“Εκστατική Ανάσα Ελευθερίας” είναι ο τίτλος που φέρει η Έκθεση Ζωγραφικής του μεγάλου εργάτη της Τέχνης, Νίκου Κυπραίου,τα εγκαίνια της οποίας γίνονται αύριο Παρασκευή, στην πολύχρωμη Σιγκαπούρη.

Πρόκειται για έναν συμβολισμό με επίκεντρο, ως συνήθως, τον άνθρωπο. Ένα σύνολο έργων που σφύζει από πολυχρωμία, φως, κίνηση και ζωντάνια, για να εκφράσει τη μεγαλύτερη και οδυνηρότερη, ίσως, φυλακή του σύγχρονου ανθρώπου, την αδυναμία του να εκφραστεί ελεύθερα, παγιδευμένος μέσα στον καταιγισμό των πληροφοριών που του κόβουν την ανάσα και τον κατευθύνουν εκεί που έχουν αποφασίσει οι άλλοι.

«Οι λίγοι που κατευθύνουν τις τύχες των πολλών, χωρίς να έχουν την ικανότητα και, κυρίως, το καθαρό μυαλό και άδολη ψυχή για να το πράξουν. Όλα τα σταυροδρόμια είναι πιασμένα από τους γιους της αμαρτίας» θα πει ο Νίκος Κυπραίος, με τον αφαιρετικό τρόπο που έχει να εκφράζει μέσα από την τέχνη του, τους σύγχρονους προβληματισμούς της ανθρωπότητας.

ΕΙΝΑΙ ΠΑΝΤΑ ΕΚΕΙ

Στις τέσσερις δεκαετίες που τα δικά μας σταυροδρόμια έχουν συναντηθεί, η κυρίαρχη εικόνα, είναι αυτή ενός ανθρώπου με τα μάτια, το νου και την ψυχή ανοιχτά, διάπλατα στον άνθρωπο. Να παρακολουθεί, με ευαισθησία απαράμιλλη τα βήματά του, να πονά όταν τον βλέπει να σηκώνει ο καθένας το δικό του σταυρό, να τον θαυμάζει και να εκφράζει την πίστη του, ποικιλοτρόπως, στη δύναμη και το κουράγιο της ανθρώπινης ψυχής.
Θυμάμαι τις πρώτες του εκθέσεις στο Κέντρο Τέχνης, το καλλιτεχνικό στέκι της δεκαετίας του ’70 και ’80, όπου στα έργα του απεικονιζόταν, συχνά με τρόπο σκληρό -σκεφτόμουν τότε- η κατάσταση του σύγχρονου μετανάστη.

Ο ίδιος, κυκλοφορούσε, θυμάμαι, ανάμεσά μας, με το πρόσωπό του αποστεωμένο, μαύρα μαλλιά, μαύρα γένια, πυκνά, το βλέμμα του ζεστό, σχεδόν πυρακτωμένο κι ένα χαμόγελο υπέρτατης καλοσύνης στα χείλη του.
Απόλυτα συνυφασμένος με τα προβλήματα του μετανάστη, του εργάτη της γραμμής και των ορυχείων, είχε το δικό του, υπέρτατα ευαισθητοποιημένο τρόπο, να πει «σας νιώθω».

Είχε μαζέψει γύρω του, ως η μέλισσα τα μελισσόπουλα, όλους σχεδόν τους Έλληνες καλλιτέχνες της εποχής εκείνης και τους ενθάρρυνε να δώσουν ο καθένας το δικό του δώρο, τη δική του λάμψη στον μετανάστη της εποχής εκείνης, που δεν διέφερε πολύ ο ένας από τον άλλον.

«Σπρωγμένοι από τις ίδιες ανάγκες, αλλά και εμπνεόμενοι από τα ίδια όνειρα, στην άλλη άκρη της γης, βρίσκονταν μπροστά σε πράγματα και καταστάσεις που ούτε καν μπορούσαν να φανταστούν πριν το ξεκίνημά τους, πολύ λιγότερο, δε, να προβλέψουν. Συχνά μάτωναν, αγόγγυστα, προχωρούσαν απτόητοι για να φθάσουν το όνειρο. Αυτοί οι άνθρωποι με ενέπνεαν τότε. Σήμερα, εδώ που βρίσκομαι και που νιώθω ότι έχω πρόσβαση στον άνθρωπο όλης της Γης, τον βλέπω να τρέχει πάλι ασταμάτητα κυνηγώντας το όνειρο. Ο δρόμος του όμως σήμερα έχει, ίσως, πολύ πιο μεγάλα προσκόμματα από χτες» θα πει ο Νίκος Κυπραίος, απαντώντας στο ερώτημα «σε τι διαφέρει το χτες με το τώρα, σε σχέση πάντα με τον άνθρωπο, αφού αυτός φαίνεται να κατευθύνει σταθερά την έμπνευσή σου;».

Θέλω να τον ρωτήσω ‘πώς μπόρεσε, να απελευθερωθεί, από την έκφραση της τραγικότητας που απέδιδε τότε (χθες), με τρόπο συχνά ζοφερό και χρώματα σκοτεινά, για να φτάσει σήμερα να αποδίδει τους προβληματισμούς του σύγχρονου ανθρώπου με μια εκτυφλωτική, συχνά, λάμψη φωτός και ένα πανηγύρι χρωμάτων;’ αποφασίζω όμως να δώσω τη δική μου ερμηνεία, ένα δικαίωμα άλλωστε που δίνει ο κάθε καλλιτέχνης στον άνθρωπο-ερμηνευτή.
Όταν πριν είκοσι περίπου χρόνια, ο Νίκος Κυπραίος, ο μεγάλος ζωγράφος των Αντιπόδων, αποφασίζει να γυρίσει στις ρίζες του, στη Σάμο και μετά στην υπόλοιπη Ελλάδα, με βάση την Αθήνα, δέχεται και λούζεται στο θεϊκό ελληνικό φως.

Αυτό μπαίνει μέσα του και κυριεύει διεκδικητικά κάθε ίνα της ύπαρξής του. Το αποτέλεσμα αντικατοπτρίζεται εκτυφλωτικά στη δουλειά του. Οι γραμμές του είναι πιο απαλές, τα χρώματα εκθαμβωτικά, εκείνο όμως που σε αιχμαλωτίζει αδιάψευστα είναι το φως, το νέο φως, το ελληνικό φως, στα έργα του τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
«Τον έχει κατακτήσει, τον έχει κατακυριεύσει το ελληνικό φως» λέω στον εαυτό μου. Ίσως και να τον έχει αιχμαλωτίσει, σκέφτομαι τώρα, αφού, ανεξάρτητα από τη θλίψη που βλέπει γύρω του, όπως λέει, με την κρίση στην Ελλάδα, αλλά και στον κόσμο ολόκληρο, μπορεί να εκφράζει τους σύγχρονους προβληματισμούς του ανθρώπου πάντα με την πανηγυρική παρουσία του άπλετου, του καθάριου, του μοναδικού ελληνικού φωτός.

ΣΙΓΗ ΙΧΘΥΩΝ

Εκστατική Ανάσα Ελευθερίας, με αντικείμενο τους ιχθύες, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά έκαστος και χρώματα που πραγματικά σου κόβουν την ανάσα. Χρώματα λαμπερά, μορφές δουλεμένες από έναν άριστο εργάτη της Τέχνης που δεν παύει να μας εκπλήττει με το απύθμενο ταλέντο του, με την αστείρευτη έμπνευσή του αλλά και δεξιότητα να δώσει κάθε φορά, κάτι θαυμαστό. Όχι μόνο διαφορετικό ως θέμα, αλλά εμπλουτισμένο με νέα στοιχεία που ο ίδιος έχει καλλιεργήσει και με την πλούσια εμπειρία και βαθιά γνώση, απαιτεί από τον ίδιο τον εαυτό του.

«Η ανάσα ελευθερίας είναι φαινομενική. Όσο εκθαμβωτική κι αν είναι δεν κρατά πολύ. Σε τελευταία ανάλυση όμως ο άνθρωπος, όσο σύντομη κι αν είναι αυτή, οφείλει να τη χαρεί. Εξ ου και ο πανηγυρισμός χρωμάτων. Επίσης, υπάρχει πάντα η προοπτική της απελευθέρωσης. Ο ίδιος ο άνθρωπος θα πρέπει να κινηθεί με σοφία, με περίσκεψη, και να βρει τον τρόπο. Η θάλασσα είναι ατέρμονη και σχεδόν απύθμενη. Εκεί, κολυμπώντας ο άνθρωπος, όπως οι ιχθύες, καλείται να βρει μόνος του, τον τρόπο να απελευθερωθεί. Να βρει την πραγματική φωνή του, από έναν νου που, στην πραγματικότητα, έχει μείνει καθαρός. Δεν έχει μολυνθεί από όσα του σερβίρονται εκ των άνω.
Όσο ο άνθρωπος έχει καθαρό νου, μπορεί να ξεχωρίσει το μαύρο από το λευκό, μπορεί να δει τα χρώματα που τόσο γενναιόδωρα, μας χαρίζει η φύση, υπάρχει πάντα ελπίδα να αλλάξουν τα πράγματα, να φωτιστούν, ανεξάρτητα πόσο σκοτεινά φαντάζουν σήμερα».

Ο ίδιος, βέβαια, έχει επιλέξει, να δώσει, μέσα από τα έργα αυτής της έκθεσης, πνοή αισιοδοξίας στον άνθρωπο. Να συνδυάσει την πραγματικότητα μιας ‘κλεμμένης φωνής’ με την προοπτική της αλλαγής των πραγμάτων. Μέσα στη ζωή μαζί με το σκοτάδι ή μετά απ’ αυτό, έρχεται πάντα το φως. Τα χρώματα δε, υπέροχα, απροσμέτρητα και λαμπερά είναι εκεί για τον καθένα, να τα προσλάβει και να τα κλείσει μέσα του. Να πάρει δύναμη από το μήνυμα ότι όλα μπορούν ν’ αλλάξουν αύριο. Φτάνει να το επιχειρήσει με δύναμη και αποφασιστικότητα ο ίδιος ο άνθρωπος.

Στην τελευταία δουλειά του Νίκου Κυπραίου, εκτός από τον -πάντα παρόντα- συμβολισμό, υπάρχει μια σταθερή κλίση προς συγκεκριμένα σχήματα, που κινούνται μέσα στο φυσικό τους περιβάλλον, σε χώρους γνώριμους, αλλά και δυνατότητα περαιτέρω εξερεύνησης, που ο ζωγράφος με μια πνοή ελευθερίας και συγκεκριμένων κινήσεων, μας καλεί να εξερευνήσουμε.

Αξιοθαύμαστη απόδοση του φυσικού σε έναν κόσμο ονειρικό που με απαράμιλλη μαεστρία, μας καλεί να επισκεφτούμε ο μεγάλος δημιουργός.
Η έκθεση εγκαινιάζεται αύριο Παρασκευή, 25 Aπριλίου 7 μμ, στο The Arts House, Gallery, 1 Parliament Lane, Singapore 179429.