ΜΕΣΑ στο σύγχρονο κλίμα αυθάδειας και συνεχιζόμενων απειλών στις μέρες μας των θυτών της Μικρασιατικής Καταστροφής ο Ελληνισμός ανά προσώπου Γης δεν έχει την πολυτέλεια, αλλά ούτε το δικαίωμα να παραμένει σιωπηρός και ατάραχος.

Ο Ελληνισμός μπορεί και είναι εφικτό να ξεπεράσει τις μικρόψυχες διαφορές που ταλανίζουν την οντότητά του και ενδυναμωμένος με την πραγματικότητα της ιστορίας του ας αυτοαναγνωριστεί ως ο μόνος πολιτισμός και η μόνη εθνότητα ανά τους αιώνες, που προσέφερε τόσα πολλά στην πρόοδο και ευημερία του Δυτικού κόσμου.

Ας θυμηθεί ότι αυτή η προσφορά δεν περιορίζεται μόνον στην περιοχή της Μεσογείου όπου άνθησε, αλλά και παγκοσμίως.

Ταυτόχρονα, όταν διανύουμε παρόμοιες περιόδους αναδίφησης ιστορικών γεγονότων όπως τώρα, για να υπάρχουν πιθανότητες αναγνώρισης από τον υπόλοιπο κόσμο των δεινών και της καταστροφής, ευαισθητοποιούμαστε στην καταγραφή, διατήρηση και προώθηση της ιστορίας μας. Έτσι μόνον θα αποδείξουμε ότι έχουμε ισχυρή και απροσπέλαστη μνήμη.

Η μνήμη αυτή της περισυλλογής των τραγικών γεγονότων που γνωρίσαμε από αυθεντικές μαρτυρίες θυμάτων με όσα διέπραξαν οι γείτονες εξ ανατολών, αλλά και οι λανθασμένες αποφάσεις, ενέργειες και αποφάνσεις συμπατριωτών μας. Κατόπιν τούτου θα μπορούμε ν’ αφήσουμε την ιστορία και τις γενεές του μέλλοντος να κρίνουν.

Η Μικρασιατική Καταστροφή έχει σκιαγραφηθεί από πάρα πολλούς ιστορικούς, όχι μόνον ελληνικής αλλά κυρίως μη ελληνικής καταγωγής, ήτοι διπλωματών, αρχαιολόγων, επιστημόνων, ερευνητών, ιεραποστόλων. Συνεπώς και εφόσον προσεγγίζει γοργά η σύγκλιση της ημερομηνίας που έθεσε το 1998 με ομόφωνη απόφασή της η Βουλή των Ελλήνων για τη Γενοκτονία των Ελλήνων της Μικράς Ασίας (δηλαδή στις 14 Σεπτεμβρίου) ας τους θυμηθούμε.

Στη σύγκλιση εκατό ετών από την εποχή εκείνη της σοβαρότερης καταστροφής στην ιστορία του Ελληνισμού, παρουσιάζεται η ευκαιρία να δηλώσει ο Ελληνισμός, σύσσωμος, ότι καμία Ελληνίδα, κανένας Έλληνας και κανένα παιδί Ελλήνων σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και αν βρίσκεται, δεν είναι αναλώσιμοι. Κανένας Έλληνας στην ψυχή και στη συνείδηση δεν ξεχνιέται, δεν παραδίδεται σε ψευδείς δηλώσεις, θυμάται και καταγράφει τα γεγονότα με σκοπό να τα παραδώσει αυθεντικά και ορθολογικά στις επόμενες γενεές.

Προσωπικά αποτελώ δείγμα της Μικρασιατικής έξωσης και καταστροφής του Ελληνισμού ως μέρος της γενικής καταστροφής του Χριστιανικού πληθυσμού από τη Μικρά Ασία. Είμαι απόγονος προσφύγων, αφού ο πατέρας μου Γαβριήλ Γαριβάλδης, που βρίσκεται ακόμη εν ζωή, έφυγε με όλη την οικογένειά του από τη Μικρά Ασία κυνηγημένος.

Δημιουργήθηκε πρόβλημα όταν ο παππούς μου, που δεν ήθελε να καταταγεί στον Τουρκικό στρατό, συνελήφθη, φυλακίστηκε, βασανίστηκε σκληρά, αναγκάστηκε να δραπετεύσει και έφυγε από τον Μαρμαρά (Πριγκιπόνησα) αφήνοντας όλη του την περιουσία. Με την ψυχή στο στόμα έτρεχε να γλυτώσει αυτός και η οικογένειά του από τη μανία να τους εξοντώσουν.

Η οικογένεια έφτασε στη Χαλκιδική το 1923 και εκεί, στον Νέο Μαρμαρά απεβίωσαν τα δυο αδέλφια του πατέρα μου από την ελονοσία που μάστιζε την περιοχή. Κατόπιν τούτου, μετανάστευσαν και πάλι οικογενειακώς στη Θεσσαλονίκη. Επισυνάπτω και τη μόνη φωτογραφία που έχω του πατέρα μου που υπηρέτησε στο Ελληνικό Ναυτικό αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Θέλω να σημειώσω, επίσης, ότι μεγάλο μέρος από τις μνήμες των γεγονότων εκείνης της εποχής χάθηκαν για πάντα, ενώ ένα εξίσου μεγάλο μέρος το μάθαμε από τους ξένους οι οποίοι έτυχε να είναι αυτόπτες μάρτυρες κατά την περίοδο και κατέγραψαν αυτά που είδαν.

Επιγραμματικά θα ήθελα να σημειώσω τις εκατοντάδες χιλιάδες παιδιών που έμειναν ορφανά λόγω της Καταστροφής, του ενάμισι εκατομμυρίου Ελλήνων που επέζησε και προσφυγοποιήθηκε στην Ελλάδα και σε άλλα μέρη του κόσμου, καθώς και στο ένα εκατομμύριο ατόμων, περίπου, ελληνικής καταγωγής, οι οποίοι είτε εξισλαμίσθηκαν είτε σφαγιάστηκαν με τον χειρότερο τρόπο.

Όλοι προερχόμενοι από τις 2.162 πόλεις και χωριά της Μικράς Ασίας με ελληνικά ονόματα και όπου ζούσαν ως επί το πλείστον Έλληνες.

Ο συγγραφέας Μερτ Καγιά (σύγχρονος κοινωνιολόγος τουρκικής εθνικότητας, αλλά προερχόμενος από ελληνική οικογένεια της Μ.Ασίας) στο βιβλίο του «Ο εξισλαμισμός των Ελλήνων της Μικράς Ασίας μεταξύ 1919 -1925», περιγράφοντας την ιστορία της οικογενείας του, αναφέρεται σε παιδιά Ελλήνων που γνώρισε και τα οποία παρέμειναν στην Τουρκία μια και δεν επέζησε κανείς από τις οικογένειές τους. Αναφέρεται, επίσης, σε παιδιά που εργάζονταν ως υπηρέτες σε οικογένειες Τούρκων και εξαναγκάστηκαν να παραμείνουν εκεί, ενώ παρέμειναν και πολλά κορίτσια τα οποία αρπάχθηκαν από τις οικογένειές τους βίαια.

Η εφημερίδα «New York Herald», στις 26 Σεπτεμβρίου 1922, σε άρθρο με τίτλο «Turks Give 5 Days to Move Refugees -… 50 thousand on Quay at Smyrna», γράφει τα εξής σε μετάφραση από την Αγγλική: «Το αμερικανικό αντιτορπιλικό “Litchfield” παρέλαβε κρυφά 250 ορφανά κορίτσια από την αποβάθρα της Σμύρνης και τα μετέφερε στη Θεσσαλονίκη».

Το εύρος των τρομακτικών σκηνών που γνώρισαν εκείνα τα παιδιά των Ελλήνων, τα οποία είτε επέζησαν και έγιναν υπηρέτες σε σπίτια Τούρκων, είτε εισήχθηκαν σε πορνεία, είτε εξοντώθηκαν δίχως να φταίνε σε τίποτα, είναι κάτι που δεν είχε ξαναγνωρίσει ο κόσμος μέχρι τότε.

Οι αμερικανικές εκτιμήσεις της εποχής μιλούν για 400 χιλιάδες ορφανά. Μπορεί κανείς να υπολογίσει πόσα παιδιά δεν έμειναν ορφανά, γιατί σφαγιάστηκαν μαζί με τους γονείς τους. Δεν έχουμε ακριβείς αριθμούς, η Απογραφή πληθυσμού, όμως, του 1910 παρουσιάζει τον Ελληνικής καταγωγής πληθυσμό της Μικράς Ασίας να ανέρχεται στο 20% του συνολικού πληθυσμού ολόκληρης της χώρας και σε 2.162 πόλεις και χωριά που είχαν γηγενές ελληνικό στοιχείο. Σε μερικές περιοχές, όμως, στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας ο ελληνικός πληθυσμός ξεπερνούσε τα 90% πολλές φορές.

Την Κυριακή, 7 Αυγούστου 2022, σε συνεργασία με την Ελληνική Κοινότητα Box Hill, τον Ελληνοαυστραλιανό Πολιτιστικό Σύνδεσμο και την Ένωση Θεσσαλονικέων «Ο Λευκός Πύργος», θα κάνουμε μια αναδίφηση στην ιστορία, κυρίως όπως εμφανίζεται σε γραπτά και απομνημονεύματα ξένων συγγραφέων. Θα δείξουμε αυθεντικές φωτογραφίες παιδιών μέσα από, επίσης, αυθεντικές μαρτυρίες και θα μιλήσουμε για τις ασχολίες τους εκείνη την εποχή, αφού έχασαν πολλά από αυτά τους γονείς και συγγενείς τους, κι έμειναν ορφανά.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να προσφέρω δυο δείγματα από μαρτυρίες που συνέλεξα και θα αναφερθώ στη διάλεξη που θα γίνει εκείνη την ημέρα σημειώνοντας τα λόγια συμπατριωτών μας που πανικοβλημένοι έφυγαν εκείνες τις ημέρες.

α) «Η οικογένειά μου βρέθηκε μαζεμένη στην προκυμαία. Η μάνα της γιαγιάς, με τη γιαγιά μου, δέκα χρόνων που είχε στην αγκαλιά την αδελφούλα της, ενός έτους, και τα 3 η 4 μεγαλύτερα αγόρια. Πάνω στον πανικό η γιαγιά μου χάθηκε απ’ την οικογένεια και απέμεινε μόνη της με το μωρό στην αγκαλιά. Ένας Γάλλος ναύτης τις άρπαξε και τις έβαλε σ ένα πλοίο που τις κατέβασε τελικά στην Ελευσίνα. Η οικογένεια ξανάσμιξε μετά από δυο μήνες…»

β) «Η γιαγιά μου έλεγε ότι η καταστροφή τους βρήκε στο εξοχικό την εποχή που μάζευαν αμύγδαλα… Ευτυχώς, η μητέρα της κατάφερε κι έφτασε στον Τσεσμέ και από εκεί στη Χίο και με τα πέντε της παιδιά έχοντας ντύσει τη μεγαλύτερη 15χρονη τότε Αρετή γριά για να τη γλυτώσει…»

Στο πρόγραμμα της εκδήλωσης στην Ελληνική Κοινότητα Box Hill θα παρουσιαστούν ελληνικοί παραδοσιακοί χοροί από μαθητές και μαθήτριες δύο ελληνικών σχολείων της Μελβούρνης που μαθαίνουν την ελληνική γλώσσα και την παράδοσή μας. Τα σχολεία αυτά είναι το Ελληνικό Σχολείο «Ζήνων» και το Ελληνικό Σχολείο της Κοινότητας Box Hill. Τους μαθητές θα κατευθύνουν οι αντίστοιχοι χοροδιδάσκαλοι.

Ο Ελληνισμός δεν θα ξεχάσει, δεν έχει την πολυτέλεια να ξεχάσει τα συνταρακτικά γεγονότα, όσο κι αν αυτά προξενούν αισθήματα αηδίας για τον άνθρωπο και σε ποια επίπεδα μπορεί να φτάσει η κτηνωδία του.

Δεν θ’ αναφερθώ εδώ σε περισσότερα για να μην κουράσω. Η έκκληση είναι να φανούμε ενωμένοι, χωρίς φόβο και χωρίς πάθος, να κάνουμε μια αναφορά και καταγραφή μαρτυριών αθώων θυμάτων συμπατριωτών όπως μπορούμε μετά από τόσα χρόνια τα οποία έπαιξαν καταλυτικό ρόλο στο να σβήσουν την πιο τραγική αυτή ιστορία.