Μία αποτυχημένη πολεμική επιχείρηση με πολλές χιλιάδες νεκρούς και περισσότερους τραυματίες, μία πραγματική πανωλεθρία των αυστραλιανών δυνάμεων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, ένα εθνικό γεγονός που στ’ αλήθεια δεν άλλαξε τίποτε, έχει γίνει σήμερα ένα εθνικό σύμβολο πολλαπλών διαστάσεων.
Η ελληνική πόλη Καλλίπολη -λίγο παραμορφωμένη ως Gallipoli– σήμερα στην τουρκική επικράτεια ως Gelibolu, βρίσκεται στην ομώνυμη χερσόνησο στη δυτική πλευρά του στενού του Ελλησπόντου, πολύ κοντά στην αρχαία Τροία. Εδώ οι αυστραλιανές πολεμικές δυνάμεις -μαζί με τους Νεοζηλανδούς, και με εντολή των Άγγλων- στις 25 Απριλίου 1915 αποβιβάστηκαν να την καταλάβουν και, εν συνεχεία, να πάρουν την Κωνσταντινούπολη, με σκοπό να μεταφέρουν εφόδια και περισσότερο πολεμοφόδια στους συμμάχους, τότε, Ρώσους. Η επιχείρηση κράτησε από τον Απρίλιο του 1915 έως τον Ιανουάριο του 1916 και απέτυχε οικτρά. Η στρατιωτική αυτή αποτυχία είναι όντως μνημειώδης, αλλά για την Αυστραλία θεωρείται άκρως σημαντική ακόμη και με την ταπεινωτική αυτή ήττα. Γιατί όμως;
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ
Ο επίσημος Αυστραλός ιστορικός, Charles Bean, στο έργο του δηλώνει εμφατικά πως στην Καλλίπολη γεννήθηκε η ιδέα της εθνικής υπόστασης της Αυστραλίας, το νέο αυτό έθνος στο πρόσωπο της γης. Έτσι άρχισαν όλα. Αναφέρει, επίσης, πως η Καλλίπολη γέννησε το θρύλο των ANZACs, των συμμαχικών δυνάμεων Αυστραλίας και Νέας Ζηλανδίας. Είναι γεγονός πως η επιχείρηση αυτή περιλαμβάνει ηρωισμό, εφευρετικότητα, αντοχή και ιδίως ανθρώπινη συντροφικότητα, που στα Αγγλικά είναι πολύ γνωστή ως mateship.
Κάθε κράτος –όπως όλα τα κράτη του κόσμου– δημιουργούν την ιστορία που τους χρειάζεται, την εθνική τους μυθολογία και από αυτήν εμπνέονται και συνεχίζουν τη ζωή τους και έτσι έχουν επιτελέσει το εθνικό τους έργο. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν μετά το 1915 και για μισό αιώνα μετά, η Καλλίπολη δεν φαινόταν ικανή να εμπνεύσει όλο το έθνος. Ειδικά μετά την ιστορικά μάλλον πρόσφατη ήττα στο Βιετνάμ, η Καλλίπολη φάνηκε πως θα χανόταν στην εθνική λήθη όπως τόσες άλλες.
ΝΕΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΩΘΗΣΗ
Από τα μέσα της δεκαετίας του ’80 όμως, μία θετική καμπάνια για την εθνική μας ταυτότητα είχε θετικά αποτελέσματα. Τυπώθηκαν εξαιρετικά βιβλία μνήμης, έγιναν αξιόλογα κινηματογραφικά έργα, γιορτάστηκαν συντονισμένες εθνικές γιορτές, πραγματοποιήθηκαν επίσημες επισκέψεις πρωθυπουργών της Αυστραλίας στην Καλλίπολη, γιορτάστηκαν με μεγαλοπρέπεια τα 200 χρόνια της νέας μας χώρας (1788–1988). Ταυτόχρονα ο θρύλος των ANZACs απέκτησε μία νέα αφετηρία εθνικής μνήμης. Στις τελετές της χαραυγής (dawn services) μόνο εδώ στη Μελβούρνη και στο Τέμενος της Ανάμνησης (Shrine of Remembrance), σήμερα παίρνουν μέρος πολύ πιο περισσότερες χιλιάδες κόσμου από την ίδια την απόβαση της εκστρατείας της Καλλίπολης στις 25-4-1915.
Ο θρύλος των ANZACs επανέφερε μνήμες εθνικής σύμπνοιας και πολλαπλών συγκινήσεων. Τα σχολεία μας, οι εκδοτικοί οίκοι, ο Τύπος και κάθε κυβερνητική υπηρεσία, δημιούργησαν μία νέα επαφή με την Ιστορία μας. Η Καλλίπολη έγινε ο πόλος της έκφρασης της εθνικής ταυτότητας και οι απλοί πολίτες άρχισαν να ψάχνουν για τα εθνικά σύμβολα που θα πλαισίωναν την εθνική μας μυθολογία. Έτσι σήμερα ο μέσος Αυστραλός πολίτης, αφού δεν έχει άλλα σύμβολα για να τον εκφράζουν, «ακούμπησε» στο μύθο της Καλλίπολης και τον έκανε εθνικό σύμβολο, το οποίο και με την ήττα του ενώνει τον αυστραλιανό λαό σε ένα εθνικό σύνολο.
Ο ΠΑΡΑΓΩΝ ΤΟΥΡΚΙΑ
Από την άλλη πλευρά, η Τουρκία, γνωρίζοντας πως ο τουρισμός της είναι μεγάλη πηγή πλούτου με τα ποιήματά της πως «η τουρκική γη κρατάει στην αγκαλιά της τους Αυστραλούς νεκρούς και έτσι τους τιμάει», κατόρθωσε να προσελκύει χιλιάδες Αυστραλούς προσκυνητές κάθε χρόνο, οι οποίοι ειδικά φέτος στην 99η επέτειο της εκστρατείας, θα επισκεφτούν την Καλλίπολη ως τάμα ζωής. Όλοι αυτοί κάνουν και τις ανοιξιάτικες διακοπές τους εκεί θαυμάζοντας τα ελληνικά ερείπια -ως τουρκικά αξιοθέατα – όπως Πέργαμος, Έφεσος, Σμύρνη, Αλικαρνασσός και πολλά άλλα.
ΚΑΙ Η 100ή ΕΠΕΤΕΙΟΣ
Ήδη στα σχολεία και τις κυβερνητικές υπηρεσίες προγραμματίζονται πάρα πολλές εκδηλώσεις για την 100ή επέτειο του χρόνου (2015), και προβλέπεται να γίνουν πάμπολλες εκδηλώσεις με πάνδημη συμμετοχή και παρουσία στην Τουρκία, αλλά και εδώ στην Αυστραλία.
Έτσι η αυστραλιανή ταυτότητα δυναμώνει με όλα αυτά και η Καλλίπολη έγινε παναυστραλιανό και πανεθνικό σύμβολο με ευεργετικές προεκτάσεις σύμπνοιας και ομοφωνίας για το σύνολο του πληθυσμού και το μέλλον της χώρας μας.
