Ιστορίες από τολμηρούς άθλους, ενέδρες και αναγνώριση σε καιρό πολέμου ανήκουν σε αυτά που οι περισσότεροι από εμάς έχουν την ευκαιρία να ζήσουν μόνο μέσα από ταινίες και βιβλία. Στις περισσότερες περιπτώσεις μάλιστα είναι εκ των πραγμάτων προϊόντα της φαντασίας μας. 

Ωστόσο, μια βραβευμένη Αυστραλή συγγραφέας κατόρθωσε να δώσει στους αναγνώστες της μια ρεαλιστική ματιά στη νοοτροπία και τις εμπειρίες ενός προσώπου που κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δρούσε ως μυστικός πράκτορας, χωρίς να χρειαστεί να έχουν βρεθεί ποτέ οι ίδιοι σε κάποιο πεδίο στρατιωτικών συρράξεων.

Το βιβλίο της Katherine Barnes “The Sabotage Diaries” είναι βασισμένο στις δράσεις του Tom Barnes, ενός μηχανικού στο πλευρό των Συμμαχικών Δυνάμεων κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο Barnes κατέφθασε στην Ελλάδα με αλεξίπτωτο, για να βρεθεί πίσω από τις γραμμές του εχθρού με μόνο κάποια βασική εκπαίδευση και εξοπλισμό στη διάθεσή του, και να βοηθήσει τους ντόπιους αγωνιστές να καταστρέψουν τις γραμμές ανεφοδιασμού των Δυνάμεων του Άξονα.

Χρησιμοποιώντας υλικό από το ημερολόγιο και τις επιστολές του πρωταγωνιστή, τους απολογισμούς των συντρόφων του, αλλά και βασισμένη σε προσωπική έρευνα, η Barnes γράφει από την οπτική γωνία του Tom. Κατόρθωσε έτσι να αποδώσει τις δυσκολίες που συνάντησε, αλλά και τις νίκες που πέτυχε κατά την παραμονή του στην Ελλάδα, σε μια ολοζώντανη αφήγηση που καθηλώνει τον αναγνώστη. 

Όσο για το κοινό επίθετο που μοιράζεται η συγγραφέας με τον ήρωα, δεν πρόκειται για απλή συνωνυμία. Ο Tom είναι στην πραγματικότητα ο πεθερός της Katherine, και το ενδιαφέρον της για τις περιπέτειές του πρωτοεκδηλώθηκε όταν βρήκε κάποια από τα προσωπικά του αντικείμενα, μια πυξίδα και έναν χάρτη της Ελλάδας τυπωμένο σε μεταξωτό μαντήλι. 

Μιλώντας στο “Νέο Κόσμο”, σκιαγραφεί τον χαρακτήρα του Tom ως περιπετειώδη και με μεγάλα αποθέματα αντοχής. Χαρακτηριστικά, αναφέρεται σε ένα περιστατικό που προηγείται όσων συνέβησαν στο βιβλίο. 

“Το 1938 πήγε στη Νέα Γουινέα, όπου και παρέμεινε ένα χρόνο, ως εργαζόμενος σε μια εταιρία για ανίχνευση και εξόρυξη πετρελαίου. Έχει κρατήσει ένα ιδιαίτερα λεπτομερές ημερολόγιο από εκείνη τη χρονιά και πιστεύω ότι και τότε αναζητούσε την περιπέτεια” αναφέρει η Katherine.

“Μια μέρα βρισκόντουσαν σε έναν φουσκωμένο ποταμό γεμάτο κροκόδειλους, όταν η εξωτερική μηχανή σταμάτησε να δουλεύει. Πήγε, λοιπόν, στην άλλη άκρη του σκάφους και έκανε τη μηχανή να δουλέψει μέσα στο νερό”.

Χάρη στο ψυχικό του σθένος τον καιρό που βρισκόταν στις ορεινές περιοχές της δυτικής Ελλάδας, κατάφερε να αντιμετωπίζει τις κακουχίες υπό τη συνεχή απειλή μιας επικείμενης επίθεσης. Περίμενε πως θα έφευγε μετά την ολοκλήρωση της θρυλικής επιχείρησης Harling, όμως η Βρετανική μυστική υπηρεσία Επιχειρήσεις Ειδικών Αποστολών δεν του άφησε άλλη επιλογή από το να παραμείνει στην Ελλάδα και να συνεχίσει τη δράση του.

Τα πράγματα περιπλέχθηκαν ακόμη περισσότερο όταν ο Tom και οι σύντροφοί του έπρεπε να δεχτούν βοήθεια από τον ΕΛΑΣ (Ελληνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) και τον ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) που βρίσκονταν συχνά στα μαχαίρια μεταξύ τους όταν δεν πολεμούσαν κατά των Γερμανών ή των Ιταλών. Όπως εξηγεί η Katherine, ο Tom ήταν “άνθρωπος πρακτικός, ήξερε να βρίσκει λύσεις”, όπως και “εξαιρετικά δυνατός”. Υπήρξε όμως και αναμφίβολα συναισθηματικός, καθώς βλέπουμε ότι η σκέψη του για τη μέλλουσα γυναίκα του, Beth, που ζούσε στην Αυστραλία, όπως επίσης και τα γράμματα που αντάλλαζαν αναφέρονται συνεχώς στην ιστορία. 

Όπως παραδέχεται η Katherine, οι συζητήσεις που παρουσιάζονται στο βιβλίο είναι πλασματικές, βασίζονται ωστόσο στα γεγονότα και στα συναισθήματα που εκφράζονται στις πηγές που έχει χρησιμοποιήσει. Άλλωστε, η ίδια αυτή η αντισυμβατική προσέγγιση αποδεικνύει την αφοσίωση στη συγγραφή του βιβλίου μέσα από τη συγκεκριμένη οπτική γωνία. Δηλαδή, χρειάστηκε όχι μόνο εξαντλητική έρευνα στα γεγονότα, τις τοποθεσίες και τα πρόσωπα που αναφέρονται, αλλά επίσης μια δημιουργική έκφραση ώστε να αποδοθούν με αξιοπιστία και ρεαλισμό οι σκέψεις και τα λόγια του ήρωα. 

“Διαβάζοντας τα ημερολόγια του Tom Barnes, συνειδητοποίησα σε μεγάλο βαθμό ποια ήταν η «φωνή» του, και έτσι [το βιβλίο] ήρθε ως κάτι που ένιωθα εντελώς φυσικό να το γράψω σε πρώτο πρόσωπο, παρ’ότι είναι ασυνήθιστο να γράφει κανείς λογοτεχνία βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα από την πλευρά του πρωταγωνιστή” εξηγεί η Katherine. Τα ημερολόγια του Tom ήταν γραμμένα με τόσο εκφραστικές λεπτομέρειες, ώστε δεν μας εκπλήσσει το γεγονός ότι το βιβλίο «The Sabotage Diaries» μεταφέρει τις αναμνήσεις εξίσου έντονες στον αναγνώστη. “Είναι σαν να σου μιλάει μέσα από τις σελίδες” θα πει χαρακτηριστικά η συγγραφέας.

Η Katherine θα βρεθεί στην Ελλάδα τον Ιούλιο με τον σύζυγό της Christopher, τοn γιο του Tom. Ο Tom απεβίωσε σε ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα στη Βικτώρια το 1952, όταν ο Christopher ήταν μόλις δύο ετών και γι’ αυτό δυστυχώς δεν έχει καθόλου αναμνήσεις από τον πατέρα του. Όμως η Katherine μέσω μιας ιστορίας που εντόπισε σε προηγούμενη επίσκεψη στην Ελλάδα, και με τη βοήθεια ενός βιβλιοθηκάριου στο Μουσείο Μπενάκη, κατάφερε να βρει το τηλέφωνο της Sylvia Apostolidou, μιας γυναίκας η οποία συμμετείχε σε αντιστασιακές επιχειρήσεις παρέχοντας βοήθεια σε στρατιώτες των Συμμαχικών Δυνάμεων και κατέληξε να γίνει καλή φίλη με τον Tom.

Η Katherine μίλησε στο «Νέο Κόσμο» για το πώς εξελίχθηκαν τα πράγματα. “Ο σύζυγός μου της τηλεφώνησε και αφού εξήγησε ποιος είναι, αυτή του απάντησε, ‘ο πατέρας σου ήταν ο πιο υπέροχος άνθρωπος που γνώρισα ποτέ’. Αυτή ήταν μια ωραία δήλωση για να ακούσει κάποιος σαν τον σύζυγό μου που μεγάλωσε χωρίς πατέρα, κάποιος που δεν έχει καμία ανάμνηση από τον πατέρα του. Πρόκειται για μια αξιόλογη γυναίκα”.

Στο προσεχές ταξίδι τους στην Ελλάδα, η Katherine και Christopher θα γνωρίσουν τη Sylvia, η οποία είναι πάνω από 90 χρονών, καθώς και άλλα άτομα που γνώριζαν τον Tom και μοιράστηκαν ορισμένες από τις αναμνήσεις τους που εμφανίζονται στο «The Sabotage Diaries». 

Το βιβλίο έχει εξαιρετική απήχηση και το στοιχείο της αφήγησης διά στόματος του ήρωα το καθιστά προσιτό σε αναγνώστες που διαφορετικά μπορεί να μην επέλεγαν ένα βιβλίο για γεγονότα που εκτυλίσσονται στην Ελλάδα του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου. Σαν άλλος κρυφός σαμποτέρ, έτσι και το βιβλίο παραδίδει μαθήματα ιστορίας καμουφλαρισμένα μέσα σε μια προσωπική εξιστόρηση γεμάτη αγώνες, νίκες και επιθυμίες. 

*Το βιβλίο The Sabotage Diaries διατίθεται από τις εκδόσεις HarperCollins Publishers με προτεινόμενη τιμή πώλησης $29.99.