Στα μέσα του περασμένου Νοεμβρίου κυκλοφόρησε το βιβλίο του Αυστραλού πανεπιστημιακού Ross Garnaut, με τίτλο “Dog Days – Australia after the boom”. Στα ελληνικά ο τίτλος του βιβλίου μπορεί να μεταφρασθεί ως «Σκυλίσιες Ημέρες – Η Αυστραλία μετά την περίοδο της οικονομικής ανάπτυξης».
Ο Ross Garnaut θεωρείται ένας από τους κορυφαίους Αυστραλούς διανοούμενους και οικονομολόγους. Για πάνω από 10 χρόνια υπήρξε Καθηγητής Οικονομικών στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Καμπέρας, συμμετείχε σε διάφορες Κυβερνητικές Επιτροπές, χρημάτισε Πρέσβης της Αυστραλίας στην Κίνα, συντόνισε τη σύνταξη σημαντικών εκθέσεων για τις κλιματικές αλλαγές και για την οικονομία της Αυστραλίας, και στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ήταν ο οικονομικός Σύμβουλος στην Κυβέρνηση του Robert Hawke.
Στο εν λόγω βιβλίο του, το οποίο διάβασα με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, ο Ross Garnaut κάνει μια από τις εμβριθέστερες αναλύσεις της οικονομίας της Αυστραλίας κατά τις τελευταίες δεκαετίες, και εισηγείται μέτρα που κατά την άποψή του είναι απαραίτητα για να αποφευχθεί η διαφαινόμενη ύφεση, με όλα τα δυσάρεστα οικονομικά και κοινωνικά συνακόλουθά της.
Στον Πρόλογο του βιβλίου του ο Ross Garnaut εξηγεί τους λόγους που τον εξώθησαν στη συγγραφή του:
«Το βιβλίο θέτει προ των Αυστραλών τις καθοριστικές επιλογές που θα χρειασθεί να κάνουν στο άμεσο μέλλον, και πώς θα αντιδράσουν στην επιδείνωση της οικονομίας μετά από πάνω από δύο δεκαετίες ευημερίας», σελ. 2.
Σύμφωνα με τον Ross Garnaut, η Κυβέρνηση του Tony Abbott βρίσκεται αντιμέτωπη με το ακόλουθο δίλημμα. Η πρώτη επιλογή της είναι να συνεχίσει την πολιτική των τελευταίων χρόνων, που κατά την περίοδο της ευημερίας φαινόταν ικανοποιητική. Όμως, σε μια τέτοια περίπτωση, οι αποφάσεις στο κυβερνητικό επίπεδο θα λαμβάνονται με γνώμονα τις αντιλήψεις που έχουν επικρατήσει τα τελευταία χρόνια για την ανεξέλεγκτη λειτουργία της αγοράς, η υιοθέτηση των οποίων δεν είναι η ενδεδειγμένη για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, τα οποία εμφανίζονται στον ορίζοντα, μετά τη μείωση στη ζήτηση πρώτων υλών από την Κίνα.
Η δεύτερη επιλογή της νέας Κυβέρνησης είναι η επιβολή δημοσιονομικής πειθαρχίας και οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν κατά την περίοδο 1983 – 2000, αποτέλεσμα των οποίων ήταν η επίτευξη υψηλών οικονομικών και κοινωνικών στόχων. Σημειώνω πως κατά την περίοδο 1983 – 2000 Πρωθυπουργοί της Αυστραλίας ήταν ο Robert Hawke (1983-1991), ο Paul Keating (1992-1996) και ο John Howard (1996-2000).
Σύμφωνα με τον Ross Garnaut, κατά την περίοδο 1991 – 2013, δηλαδή τα τελευταία 22 χρόνια, η οικονομική ανάπτυξη στην Αυστραλία ήταν συνεχής και η πλέον μακροχρόνια από κάθε άλλη ανεπτυγμένη χώρα. Τα μέσα εισοδήματα των Αυστραλών κατά την περίοδο εκείνη ήταν κατά 25% υψηλότερα από τα αντίστοιχα στις ΗΠΑ και κατά 50% υψηλότερα από τα εισοδήματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οι παράγοντες που συνέβαλαν στην πρωτοφανή εκείνη οικονομική ανάπτυξη ήταν από τη μια η αυξημένη παραγωγικότητα του εργατικού δυναμικού της χώρας, και από την άλλη το ευνοϊκό για την Αυστραλία εμπορικό ισοζύγιο, δηλαδή το γεγονός ότι η αξία των εξαγόμενων προϊόντων ήταν μεγαλύτερη από την αξία των εισαγόμενων προϊόντων. Σε αυτό συνέβαλαν, σε μεγάλο βαθμό, ιδίως κατά τα τελευταία χρόνια, οι εισαγωγές από την Κίνα πρώτων υλών σε μεγάλες ποσότητες, καθώς και οι επενδύσεις στον πρωτογενή τομέα, και κυρίως στον τομέα εξόρυξης μετάλλων.
ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΗ ΑΥΤΑΡΕΣΚΕΙΑ ΣΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΗΜΕΡΕΣ
Κατά τον Ross Garnaut, η οικονομική ανάπτυξη της Αυστραλίας στα τελευταία 22 χρόνια, και η ευπραγία των πολιτών κατά την περίοδο εκείνη, δημιούργησαν το συναίσθημα της αυταρέσκειας και αυτάρκειας, με άλλα λόγια την αντίληψη πως από εδώ και πέρα θα απολαμβάνουμε τους καρπούς των περασμένων μόχθων μας.
Αυτήν την αντίληψη επιχειρεί να διασκευάσει ο Ross Garnaut, με την ανάλυση της αυστραλιανής οικονομίας που επιχειρεί, πάντοτε σε συνάρτηση με τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Τα πορίσματα της ανάλυσής του οδηγούν στο συμπέρασμα πως το βιοτικό επίπεδο στην Αυστραλία θα πέσει, και η ανεργία θα αυξηθεί, αν δεν ληφθεί άμεσα μια σειρά μέτρων.
Γράφει σχετικά:
«Το σκυλί γαυγίζει. Η πτώση στις τιμές των πρώτων υλών από το 2011 μειώνει τα έσοδα της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και των Πολιτειακών Κυβερνήσεων. Οι επενδύσεις στην εξόρυξη μεταλλευμάτων άρχισαν να μειώνονται… Κανένας άλλος τομέας της οικονομίας δεν σημειώνει την απαιτούμενη αύξηση για να αντικαταστήσει την πτώση στις εξαγωγές πρώτων υλών. Οι εξελίξεις αυτές προμηνύουν μείωση στα εισοδήματα και αύξηση στην ανεργία», σελ. 8.
Ένα λάθος των προηγούμενων κυβερνήσεων, κατά τον Ο Ross Garnaut, ήταν ότι αντί να επενδύσουν σε παραγωγικά έργα ένα μέρος από τα μεγάλα έσοδα που απέφερε στη χώρα η ζήτηση, κυρίως από την Κίνα, πρώτων υλών και προϊόντων ενέργειας, προέβαιναν σε μειώσεις της φορολογίας για ψηφοθηρικούς λόγους.
Παράλληλα ο Ross Garnaut παρατηρεί πως στην Αυστραλία, όπως και στις άλλες ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης, οικονομικές μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην εξυπηρέτηση του μακροπρόθεσμου κοινού καλού δεν είναι δημοφιλείς, όταν συνεπάγονται κάποιο άμεσο κόστος για τους πολίτες.
Είναι ιστορικά αποδεδειγμένο πως οι πολίτες κρίνουν αυστηρά τους ηγέτες που τους ζητούν να κάνουν κάποιες προσωρινές προσωπικές θυσίες για το μακροπρόθεσμο κοινό καλό.
Η στάση αυτή των πολιτών λειτουργεί αποτρεπτικά για την πλειονότητα των πολιτικών, που ενώ πιστεύουν πως το κοινό καλό πρέπει να καθοδηγεί την πολιτική τους, το άμεσο ψηφοθηρικό τους συμφέρον επικρατεί, με αποτέλεσμα την μερική, ή και μη εφαρμογή των μακροπρόθεσμων στόχων που ανακοινώνουν σε προεκλογικές περιόδους.
Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΓΙΑ ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ
Ο Ross Garnaut είναι της γνώμης πως το αίσθημα της εθνικής αυταρέσκειας – national complacency – , με άλλα λόγια η εντύπωση των πολιτικών ηγετών, αλλά και των πολιτών, πως η ευημερία θα συνεχισθεί από την κεκτημένη ταχύτητα των τελευταίων 22 χρόνων, οδηγεί την Αυστραλία με μαθηματική ακρίβεια σε δίσεκτα χρόνια – , dog days, όπως τα αποκαλεί.
Και αυτό γιατί, εθισμένοι οι πολίτες στην ευημερία που φέρνει η οικονομική ανάπτυξη, έχουν την ψευδαίσθηση, ακόμα και την προσδοκία, πως παρόλο που οι συνθήκες έχουν αλλάξει, θα συνεχίσουν να απολαμβάνουν τα παλιά ευεργετήματα, χωρίς τις απαραίτητες προσαρμογές στην νέα πραγματικότητα.
Με άλλα λόγια, περιμένουν πως τα εισοδήματα και η παραγωγή θα συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία, και ο δημόσιος τομέας θα εξακολουθήσει να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας, ακόμη και όταν ο αριθμός των εργαζόμενων μειώνεται ως ποσοστό του πληθυσμού, και ο αριθμός των συνταξιούχων αυξάνεται, αφού χρόνο με χρόνο το προσδόκιμο της ζωής ανεβαίνει, ενώ η ηλικία των 65 για συνταξιοδότηση δεν έχει αλλάξει για πάνω από 100 χρόνια.
Αυτή, σε γενικές γραμμές, είναι η κατάσταση στην Αυστραλία στις ημέρες μας, η οποία, σύμφωνα με τον Ross Garnaut, προμηνύει τις «σκυλίσιες ημέρες» που μας περιμένουν, αν η Κυβέρνηση δεν λάβει τα απαραίτητα προληπτικά μέτρα, και αν κι εμείς ως πολίτες δεν συνειδητοποιήσουμε πως η μελλοντική μας ευημερία προϋποθέτει κάποιες θυσίες τώρα.
Καθημερινά ακούμε και διαβάζουμε για μεταφορά αυστραλιανών υπηρεσιών σε χώρες της Ασίας, με αποτέλεσμα την απώλεια μεγάλου αριθμού θέσεων εργασίας. Αυτή η συνεχής αιμορραγία αποδυναμώνει την αυστραλιανή οικονομία.
Την ερχόμενη εβδομάδα θα αναφέρω, και θα σχολιάσω, τα μέτρα που σύμφωνα με τον Ross Garnaut πρέπει να ληφθούν τώρα, για να συνεχισθεί η οικονομική ανάπτυξη στην Αυστραλία, που αποτελεί προαπαιτούμενο για τη διατήρηση του υψηλού βιοτικού επιπέδου των τελευταίων χρόνων.
