Με το κόστος ζωής να αυξάνεται, όλο και περισσότερα νοικοκυριά, βάζουν χέρι… στα έτοιμα -αν έχουν- ενώ το ποσοστό αποταμίευσης έχει υποχωρήσει σε χαμηλά 15ετίας.
Την ίδια ώρα η ανάπτυξη επιβραδύνει, ενώ ουκ ολίγοι δανειολήπτες κινδυνεύουν να παγιδευτούν σε έναν «φαύλο κύκλο» χρέους, μετά και τη νέα -την 12η σε 13 μήνες- αύξηση του επιτοκίου (cash rate), κατά 0,25%, από την Αποθεματική Τράπεζα της Αυστραλίας (RBA), που προκαλεί περαιτέρω αναταράξεις στην οικονομία.
Το επιτόκιο από το ιστορικό χαμηλό του 0,10% στις αρχές Μαΐου 2022 είναι πλέον στο 4,10%, το υψηλότερο επίπεδο από το 2012 και αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, καθώς η μάχη με τον πληθωρισμό συνεχίζεται.
Η ακρίβεια επιμένει και σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, ο μηνιαίος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (πληθωρισμός) κινήθηκε ανοδικά, στο 6,8% τον Απρίλιο, από 6,3% τον Μάρτιο.
Η νέα αύξηση της RBA, κατά 0,25% (από το 3,85% στο 4,10%) εφόσον περάσει και πάλι ως έχει στα επιτόκια των τραπεζών, υπολογίζεται ότι προσθέτει, περίπου 76 δολ.το μήνα στις δόσεις ενός δανείου 500.000 δολαρίων και τα διπλάσια σε ένα 1 εκατ. δολ. με 25ετή διάρκεια.
Συνολικά, λόγω της ανόδου των επιτοκίων (+4% από πέρυσι τον Μάιο), κάποιος με χρέος 500.000 δολαρίων σε στεγαστικό δάνειο πληρώνει πλέον επιπλέον 1.134 δολάρια τον μήνα.
Το ποσό αυτό διπλασιάζεται για δάνεια 1 εκατ. δολ. με τον… πόνο να μεταφέρεται εν γένει σε όσους έχουν κάποιο χρέος, μεταξύ των οποίων επιχειρήσεις και κυβερνήσεις/κράτη, που με τη σειρά τους μετακυλίουν το κόστος σε πελάτες και φορολογούμενους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ευρύτερη λειτουργία της οικονομίας.
Ένα μοντέλο από τον Ben Phillips του Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών και Μεθόδων του Australian National University δείχνει ότι οι Αυστραλοί με στεγαστικά δάνεια πληρώνουν σήμερα περισσότερο από το ένα τέταρτο του διαθέσιμου εισοδήματος για το κόστος στέγασης, ενώ παρόμοια πίεση νιώθουν αυτοί που ζουν στο ενοίκιο, με τις τιμές να συνεχίζουν ανοδικά.
Σε αυτήν τη συγκυρία, πιο… ευτυχισμένοι αυτοί που δε χρωστούν και έχουν καταθέσεις, οι οποίοι πλέον αναζητούν τα πιο συμφέροντα επιτόκια καταθέσεων.
Η ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Στο μεταξύ, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ABS), το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) αυξήθηκε κατά μόλις 0,2% (εποχικά προσαρμοσμένο) το τρίμηνο Μαρτίου 2023, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο και κατά 2,3% σε σύγκριση με το τρίμηνο Μαρτίου 2022.
Οι οικονομολόγοι ανέμεναν αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,3% για το τρίμηνο και 2,4% για το έτος.
Η Katherine Keenan, επικεφαλής για τα στοιχεία του ΑΕΠ στην ABS, δήλωσε: «Πρόκειται για την έκτη συνεχόμενη αύξηση του τριμηνιαίου ΑΕΠ, αλλά για την πιο αργή ανάπτυξη μετά το lockdown λόγω COVID-19 (παραλλαγή ‘Δέλτα’) το τρίμηνο Σεπτεμβρίου 2021».
Η επιβράδυνση της οικονομίας καταγράφηκε, καθώς τα νοικοκυριά κατέφυγαν στις αποταμιεύσεις τους για να διατηρήσουν, ειδικά τις μη ελαστικές, δαπάνες εν μέσω γενικευμένης ακρίβειας και αυξανόμενων επιτοκίων, ενώ οι εισαγωγές κλιμακώθηκαν ταχύτερα από τις εξαγωγές.
«Οι δαπάνες για βασικά αγαθά και υπηρεσίες ήταν οι κύριοι παράγοντες που συνέβαλαν στην αύξηση των δαπανών των νοικοκυριών, ενώ οι κατηγορίες διακριτικής ευχέρειας, όπως η επίπλωση και ο εξοπλισμός των νοικοκυριών, η αγορά οχημάτων και άλλων αγαθών και υπηρεσιών, μείωσαν την ανάπτυξη», δήλωσε η κα Keenan.
Ενδεικτικό είναι ότι τα νοικοκυριά είδαν το συνολικό εισόδημά τους να αυξάνεται κατά 1,7%, καθώς οι μισθοί αυξήθηκαν, αλλά το σύνολο των πληρωμών τους αυξήθηκε κατά 4,4%, λόγω και των υψηλότερων επιτοκίων.
Για να χρηματοδοτήσουν το «χάσμα», οι καταναλωτές κατέφυγαν στις αποταμιεύσεις τους, στέλνοντας τον δείκτη αποταμίευσης των νοικοκυριών σε σχέση με το εισόδημα στο 3,7%, το χαμηλότερο επίπεδο από το τρίμηνο του Ιουνίου του 2008, ανέφερε η ABS.
Ο ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΣ
Ο διοικητής της RBA, Philip Lowe, κατέστησε σαφές ότι ο πληθωρισμός παραμένει πρόβλημα και ότι ίσως χρειαστούν περισσότερες αυξήσεις των επιτοκίων για να κατασταλεί, κάτι που μπορεί να επιβραδύνει περαιτέρω την ανάπτυξη και να κλιμακώσει την ανεργία.
«Ο πληθωρισμός στην Αυστραλία έχει ξεπεράσει πλέον το επίπεδο κορύφωσής του, αλλά στο 7% εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός και θα περάσει αρκετός καιρός μέχρι να επανέλθει στο εύρος στόχου», μεταξύ 2% και 3%, ανέφερε.
«Αυτή η περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων αποσκοπεί στην παροχή μεγαλύτερης εμπιστοσύνης ότι ο πληθωρισμός θα επιστρέψει στο στόχο εντός εύλογου χρονικού διαστήματος».
Προειδοποίησε εκ νέου για την αύξηση του κόστους των υπηρεσιών, όπως η φιλοξενία, οι οποίες είναι εργασίες «εντάσεως» και «ευάλωτες» στην άνοδο των μισθών.
«Τα πρόσφατα στοιχεία δείχνουν ότι ο ανοδικός κίνδυνος για τις προοπτικές του πληθωρισμού έχουν αυξηθεί και το Διοικητικό Συμβούλιο έχει ανταποκριθεί σε αυτό».
«Ενώ ο πληθωρισμός των τιμών των αγαθών επιβραδύνεται, ο πληθωρισμός των τιμών των υπηρεσιών εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός και αποδεικνύεται πολύ επίμονος στο εξωτερικό. Το … κόστος εργασίας κατά μονάδα αυξάνεται επίσης έντονα, την ώρα που η αύξηση της παραγωγικότητας παραμένει υποτονική».
Ειδικότερα, επέστησε την προσοχή στην ελαφρώς μεγαλύτερη του αναμενόμενου αύξηση των κατώτατων μισθών και των awards την περασμένη εβδομάδα, η οποία ήταν η υψηλότερη των τελευταίων δεκαετιών.
«Η αύξηση των μισθών επιταχύνθηκε ως απάντηση στη στενότητα της αγοράς εργασίας και στον υψηλό πληθωρισμό», ανέφερε.
«Η αύξηση των μισθών του δημόσιου τομέα αναμένεται να επιταχυνθεί περαιτέρω και η ετήσια αύξηση των μισθών των awards ήταν υψηλότερη από ό,τι πέρυσι».
«Σε συνολικό επίπεδο, η αύξηση των μισθών εξακολουθεί να συνάδει με τον στόχο για τον πληθωρισμό, υπό την προϋπόθεση ότι η αύξηση της παραγωγικότητας θα επιταχυνθεί».
Ο Δρ Lowe παραδέχθηκε ότι η νέα αύξηση αποτελεί την «πιο δύσκολη στιγμή για την οικονομία», καθώς δεν αποκλείεται η περαιτέρω επιβράδυνση της ανάπτυξης.
«Μπορεί να απαιτηθεί κάποια περαιτέρω σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής … αλλά αυτό θα εξαρτηθεί από την εξέλιξη της οικονομίας και του πληθωρισμού».
«Το Διοικητικό Συμβούλιο παραμένει αποφασισμένο να επαναφέρει τον πληθωρισμό στο στόχο και θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να το επιτύχει».
Ενδεικτικό είναι πως η ομιλία του σε συνέδριο επενδυτικών τραπεζών στο Σίδνεϊ, την Τετάρτη, ένα 24ωρο μετά τη νέα αύξηση του επιτοκίου της RBA, είχε τίτλο «Ένα Στενό Μονοπάτι» (A Narrow Path).
Σε αυτήν, επεσήμανε ότι η Αυστραλία μπορεί ακόμη να επιτύχει μια ήπια «οικονομική προσγείωση» με μειωμένο πληθωρισμό και μια οικονομία που συνεχίζει να αναπτύσσεται (έστω και πιο αργά), αλλά «σημαντικοί κίνδυνοι» απειλούν αυτό το αποτέλεσμα.
Ο δρόμος αυτός είναι στενός και «πιθανότατα θα είναι ανώμαλος, με κινδύνους και στις δύο πλευρές».
«Η επιθυμία να διατηρηθούν τα κέρδη στην αγορά εργασίας δε σημαίνει ότι το Διοικητικό Συμβούλιο θα ανεχθεί να επιμείνει ο υψηλότερος πληθωρισμός», είπε, με αιχμές προς την στάση των πολιτικών που επιθυμούν χαμηλή ανεργία και υψηλότερους μισθούς, ώστε να μην πληγούν τα φορολογικά έσοδα και η κατανάλωση.
«Υπάρχει ένα όριο στο πόσο μπορεί να παραμείνει ο πληθωρισμός πάνω από τη ζώνη-στόχο».
Ο Δρ Lowe παραδέχθηκε ότι οι επιπτώσεις των αυξήσεων των επιτοκίων έγιναν «άνισα αισθητές σε όλη την κοινότητα», μεταξύ άλλων «προκαλώντας σημαντική οικονομική πίεση σε ορισμένα νοικοκυριά».
Ωστόσο, τόνισε ότι αυτό δεν αποτελεί λόγο να αποφύγουμε «τη χρήση του εργαλείου που διαθέτουμε» για να μειωθεί ο πληθωρισμός.
Όσον αφορά στις καθυστερήσεις πληρωμής ενυπόθηκων δανείων, εκτίμησε ότι «παραμένουν πολύ χαμηλές, αν και έχουν αυξηθεί λίγο τελευταία».
«Οι τράπεζες αναφέρουν ότι οι πελάτες τους καταφέρνουν να πληρώνουν τις δόσεις των ενυπόθηκων δανείων τους, αν και πολλοί αναγκάστηκαν να περικόψουν άλλες δαπάνες. Επομένως, πρόκειται για μια περίπλοκη εικόνα».
Στο μεταξύ, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι οι δανειολήπτες στρέφονται σε υψηλότοκα, βραχυπρόθεσμα δάνεια για να καταπολεμήσουν την κρίση του κόστους ζωής, αυξάνοντας τον κίνδυνο να παγιδευτούν στο χρέος.
Νέα έρευνα της πιστωτικής εταιρίας Experian αποκάλυψε αύξηση κατά 54% των νέων αιτήσεων για πιστωτικές κάρτες τα τελευταία δύο χρόνια, αύξηση κατά 42% για το χρέος «αγοράζω τώρα, πληρώνω αργότερα» (buy now, pay later) και αύξηση κατά 36% στα προσωπικά δάνεια.
«Τα γενικά έξοδα αυξάνονται, οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος, η βενζίνη, τα τρόφιμα στο σούπερ μάρκετ … υπάρχει πίεση στις ταμειακές ροές για τους καταναλωτές», δήλωσε η διευθύντρια συμβουλευτικών υπηρεσιών της Experian, Charlotte Rankin.
Η υπουργός Οικονομίας, Katy Gallagher, μιλώντας στο ABC, δήλωσε ότι η κυβέρνηση αναμένει ότι οι επόμενοι 18 μήνες θα είναι «αρκετά δύσκολοι», αλλά κατέρριψε τους φόβους για μια διαφαινόμενη ύφεση.
Η κυβέρνηση, είπε, είχε προβλέψει επιβράδυνση της οικονομίας και όχι συρρίκνωση, στον προϋπολογισμό του Οκτωβρίου.
«Δε νομίζω ότι αυτή η άποψη έχει αλλάξει. Έχουμε πολλά καλά πράγματα που μας ευνοούν ακόμα εδώ στην Αυστραλία και μας διαχωρίζουν από την παγκόσμια αβεβαιότητα. Το ποσοστό ανεργίας εξακολουθεί να έχει ένα 3 μπροστά του. Παίρνουμε καλές τιμές για τα πράγματα που εξάγουμε».
