Οι εκδόσεις “Εκτός Γραμμής” παρουσιάζονται με αυτό το βιβλίο το κείμενο του οποίου είναι διάλεξη που έδωσε ο Macherey (Μασρέ) το 2012. Η διάλεξη δεν έχει εκδοθεί σε βιβλίο, αλλά αναρτήθηκε ολόκληρη στην προσωπική ιστοσελίδα του συγγραφέα.Το κεντρικό ερώτημα του βιβλίου είναι πώς αναπαράγεται η καπιταλιστική συνθήκη, ενώ ο εκμεταλλευτικός της πυρήνας είναι εύκολα εξηγήσιμος. Η απάντηση για τον Macherey βρίσκεται στη συνάντηση των αναλύσεων του Μαρξ για την παραγωγή της σχετικής υπεραξίας με τη θεωρία του Φουκώ για την εξουσία. Κάθε τέτοιο εγχείρημα προκαλεί αρνητικές εντυπώσεις και αντιδράσεις, κυρίως επειδή η μικροφυσική της εξουσίας του Φουκώ έρχεται σε σύγκρουση με τη μαρξιστική θεωρία του κράτους. Στην πραγματικότητα, ο Φουκώ βρισκόταν σε μια ανοικτή αντιπαράθεση με τον μαρξισμό, αλλά σε υπόγεια επαφή με το έργο του Μαρξ.

Ο Macherey εκλαϊκεύει και συμπυκνώνει μέρος του “Κεφαλαίου” του Μαρξ προχωρώντας παράλληλα στην εξέταση συγκεκριμένων χωρίων υπό το πρίσμα του Φουκώ. Με τη διάκριση της εργασιακής δύναμης ως προδιάθεσης του σώματος από τις συνθήκες ενεργοποίησής της που εισάγει ο Μαρξ, η κλασική ιδέα της ελεύθερης και δίκαιης συναλλαγής ανάμεσα στον καπιταλιστή και τον εργαζόμενο καταρρέει. Ο εργαζόμενος από τη στιγμή που εισέρχεται στη μισθωτή σχέση δεν είναι πια το ίδιο πρόσωπο, διαιρείται, καθυποτάσσεται και μετατρέπεται σε «παραγωγικό υποκείμενο», όπως γράφει ο Macherey.Σ’ αυτό το σημείο υπεισέρχεται η καινοτόμα θεωρία της εξουσίας ως θετικής και παραγωγικής, την οποία πρότεινε ο Φουκώ, καθώς, για να γίνει εφικτή η παραπάνω σχέση, η εξουσία πρέπει να πάψει να είναι φανερή και καταπιεστική. Για να λειτουργήσει το καθεστώς της μισθωτής εργασίας και του παραγωγικού υποκειμένου, χρειάζεται να εγκαθιδρυθούν μηχανισμοί που αναπλάθουν τη ζωή των υποκειμένων, προετοιμάζοντας τις διαγωγές τους και διαπλάθοντας τα σώματά τους. Η βιοεξουσία είναι, επομένως, απαραίτητη για την ανάπτυξη του καπιταλισμού.

Εντύπωση προκαλεί η άποψη του συγγραφέα  που θέλει τον Φουκώ να υποστηρίζει ότι η αλήθεια της εξουσίας είναι οικονομική πριν γίνει πολιτική. Έχουμε εδώ μια μάλλον πιο μαρξιστική ανάγνωση του Φουκώ, προσαρμοσμένη έτσι ώστε να ταιριάζει στο σχήμα του Macherey. Αντίθετα, ο ίδιος ο Φουκώ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Οι σχέσεις εξουσίας είναι περίπλοκα φαινόμενα που δεν εξαντλούνται στην αναπαραγωγή των σχέσεων παράγωγης.» Για τον Φουκώ, οι σχέσεις εξουσίας ξεπερνούν το οικονομικό ή οποιοδήποτε άλλο ταξικό συμφέρον, καθώς δεν έχουν ένα μοναδικό θεμέλιο ή γενέθλιο τόπο. Ο συγγραφέας συνδέει με εύστοχο τρόπο τις αναλύσεις των Μαρξ και Φουκώ δείχνοντας ότι η ανάπτυξη της καπιταλιστικής οικονομίας και η ανάπτυξη της πειθαρχικής εξουσίας είναι αλληλένδετες.

Ο Γάλλος θεωρητικός Pierre Macherey -πρώην μαθητής του Λουί Αλτουσέρ και συνεργάτης του στο εμβληματικό συλλογικό έργο “Να διαβάσουμε το Κεφάλαιο”-  είναι κεντρικό πρόσωπο στην ανάπτυξη του γαλλικού μαρξισμού και μεταδομισμού, διδάσκει Κριτική Λογοτεχνίας και από το 2003 είναι ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Lille III.

*Η παρουσίαση αυτή στηρίζεται σε αποσπάσματα άρθρου των Χρήστου Αβραμίδη και Αντώνη Γαλανόπουλου στο Unfollow #24