Η πρόταση: εθνικές δυνατότητες εξόδου από την κρίση

1. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΟ ΔΑΝΕΙΟ

Κορυφαίοι πολιτικοί παράγοντες της ΕΕ με επίσημες δηλώσεις τους –ακόμη και στο Ευρωκοινοβούλιο– όπως και οικονομολόγοι επισημαίνουν την υπάρχουσα στη χώρα μας κοινωνική ανισότητα με την σαφώς διακρινόμενη διαπίστωση ότι αυτή δεν είχε στην πολιτική πρακτική την προτεραιότητα που απαιτούσε η αντιμετώπιση της κρίσης 2. Το μέτρο που συνιστούσε για την παρούσα κρίση στην Ευρωπαϊκή Ένωση (γενικά) σε δημοσιευθείσα τον Ιούλιο του παρελθόντος έτους μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών του Βερολίνου είναι το εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο που θα ισχύει για φυσικά πρόσωπα (10% των φορολογουμένων) με περιουσία άνω των 250 χιλ. Ευρώ3. Η πρόταση έχει ιστορικά προηγούμενα· αρκετά παραδείγματα αναγκαστικών δανείων είναι γνωστά από την αρχαία Ελλάδα. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης η πόλη υποχρεώνει τους εύπορους πολίτες της να της δανείσουν και αυτοί με τους συμφωνούμενους όρους το πράττουν4.

Με κεντρική ιδέα την φορολόγηση της συνολικής περιουσίας (και όχι μόνο του εισοδήματος) έχουν γίνει προτάσεις και από την Ευρωπαϊκή επιτροπή: φόρο 10% επί της περιουσίας έχει προτείνει επίσης για την μείωση του δημόσιου

χρέους των κρατών μελών της Ευρωζώνης το ΔΝΤ5. Αν 505 Έλληνες διαθέτουν περιουσία 60 δις Ευρώ και οι εκατομμυριούχοι της χώρας μας υπολογίζονται σε 8.006, το ποσό που θα συγκεντρωθεί από το προτεινόμενο αναγκαστικό δάνειο δεν θα είναι ευκαταφρόνητο.

Ένα εσωτερικό αναγκαστικό δάνειο εύλογης διάρκειας που θα χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για παραγωγικές επενδύσεις και θα είχε εγγυημένο όφελος για τους (Έλληνες) δανειστές, ανεξάρτητα από το ύψος του ποσού, θα αποτε-

λούσε, εκτός των άλλων και πράξη κοινωνικής δικαιοσύνης επιτακτικά αναγκαία στην παρούσα περίσταση και θα ενίσχυε την διαπραγματευτική θέση της χώρας έναντι των δανειστών. 7

Η αδυναμία της κρατικής διοίκησης να ανταποκριθεί στην επιτακτική (και από κοινωνική άποψη) ανάγκη του ελέγχου των υψηλών εισοδημάτων γίνεται φανερή και από τους ενδεικτικούς τίτλους δημοσιευμάτων στον ελληνικό ημερήσιο Τύπο. Λίστες εμβασμάτων στο Εξωτερικό που είναι γνωστές από τον Μάρτιο του 2011 με συνολικά ποσά πολλών δισεκατομμυρίων Ευρώ δεν ελέγχθηκαν –ή ελέγχθηκαν με πολύ πενιχρά αποτελέσματα– μολονότι (μεταξύ

άλλων) θεσπίσθηκε και ένα «Κέντρο Ελέγχου Φορολογουμένων Μεγάλου

Πλούτου» 8.

2. ΟΜΟΛΟΓΙΑΚΟ ΔΑΝΕΙΟ ΑΠΟΔΗΜΩΝ

Ότι ο Απόδημος Ελληνισμός μπορούσε –και όφειλε– να συμπαρασταθεί στην πατρίδα με την έκδοση ενός εθνικού ομολογιακού δανείου, είχε υποστηρίξει σε εγκύκλιο επιστολή του επίλεκτο μέλος της Ομογένειας, ο εκπρόσωπος των Ελλήνων των ΗΠΑ στο Συμβούλιο Αποδήμου Ελληνισμού, Θ. Σπυρόπουλος, τον Δεκέμβριο του 2011. Η πρόταση δεν έγινε καν γνωστή, από το τέλος του παρελθόντος έτους διοίκηση του ΣΑΕ δεν υπάρχει, ο νέος νόμος που εξαγγέλθηκε για την συγκρότησή του επίσης, όμως επί μέρους πρωτοβουλίες έμπρακτης συμπαράστασης Ελλήνων της Αμερικής (διαφόρων οργανώσεων όπως και της Εκκλησίας) δεν έλειψαν και όταν υπάρξουν οι απαιτούμενες προϋποθέσεις η ιδέα θα βρει την δέουσα ανταπόκριση.

3. ΕΙΔΙΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

Τα ποσά που θα συγκεντρωθούν από αυτές τις δύο εθνικές πηγές, εκτός από την σημασία που θα έχουν για την ενίσχυση της διαπραγματευτικής θέσης της χώρας έναντι των δανειστών, θα αποτελέσουν ένα σημαντικό μέρος του κεφαλαίου που απαιτείται για την δημιουργία ενός Ειδικού Ταμείου Ανάπτυξης. Το Ταμείο αυτό χαρακτηριζόμενο συχνά ως ένα «νέο σχέδιο Μάρσαλ για την Ελλάδα» με πόρους που είναι δυνατόν να προέλθουν από θεσμούς της Ε.Ε., έχει προταθεί από διάφορες πλευρές, όπως: Το Ινστιτούτο Οικονομικών Ερευνών Levy του αμερικανικού πανεπιστημίου Bard, το Αυστριακό Οικονομικό Ινστιτούτο, τον πρώην πρέσβη της Γερμανίας στην Αθήνα W. Schultheiss και τον πρώην αναπληρωτή γενικό διευθυντή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα διεθνούς ανάπτυξης Αθ. Θεοδωράκη και είχε ζητηθεί από την ίδια την γερμανική κυβέρνηση στο πλαίσιο συνεργασίας με γερμανική τράπεζα που θα συμμετείχε με κεφάλαιο 100 εκ. ευρώ.

4. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΑΠΟΔΗΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

Την ευρύτερη και μόνιμη βάση της συμπαράστασης των Ελλήνων του Εξωτερικού, αναγκαίας όσο ποτέ άλλοτε στην παρούσα περίσταση, εξασφαλίζει ένα Υπουργείο Αποδήμων, την ίδρυση του οποίου είχε ζητήσει τον Αύγουστο 2004

από την τότε κυβέρνηση η Παγκόσμια Διακοινοβουλευτική Ένωση (με μέλη 210 ελληνικής καταγωγής βουλευτές ξένων χωρών). Υπουργεία Αποδήμων υπάρχουν σε άλλες χώρες, στη χώρα μας όμως λείπει, η Γενική Γραμματεία Αποδήμου Ελληνισμού είναι εύλογα ανεπαρκής σε σύγκριση με το μέγεθος της Ελληνικής Διασποράς (περίπου 5,5 εκ. στα οποία πρέπει να προστεθούν οι περίπου 150 χιλιάδες μετανάστες των τελευταίων τεσσάρων ετών). Το Υπουργείο Αποδήμου Ελληνισμού που θα εδρεύει στη Θεσσαλονίκη (μέχρι προ τινος έδρα του Σ.Α.Ε.), θα στελεχώνεται και θα διοικείται από Έλληνες του Εξωτερικού (προς το παρόν δε θα λειτουργεί με συνεισφορές της Ομογένειας), θα έχει

ως πρώτη αποστολή την καταγραφή του ανθρωπίνου δυναμικού του σε διάφορους τομείς (Επιστήμη, Τέχνη, Πολιτική, Οικονομία) με σκοπό τη διερεύνηση των δυνατοτήτων της αξιοποίησής του στην Ελλάδα.

5. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΛΥΜΠΙΑΔΑ

Στην Ευρώπη και στον κόσμο γενικά η χώρα μας είναι γνωστή κυρίως για την πολιτισμική της παράδοση, βασικές αξίες της οποίας αποτελούν συστατικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής ιδέας. Η Ελληνική Πολιτιστική Ολυμπιάδα που προτείνεται, αποβλέπει στην προβολή της παράδοσης αυτής με πρωτότυπα έργα Ελλήνων και ξένων δημιουργών που με διάφορους τρόπους αντλούν από την ίδια, από τη μια μεριά, την αξιοποίησή της ως παραγωγική επένδυση (π.χ. στο

θέατρο, στον κινηματογράφο, στην μουσική) από την άλλη. Η Ολυμπιάδα θα περιλαμβάνει επίσης εκθέσεις έργων από όλες τις μορφές της Τέχνης, αντίστοιχες διακρίσεις που θα απονέμονται από διεθνείς επιτροπές, ειδικά συνέδρια κ.ά.,

θα διοργανώνεται στην πρωτεύουσα και σε μία ή στις πόλεις κάθε μιας από τις περιφέρειες της χώρας, στην Λευκωσία και σε μία άλλη πόλη της Κύπρου, με τιμώμενη εκάστοτε μία ξένη (ευρωπαϊκή ή άλλη) χώρα και μία ελληνική κοινότητα του Εξωτερικού. Η δαπάνη μπορεί να καλύπτεται από εθνικούς πόρους, δηλαδή συνεισφορές κυρίως συλλογικών φορέων του Εσωτερικού και ιδιαίτερα του Εξωτερικού. Η ιδέα της πολιτιστικής Ολυμπιάδας ανήκει ως γνωστόν, στον Ευάγγελο Ζάππα, και αποτελούσε για τον εθνικό ευεργέτη το κύριο χαρακτηριστικό των Ολυμπιακών αγώνων, την αναβίωση των οποίων πρότεινε πρώτος αυτός.

6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ, ΕΡΕΥΝΑ, ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑ

Η ορθολογική αναμόρφωση της Εκπαίδευσης με την συνολική της θεώρηση, δηλ. την ταυτόχρονη αναδιοργάνωση και των τριών βαθμίδων της ήταν και είναι εξαιρετικά αναγκαία, κυρίως για το λόγο ότι οι γνωστές παθογένειες όλων των

άλλων τομέων της δημόσιας ζωής οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις αρνητικές της μοναδικότητες – θεσμικές και λειτουργικές αδυναμίες που επιδεινώθηκαν με την παρούσα κρίση.

– Πολυάριθμα τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ χωρίς την απαιτούμενη υποδομή, που θα εξακολουθούν να υπολειτουργούν, να δέχονται εν μέρει άσχετους υποψηφίους με πολύ χαμηλές επιδόσεις και θα «παράγουν» άνεργους πτυχιούχους,

πρέπει να αντικατασταθούν από περιορισμένου αριθμού μέσες τεχνικές και επαγγελματικές σχολές, οργανωμένες κατά το πρότυπο της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής Θεσσαλονίκης, (πράγμα που προϋποθέτει αντίστοιχες διαδικασίες επιλογής με τεκμηριωμένο επαγγελματικό προσανατολισμό στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, όπως γίνεται σε πολλές άλλες χώρες).

– Καταργούμενα Τμήματα ΑΕΙ και ΤΕΙ είναι επίσης δυνατόν (ή αναγκαίο) να αντικατασταθούν από δίκτυο ερευνητικών Ινστιτούτων με αντικείμενα σχετικά με τις δυνατότητες και τις ανάγκες της χώρας μας (π.χ. το φυσικό περιβάλλον και την πολιτισμική παράδοση), κατά το πρότυπο της Γερμανικής Max-Planck Gesellschaft.

– Επιτακτική ανάγκη για την οικονομία με ευρύτερη εθνική σημασία αποτελεί εξ άλλου η στροφή των νέων προς το ναυτικό επάγγελμα, με πρώτο βήμα την υπεύθυνη ενημέρωση των μαθητών του Λυκείου (ως προς τις αμοιβές, τις συνθήκες εργασίας, τις προοπτικές του), σύμφωνα με τα πορίσματα σχετικής έρευνας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (2010).

7. Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Η αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πολιτική ηγεσία στο Εσωτερικό και του εθνικού κύρους στο Εξωτερικό, πρέπει και μπορεί να επιτευχθεί, όπως ενίοτε από διάφορες πλευρές λέγεται και γράφεται, μόνο όταν από κάθε πολιτική δύναμη της χώρας υπάρχει ένα σαφές, ρεαλιστικό και κοινωνικά αποδεκτό εθνικό σχέδιο εξόδου της χώρας από την κρίση. Αυτό το εθνικό σχέδιο εξόδου από την κρίση πρέπει να περιλαμβάνει και την πρόνοια μιας διακυβέρνησης έκτακτης εθνικής ανάγκης. Σε μια τέτοια διακυβέρνηση τα πολιτικά κόμματα θα πρέπει να συμφωνήσουν στον σχηματισμό κυβέρνησης προσωπικοτήτων (πολιτικών και μη), στην (προσωρινή) λειτουργία της Βουλής με το 1/5 ή 1/4 των βουλευτών και στην στελέχωση των υπουργείων και άλλων βασικής σημασίας υπηρεσιών με ανάλογα προς την αποστολή τους επιλεγμένα διευθυντικά στελέχη –ακόμη και με Έλληνες ειδικούς από χώρες του Εξωτερικού9.

8. ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ

Καμμιά πρόταση που αφορά είτε στην οικονομική κρίση είτε στο πολιτικό πρόβλημα δεν μπορεί να έχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα χωρίς την νηφάλια γνώση της κύριας αιτίας των παθογενειών της δημόσιας ζωής: Είναι ο εθισμός στην νοοτροπία και συμπεριφορά εκείνη, με την οποία απορρίπτεται η δυνατότητα της συναίνεσης στην πολιτική αλλά και κοινωνική ζωή και αγνοείται η υποχρέωση να γνωρίζουμε όχι μόνο τι ακριβώς χωρίζει αλλά και τι ακριβώς ενώνει, με αφετηρία το δεύτερο – υποχρέωση την οποία επιβάλλει η ολιγαριθμία του ελληνικού έθνους.

Η ίδια η υπέρβαση της κρίσης αλλά και η ηθική ευθύνη απέναντι στη νέα γενιά επιβάλλουν τον καθολικό παραμερισμό αυτής της ως σήμερα ποικιλοτρόπως καλλιεργούμενης και προβαλλόμενης φθοροποιού νοοτροπίας. Η διακομματική επιτροπή της Βουλής για το δημογραφικό πρόβλημα με το έργο και το πόρισμά της, της 10.2.1993, προπάντων όμως η συζήτηση στην Βουλή της 20.12.1929 για το εκπαιδευτικό πρόβλημα, όπου ο πρωθυπουργός Ελ. Βενιζέλος αποδέχεται την πρόταση του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης  Π. Τσαλδάρη για την συγκρότηση διακομματικής επιτροπής «αποτελουμένης από τους αρχηγούς των κομμάτων» (!), είναι δύο αντίθετα προς αυτήν την φθοροποιό νοοτροπία –οπωσδήποτε σπάνια– παραδείγματα, από άλλες εποχές, ωστόσο με το πνεύμα και την βούληση που τα διακρίνει, χρήσιμα και στην παρούσα κρίσιμη περίσταση.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Μπ. Παπαδημητρίου, «Άγρια κλοπή» (Εφ. «Καθημερινή», 10.10.2003). M. Κοντοπυράκης, «Η κατανομή του εισοδήματος στην Ελλάδα (Εφ. «Καθημερινή» 15.5.2009). Βλ. επίσης Ν. Ρουσάνογλου, «Πολυτελή ακίνητα το Λονδίνου σε Έλληνες» (Εφ. «Καθημερινή», 31-10.2011), του ιδίου, «Αλιεύουν Έλληνες επενδυτές ακίνητα στο Λονδίνο», «Έλληνες αγοράζουν ακίνητα στην Βρεταννία» (Εφ. «Καθημερινή», 20.6.2012).

2. Για μια ακόμη φορά η κ. Μέρκελ (σε συνέντευξη τύπου) κάλεσε τους εύπορους Έλληνες που έχουν διοχετεύσει τα κεφάλαιά τους στο Εξωτερικό να αναλάβουν το βάρος που τους αναλογεί για την ανόρθωση της πατρίδας τους, αναφέρεται σε δημοσίευμα με τον σχετικό τίτλο (Εφ. «Καθημερινή» 18.9.2012). Σε μέλη του κόμματός της η ίδια είχε πριν δηλώσει ότι στην Ελλάδα πλήττονται από τα σκληρά μέτρα οι ασθενέστεροι, ενώ οι πλούσιοι βγάζουν τα λεφτά τους σε λογαριασμούς στο Εξωτερικό (Εφ. «Καθημερινή», 23.2.2012). Σε άρθρο με τίτλο «Η Ελλάδα χωρίς ελίτ» της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung περιέχεται και το εξής σχόλιο που αναδημοσιεύθηκε στην «Καθημερινή», φ. 3-11-2012) με τον ίδιο τίτλο: «Την ώρα που στην Ελλάδα οι απλοί άνθρωποι πρέπει να τα βγάλουν πέρα με την αύξηση της φορολογίας, τις μειώσεις των μισθών και των συντάξεων, την ίδια ώρα προκαλούν οργή τα δημοσιεύματα με τις λίστες με τους τραπεζικούς λογαριασμούς στο Εξωτερικό πολλών εκατομμυρίων, την πελατοκρατία ή την δια-φθορά κατά την αγορά εξοπλισμών. Οι ελίτ στην Ελλάδα ήταν πάντα ιδιαίτερα ανοιχτές στον κόσμο και σε όλες τις μητροπόλεις αισθάνονται σαν στο σπίτι τους. Τώρα όμως φαίνεται πως οι πλούσιοι Έλληνες δεν ξέφυγαν μόνο από την Εφορία, αλλά και από τις ευθύνες τους».

3. DIW, Eurokrise, Staatsverschuldung und privater Reichtum, 28 Ιουνίου 2012, περίληψη της μελέτης εφ. «Καθημερινή», άρθρο με τίτλο «Πρόταση για εφ’ άπαξ φόρο ή αναγκαστικό δάνειο πλουσίων» (12.6.2012). Βλ. επίσης περιοδικό «Der Spiegel» 8.4.2013, εφ. «Καθημερινή», άρθρο με τίτλο «Πέτερ Μπόφινγκερ: φόρος στους πλούσιους του νότου».

4. Α. Ανδρεάδης, Ιστορία της Ελληνικής Δημόσιας Οικονομίας, Αθήνα 1931.

5. «Καθημερινή» 27.7.2013 άρθρο με τίτλο «Φόροι στον πλούτο προτείνει η Κομισιόν – φορολόγηση της συνολικής περιουσίας και όχι του εισοδήματος».

6. «Καθημερινή» 15.10.2013.

7. «Καθημερινή» 20.10.2013.

8. Νόμος 4141, άρθρο 34, με δύο Υποδιευθύνσεις και δώδεκα τμήματα (ΦΕΚ, 5.4.2013).

9. Μετά την επιβαλλόμενη ορθολογική αναδιάρθρωση: Βλ. το βιβλίο του πρώην προέδρου της Βουλής Δ. Σιούφα, «Κράτος και Κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης 1974-2011» και το βασιζόμενο σε αυτό άρθρο του Α. Δρυμιώτη, «Η

πολυπλοκότητα της διακυβέρνησης» («Καθημερινή», 6 Οκτωβρίου 2013.

*Ο Ιωάννης Τουλουμάκος, είναι ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και πρόεδρος του Ομίλου «Φίλοι του ΣΑΕ».