Πολύ γνωστό το παρακάτω τραγούδι μας από την εποχή της Δικτατορίας. Μάλλον χαρακτηριστικός και πετυχημένος εκείνος ο στίχος: «Γιατί σαν άνθρωπος δεν είχα την πυγμή». Στο δεύτερο μέρος του το τραγούδι λέει αινιγματικά τα εξής:
Με λένε Γιώργο και ποτέ δεν τραγουδάω
Θα υποφέρω στη ζωή κάθε στιγμή
Γιατί δεν έκανα ό,τι θα ’πρεπε να κάνω
Γιατί σαν άνθρωπος δεν είχα την πυγμή
Τι κάνει όμως ο άνθρωπος που έχει πυγμή; Μπορεί να λυθεί τίποτε με την πυγμή; Η πυγμή είναι η γροθιά. Η πολιτική της πυγμής μπορεί να είναι αποφασιστική πολιτική, αλλά η γροθιά δεν είναι πάντοτε αποτελεσματικό μέσο για την επίλυση διαφορών. Έχουμε και εκείνη την παροιμιακή μας φράση “ρίχνει γροθιά στο μαχαίρι”. Δεν είναι πάντοτε κατάλληλο μέσο η πυγμή όταν ανακύπτουν διαφωνίες. Πολύ περισσότερο χρειάζεται η πειθώ. Και αυτό γίνεται μόνο με τη γλώσσα.
ΠΩΣ ΚΑΝΑΜΕ ΤΗ ΛΕΞΗ ΜΑΣ ΑΥΤΗ;
Πυγμή αρχικά ήταν η γροθιά. Η λέξη είναι αρχαία και, μάλιστα, ομηρική και προέρχεται από το θέμα πυγ- και την παραγωγική κατάληξη –μή. Το ίδιο έγινε από το δράττω= δραχμή και από το άγω=ακμή. Από το ίδιο θέμα, το πυγ-, παράγεται το επίρρημα “πυξ”, το οποίο έχει επιβιώσει στη γλώσσα μας στην έκφραση “πυξ λαξ”, που έγινε πασίγνωστη από το όνομα του φερώνυμου συγκροτήματος. Εδώ σημαίνει “με μπουνιές και κλοτσιές”. Δύο άκλιτες λέξεις, επιρρήματα, που τη δεύτερη, το λαξ, την αναγνωρίζουμε στο εναρκτήριο λάκτισμα στο ποδόσφαιρο. Από το πρώτο θέμα, φυσικά, έγινε η πυγμαχία, όπως και ο πυγμάχος, που επίσης είναι λέξη ομηρική.
Πυγμή σύμφωνα με τον Μπαμπινιώτη είναι : η παλάμη του χεριού με τα δάχτυλα κλειστά σφιγμένα προς τα μέσα. Η μεταφορική της σημασία είναι : η δυναμική συμπεριφορά, η αποφασιστική στάση. Παράδειγμα: Ο Βίσμαρκ κυβέρνησε με σιδερένια πυγμή. Από αυτή τη σημασία της πυγμής προέκυψε στα αρχαία το όνομα των Πυγμαίων, οι οποίοι στην Ιλιάδα είναι μια φυλή νάνων που ζούσαν στον Άνω Νείλο. Μεταφορικά, πυγμαίος λέγεται απλώς κάποιος βραχύσωμος. Πυγμαίος είναι ο κοντός, ο κοντορεβιθούλης, ο νάνος, ο ζουμπάς, ακόμα και το μάγκικο ο πινέζας. Ακόμα πιο… μεταφορικά, πυγμαίος είναι κάποιος που είναι ανεπαρκής για ένα ρόλο, δεν έχει το κατάλληλο “ανάστημα”.
Η ΠΥΓΜΗ ΣΤΙΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΕΣ ΓΛΩΣΣΕΣ
Η ελληνική λέξη πυγμή πέρασε σχεδόν σε όλες τις ευρωπαϊκές γλώσσες. Στα Λατινικά έγινε pugnus = γροθιά. Και από τα Ιταλικά ήρθε πίσω στην Ελληνική γλώσσα ως μπουνιά. Στα Αγγλικά η πυγμαχία έγινε Pugilism, ο πυγμάχος pugilist, ο πυγμαχικός έγινε pugilistic. Προσέξτε τις καταλήξεις –ιστής και –ιστικός. Είναι σήματα κατατεθέντα ελληνικής προέλευσης. Επίσης, από το ίδιο θέμα έγινε το ρήμα impugn = αμφισβητώ (to fight against). Το ρήμα oppugn = to resist= αντιστέκομαι. Επίσης ο άνθρωπος με εριστική διάθεση λέγεται στα Αγγλικά Pugnacious. Η απέχθεια ονομάστηκε repugnance και ο απεχθής έγινε repugnant.
Όλες τους λέξεις ολκής. Εδώ ταιριάζει η παροιμία μας ! Δρυός πεσούσης, πας ανήρ ξυλεύεται. (Άμα πέσει η δρυς, κάθε άνθρωπος παίρνει ξύλα από αυτήν). Το αγγλικό pygmy, χρησιμοποιείται και σήμερα, ως κύριο όνομα, για βραχύσωμους πληθυσμούς που ζουν κυρίως στην Αφρική. Ο αγγλόφωνος τύπος -τώρα τελευταία- ασχολείται εκτεταμένα με αυτούς. Η μαχητικότητα στα Γαλλικά έγινε pugnacite (με οξεία στο τέλος). Υπάρχουν και τόσα άλλα να ειπωθούν –ρίζες από μία λέξη μόνο– αλλά θα σταματήσω εδώ. Η γλωσσική μας αυτή πυγμή φαίνεται με γυμνό οφθαλμό, σε αυτούς που γνωρίζουν.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πως η ελληνική γλώσσα είχε όλες αυτές τις λέξεις από μόνη της για πολλές χιλιάδες χρόνια. Μετά την Αναγέννηση (14ος αιώνας) έγινε η πρωτότυπη γλώσσα και όλες οι ευρωπαϊκές γλώσσες προσαρμόστηκαν με το λεξιλόγιό της, το οποίο τούς χρειαζόταν για να μπορούν να μιλήσουν ως πολιτισμένοι λαοί. Η γλώσσα που έδωσε σε όλους ο Ελληνισμός, είναι το πρώτο και το πιο σπουδαίο εργαλείο πολιτισμού, γιατί χωρίς γλώσσα πολιτισμός δεν υπάρχει. Αυτό το πολύ σημαντικό γεγονός δεν το έχουμε συνειδητοποιήσει ούτε εμείς οι έλληνες, αλλά ούτε και όλοι οι ευρωπαίοι, που πατούν σήμερα σταθερά πάνω στα χνάρια της ελληνικής παγκόσμιας γλώσσας.
Μπορεί ένας άνθρωπος να μην έχει μία τόσο προσωπική και αποτελεσματική πυγμή μόνος του, αλλά η ελληνική γλώσσα είχε την πολιτισμική πυγμή της δύναμης να επιβληθεί επάξια μόνη της και να κινεί τα νήματα του παγκόσμιου πολιτισμού σήμερα. Η ανακάλυψη της ουσίας είναι να γνωρίζει κανείς τις ελληνικές ρίζες. Το έργο του πολιτισμού της ελληνικής γλώσσας το βλέπει ο καθένας που γνωρίζει. Και η ελληνική γλώσσα δεν χρειάζεται τη βοήθεια κανενός. Τα κατορθώνει όλα μόνη της και ευθυγραμμίζει την παγκόσμια σήμερα Αγγλική- χωρίς αυτή να το γνωρίζει- και την οποία καθοδηγεί ως ο εγκέφαλός της. Είναι όντως ο ιθύνων ΝΟΥΣ της.
