Η ελληνική γλώσσα σήµερα αντιµετωπίζει πολλούς κινδύνους, κυρίως από την lingua franga (γλώσσα επικοινωνίας) την Αγγλική. Το µέλλον των µικρών γλωσσών είναι αβέβαιο µέσα στο περιβάλλον παγκοσµιοποίησης στο οποίο ζούµε.
Κινδυνεύει µε εξαφάνιση στον ελληνισµό της διασποράς, σε Αµερική και Αυστραλία όπου ζουν οι περισσότεροι Έλληνες, εκεί ο κίνδυνος είναι πια υπαρκτός . Τα Ελληνόπουλα τρίτης γενιάς έχουν πια µητρική τους την αγγλική γλώσσα, κάτι το οποίο είναι φυσική εξέλιξη των πραγµάτων.
Ωστόσο είναι παρήγορο ότι η ελληνική οµογένεια δείχνει µεγάλο ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα µε κινήσεις συµβολικές, όπως αυτή µε την αφιέρωση στην ελληνική γλώσσα τον µήνα Μάρτιο, κινήσεις όµως που ενδυναµώνουν τους δεσµούς µε την Ελλάδα και τον πολιτισµό της. Η γλώσσα σαν φορέας πολιτισµού ενδυναµώνει αυτούς τους δεσµούς. Ίσως και να δείχνει έναν άλλο δρόµο σήµερα σε συνθήκες παγκοσµιοποίησης όπου κυριαρχούν τα γνωστά πρότυπα, είναι καιρός να προβληθούν τα ανθρωπιστικά ιδεώδη φορέας των οποίων είναι η ελληνική γλώσσα.
Ο ελληνισµός της Αυστραλίας είναι µια ζωντανή νησίδα ελληνισµού, µε δυναµικότητα και µε εκπαιδευτική δραστηριότητα στη γλώσσα. Ωστόσο οι απόγονοι της τρίτης γενιάς ζουν και µεγαλώνουν σε µια κοινωνία της οποίας είναι µέλη από την γέννησή τους και η ελληνική δεν είναι η γλώσσα εκπαίδευσής τους. Ελλοχεύει ο κίνδυνος η τέταρτη πια γενιά να µην έχει καµιά επαφή µε τη γλώσσα. Η επιβίωση της ελληνικής σε αυτές τις γενιές είναι πια αµφίβολη, αν το πρόβληµα αφεθεί στην τύχη του.
Πιστεύω πως η Ελλάδα οφείλει να µεριµνήσει για τον ελληνισµό αυτό, να µην κοπούν οι γέφυρες και έχουµε χαµένες γενιές στο µέλλον. Η Ελλάδα οφείλει να στηρίξει κάθε προσπάθεια διάχυσης του ελληνικού πνεύµατος µε δράσεις και πρωτοβουλίες εκεί όπου ζουν οι απόδηµοι. Αυτό βέβαια απαιτεί χρήµατα, αλλά τέτοιου είδους δαπάνες είναι παραγωγικές επενδύσεις και τα αποτελέσµατα πιστεύω ότι θα είναι πολλαπλά και οι θετικές επιδράσεις µακροχρόνιες.
Μια σειρά από ενέργειες µπορούν να οδηγήσουν στο ποθητό αποτέλεσµα. Αυτά τα Ελληνόπουλα µπορούν να γνωρίσουν την σύγχρονη Ελλάδα µέσα από εκπαιδευτικά προγράµµατα ανταλλαγής µαθητών και αδελφοποίησης σχολείων. Τέτοιου είδους προγράµµατα πραγµατοποιούνται σε πολλά ελληνικά σχολεία, συνεργασίας και αδελφοποίησης µε σχολεία της µέσης εκπαίδευσης στην οποία υπηρετώ.
Λίγο παλιότερα η γραµµατεία απόδηµου ελληνισµού είχε φιλοξενήσει διευθυντές σχολείων της Αυστραλίας, οι οποίοι είχαν λόγο στη διδασκαλία της ελληνικής στα σχολεία τους. Τα εκπαιδευτικά εργαλεία, δηλαδή τα βιβλία, που χρησιµοποιούνται για αυτόν τον σκοπό να είναι τα κατάλληλα, όπως βέβαια και αυτοί που τα διδάσκουν να είναι οι κατάλληλοι και οι καλύτερα εκπαιδευµένοι, ικανοί να διδάξουν την ελληνική σαν ξένη γλώσσα. Έτσι τα Ελληνόπουλα αυτά δεν θα κινδυνεύουν από αφοµοίωση και αποκοπή σταδιακά από το σώµα της ελληνικής οµογένειας.
Οι νέες τεχνολογικές εξελίξεις µπορούν να βοηθήσουν και αυτές. Μεγάλα ονόµατα του διαδικτύου, όπως ο Νικόλας Νεγρεπόντε υποστήριξαν την παράδοξη άποψη ότι γλώσσες σαν τη δική µας θα βγουν ωφεληµένες. Πώς θα γίνει αυτό; Θα ενώσει τους Έλληνες «όπου γης» και θα γνωρίσουν καλύτερα την πατρογονική γλώσσα «οι χαµένες γενιές». Αυτήν την άποψη δεν την θεωρώ αβάσιµη και πιστεύω ότι στα επόµενα χρόνια θα έχει µια δυναµική. Εξάλλου τι είχαµε τι χάσαµε. Κάτι ανάλογο υποστηρίζει και ο Διευθυντής του ΜΙΤ Μάικλ Δερτούζος, αυτός βέβαια ανάγει τις πιθανές ωφέλειες στους επόµενους ένα ή δυο αιώνες. Όπως και να έχει είναι µια παρήγορη προοπτική αυτή. Κάθε προσωπικός υπολογιστής µπορεί σήµερα να “µιλήσει” και να γράψει στις περισσότερες γλώσσες (και τα περισσότερα αλφάβητα) του κόσµου, ενώ το Internet προσφέρει ένα σηµαντικότατο βήµα στον οµιλητή οποιασδήποτε γλώσσας. Είναι ευκολότερο από ποτέ να αποκτήσει κανείς διαδικτυακή πρόσβαση σε µια µέθοδο εκµάθησης ελληνικών. Το µέλλον τέτοιων γλωσσών είναι σήµερα περισσότερο ευοίωνο από ποτέ.
Τελειώνοντας θα έλεγα ότι στόχος µας δεν πρέπει να είναι η διατήρηση µικρών εθνικών εστιών µε το βλέµµα πάντα στραµµένο στην Ελλάδα, αλλά η σύνδεση των νέων γενεών µε τις ρίζες τους. Να µην παραγνωρίζουµε δηλαδή το γεγονός ότι οι νέοι αυτοί ανήκουν και αλλού. Ευχής έργο βέβαια θα ήταν κοινωνοί αυτού του πολισµού, µέσα από την γλώσσα πάντα, να γίνουν και άλλοι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την εθνική και πολιτισµική τους ταυτότητα. Είναι φυσικό να υπάρχουν µεικτοί γάµοι και θα ήταν ίσως εφικτό µέσα από τη γλώσσα να γνωρίσουν και την ελληνική παιδεία.
* Η Γιώτα Ιωακειµίδου είναι φιλόλογος.
