μάς αρέσουν και τα υιοθετήσαμε ως ανθρώπινες κατακτήσεις.
Επίσης, εδώ υιοθετήσαμε και και την υποχρεωτική ψηφοφορία γιατί οι περισσότεροι από εμάς την θεωρούμε πως ενισχύει τη δημοκρατία μας.
Οι Αμερικανοί όμως δεν θέλουν καν να την ακούσουν, γιατί –λένε– πως… καταπατούνται τα δημοκρατικά τους δικαιώματα, να τους υποχρεώνεις να πάνε να ψηφίσουν! ΄Ολα σχετικά στη ζωή μας και τα αλλάζουμε όπως μάς συμφέρει.΄Αρα δεν υπάρχει και τέλειο εκλογικό σύστημα. Εξάλλου, τι θέλουμε και τις εκλογές πια, αφού οι δημοσκοπήσεις μάς δίνουν τώρα και τα αποτελέσματα;
