Εάν γκουγκλίσετε σήμερα διαδικτυακά τη λέξη ψυχή, στα Ελληνικά, θα σας δοθούν πολλά εκατομμύρια παραπομπές. Εάν σε αυτές προσθέσετε και τις αγγλόφωνες πηγές θα έχετε μπροστά σας πάρα πολλά εκατομμύρια διαδικτυακούς τόπους να διαβάσετε σε όλη τη ζωή σας και σε όλη την αιώνια ζωή σας. Αυτό δεν είναι σχήμα λόγου, αλλά η αλάνθαστη πραγματικότητα. Μια ζωή ολόκληρη θα ψάχνετε – σε αυτό τον κόσμο και στον «άλλο»- για να βρείτε την ψυχή σας και δεν θα το κατορθώσετε.
Και γιατί αυτό; Απλούστατα, γιατί δεν έχουμε αισθήσεις για να την γνωρίσουμε εάν υπάρχει, και εάν δεν υπάρχει, τότε χάσαμε όλη μας τη ζωή αναζητώντας την ανυπαρξία! Η ψυχή υπάρχει μόνο στη φαντασία μας όπου έχουν συσσωρευτεί και όλοι οι διαβόλοι και τριβόλοι. Μη φοβάσαι όμως «τέτοια στο δρόμο σου ποτέ σου δεν θα βρεις» (Καβάφης).
ΣΥΝΤΟΜΟ ΨΥΧΟΓΡΑΜΜΑ
Ο ορισμός της ψυχής είναι κάτι πολύ προσωπικό. Την φανταζόμαστε ως μία άυλη ουσία. Πώς όμως κινείται ανάμεσα στις άλλες ψυχές, μάς είναι όλα άγνωστα. Η φαντασία μας την θέλει χωρίς σώμα και διατηρείται η μορφή της ως είδωλο στον άλλο κόσμο είτε αυτός είναι ο Άδης ή ο Παράδεισος. Άλλοι πάλι πιστεύουν πως μεταβιβάζεται η ψυχή μετά το θάνατο ενός σώματος σε άλλο σώμα ανθρώπου ή ζώου. Αυτή είναι η μετεμψύχωση.
Στην Ελληνική Μυθολογία η ψυχή είναι μία ωραία παρθένος που πήρε για άνδρα της τον Έρωτα. Από εδώ και πέρα είστε όλοι ελεύθεροι να πιστεύετε ό,τι θέλετε και κάθε πίστη είναι σεβαστή. Βεβαιότητα δεν υπάρχει σε καμία. Για έναν ελληνόφωνο όμως υπάρχει η παντοτινή ερώτηση: Τι ψύχει η ψυχή; Υπάρχει λογική απάντηση;
Η ΨΥΧΗ ΩΣ ΛΕΞΗ
Ικανοποιητική ετυμολογική εξήγηση δυστυχώς δεν υπάρχει. Οι ετυμολόγοι ερευνητές λένε πως μπορεί να προέρχεται από το ρήμα πνέω ή φυσώ, δηλ. ψύχω με τη σημασία του παγώνω, κρυώνω και συνδέθηκε με την πεποίθηση μιας άυλης ουσίας που εγκαταλείπει το σώμα κατά το θάνατο. Οι ινδοευρωπαίοι «γλωσσολόγοι» επιμένουν πως δεν είναι καθόλου ελληνική λέξη και πως προέρχεται από έναν αμάρτυρο τύπο –τον BHE – που σημαίνει φυσώ, εκπνέω. Τώρα πώς βρήκαν τη σημασία του αμάρτυρου αυτού τύπου, είναι μεγάλο…μυστήριο!
Στον προφορικό, αλλά και στο γραπτό μας ελληνικό λόγο, η λέξη μας ψυχή είναι πολυγραφότατη και χιλιοειπωμένη. Όλως τυχαίως ας αναφέρουμε μερικά παραδείγματα: ψυχή, ψυχούλα, ψυχάρα, ψυχικός, ψυχισμός και πολλές άλλες. Τώρα αν την αναφέρουμε σε σύνθετες λέξεις, ο αριθμός τους ανέρχεται σε πολλές δεκάδες όπως: Ψυχιατρική, ψυχοθεραπεία, ψυχολατρία, ψυχολογία, ψυχοπάθεια, ψυχαγωγία, ψυχανάλυση, ψυχασθένεια, ψυχοσάββατο, ψυχοχάρτι, ψυχογραφία και πολλές-πολλές άλλες .., ψυχολέξεις, για να μην σας κουράζω. Σκεφτείτε τις.
Επίσης έχουμε και πάμπολλες εκφράσεις που ομορφαίνουν την έκφρασή μας όπως: από το βάθος της ψυχής μου, το τραβάει η ψυχή μου, δίνω την ψυχή μου, για την ψυχή της μάννας μου, μού έβγαλες την ψυχή, πουλάω την ψυχή μου, άβυσσος η ψυχή του ανθρώπου, θα το κάνω ψυχή τε και σώματι, έχει καλή ψυχή, το τραβάει η ψυχή μου και τόσες άλλες που μόνοι σας μπορείτε να συμπληρώσετε. Όσο πιο άγνωστο είναι κάτι, τόσο η φαντασία μας το περιποιείται λεκτικά. Το πηγάδι της ψυχής είναι τετράβαθο, αλλά και αστείρευτο!
Η ΨΥΧΗ ΣΤΑ ΑΓΓΛΙΚΑ
Η αγγλική γλώσσα πήρε την ψυχή ετοιμοπαράδοτη με όλη την ελληνική της καλλιέργεια και την πολυαγάπησε και την έσπειρε παντού. Την ορθογράφησε ως Psyche και την πρόφερε ως σάικι. Τα ελληνικό Ψ δυστυχώς ένας αγγλόφωνος δεν μπορεί να το προφέρει στην αρχή μιας λέξης, ούτε και το Ξ. Το Ψ το κατέστησε …άφωνο (silent) και το Ξ έγινε Ζ.( Ξενοφοβία= Ζενοφόμπια!)
Όσο για την ψυχή, η Αγγλική έκανε λέξεις με την… ψυχή της. Ας δούμε μόνο μερικές, γιατί όλες δεν χωρούν στο μικρό ετούτο άρθρο: Psychiatry, psychic, psychoanalysis, psychogenesis, psycholinguistics, psychology, psychometry, psychopath, psychopathology, psychosis, psychophysics, psychosomatic και δεκάδες άλλες που στα Ελληνικά φαίνονται πολύ κατανοητές , ενώ στα Αγγλικά πρέπει να σπουδάσεις (to study) το τι σημαίνουν, μέχρι που να φτάσεις στη …psychotherapy. Επίσης εδώ θα πρέπει να προσθέσουμε και πολλές άλλες παράγωγες – επίθετα, ρήματα, επιρρήματα – ( από τις ίδιες λέξεις), και το πηγάδι γίνεται όντως αστείρευτο και γεννάει νέες λέξεις όπως οι επιστήμες αυτές επεκτείνονται σήμερα. Οι αγγλικές λέξεις δυστυχώς δεν γεννάνε.H Αγγλική με την ψυχή της χρησιμοποιεί την ελληνική ψυχή και ανοίγει νέους δρόμους στις διάφορες επιστήμες. Ας αναφέρουμε και μία άλλη αλήθεια εδώ πως: «Επιστήμη χωρίς Ελληνική γλώσσα δεν νοείται στον αγγλόφωνο σήμερα κόσμο μας».
ΚΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ
Στα γυμνασιακά μου χρόνια – και μάλιστα στις μεγάλες τάξεις και στις φιλοσοφικές μας συζητήσεις – λέγαμε ένα απόφθεγμα που συνόψιζε όλα τα παραπάνω: “Ω θεέ, εάν υπάρχει θεός, σώσε την ψυχή μου, εάν έχω ψυχή”. Λέγαμε επίσης πως αυτό ήταν το «άκρον άωτον» της αμφιβολίας. Εσείς τι λέτε; Λίγη αμφιβολία όμως, νομίζω, πως κάνει καλό σε όλους μας.
