Τα παιδιά και οι νέοι, συχνά τα «σιωπηλά» και «ξεχασμένα» θύματα της ενδοοικογενειακής βίας, μπορεί να παραμείνουν αόρατοι στο σύστημα των υπηρεσιών, όπως αποκαλύπτει μια νέα έκθεση.

Η βία που βλέπουν και συχνά βιώνουν μπορεί να τους επηρεάσει για όλη τη ζωή τους αν δεν λάβουν την υποστήριξη που χρειάζονται.

Η έκθεση αναφέρει ότι χωρίς στήριξη, αυτά τα παιδιά μπορεί να αναπτύξουν αυτοκτονικό ιδεασμό, να καταφύγουν σε κατάχρηση ουσιών, να μείνουν άστεγα, να εμφανίσουν μαθησιακές δυσκολίες και να αντιμετωπίσουν άλλα προβλήματα που μπορεί να τα οδηγήσουν στη μελλοντική διάπραξη ενδοοικογενειακής βίας.

Υπολογίζεται ότι 2,6 εκατομμύρια Αυστραλοί έχουν γίνει μάρτυρες βίας κατά των γονέων τους από σύντροφο, πριν από την ηλικία των 15 ετών (Στατιστική Υπηρεσία Αυστραλίας 2023), γεγονός που υπογραμμίζει την επείγουσα ανάγκη να καλυφθούν οι ρωγμές στο σύστημα που απογοητεύουν αυτά τα παιδιά.

Ο «Νέος Κόσμος» συνομίλησε με τη Δρ Georgina Dimopoulos, ειδική στο Οικογενειακό Δίκαιο, τα Δικαιώματα των Παιδιών και την Ενδοοικογενειακή Βία, σχετικά με τα ευρήματα της έρευνας «Children’s Voices for Change» (Παιδικές φωνές για την αλλαγή), της οποία ηγήθηκε. Η έρευνα αναδεικνύει τα συνεχιζόμενα συστημικά εμπόδια στην παροχή υποστήριξης στα παιδιά που έχουν πέσει θύματα της ενδοοικογενειακής βίας στη Βικτώρια.

«Είναι ίσως μία από τις ελάχιστες έρευνες στην Αυστραλία που ασχολήθηκε απευθείας με τα παιδιά, προκειμένου να μάθει τι χρειάζονται για να νιώθουν ασφαλή και καλά», λέει η Δρ Dimopoulos.

Η μελέτη «Children’s Voices for Change» του Πανεπιστημίου The Southern Cross χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση της Βικτώριας μέσω της «Family Safety Victoria», σε συνεργασία με το «Safe and Equal» και το «Centre for Excellence in Child and Family Welfare». Στην έρευνα συμμετείχαν 320 κοινωνικοί λειτουργοί και 23 παιδιά και νέοι που είχαν πρόσβαση σε υπηρεσίες υποστήριξης για την ενδοοικογενειακή βία στη Βικτώρια.

ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ-ΘΥΜΑΤΑ ΔΕΝ ΑΙΣΘΑΝΟΝΤΑΙ ΟΤΙ Η ΦΩΝΗ ΤΟΥΣ ΑΚΟΥΓΕΤΑΙ

Η έκθεση αναφέρει ότι τα παιδιά χρειάζονται σύνδεση, εμπιστοσύνη και σχέσεις αγάπης με την οικογένεια, τους φίλους και τα κατοικίδια ζώα, για να μπορέσουν να επουλωθούν από τα τραύματα της ενδοοικογενειακής βίας. Θέλουν επίσης να διασφαλίσουν ότι τα ίδια και τα μέλη της οικογένειάς τους είναι ασφαλή και υγιή και ότι έχουν μια σταθερή στέγη και χρήματα για να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.

Το «Children’s Voices for Change» υπογραμμίζει επίσης τη σημασία της οικοδόμησης και της διατήρησης της εμπιστοσύνης μεταξύ του παιδιού και του κοινωνικού λειτουργού που το έχει αναλάβει. Τα παιδιά και οι νέοι περιέγραψαν ότι ορισμένες υπηρεσίες παραβίασαν την εμπιστοσύνη τους αποκαλύπτοντας πληροφορίες σε άλλους. Ανέφεραν επίσης ότι πολλές υπηρεσίες δεν κατανοούν τις εμπειρίες ενδοοικογενειακής βίας που έχουν βιώσει. Ορισμένοι δήλωσαν επίσης ότι η αστυνομία αναγνώρισε το λάθος άτομο ως εκείνο που ασκούσε βία.

«Τα παιδιά, μάς έχουν πει επανειλημμένα ότι θέλουν οι υπηρεσίες να τα ακούνε, να τα καταλαβαίνουν και να τα ρωτούν τι χρειάζονται για να είναι ασφαλή. Δεν υπάρχει ‘μια λύση που να ταιριάζει σε όλους’ για την υποστήριξη των παιδιών που έχουν βιώσει την βία μέσα στην οικογένεια. Τα παιδιά δεν έχουν πάντα τις ίδιες ανάγκες με τον γονέα ή τον φροντιστή τους ή τα αδέλφια τους», δήλωσε η Δρ Dimopoulos. Για τους επαγγελματίες στον χώρο των κοινωνικών υπηρεσιών, ο φόβος που έχουν τα παιδιά, ή η έλλειψη εμπιστοσύνης αποτελούσαν μερικές φορές εμπόδια και επηρέαζε την ικανότητα των υπηρεσιών να παρέχουν αποτελεσματική υποστήριξη.

Η ΕΚΘΕΣΗ ΖΗΤΑ ΑΜΕΣΗ ΕΠΛΟΚΗ ΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ

Η έκθεση υπογραμμίζει την ανάγκη οι υπηρεσίες να εμπλέκονται άμεσα με τα παιδιά και να μην βασίζονται σε τρίτους, προκειμένου να κατανοήσουν τις ξεχωριστές εμπειρίες και ανάγκες τους.

Ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια που εμποδίζουν την υποστήριξη που μπορούν να δώσουν στα παιδιά, είναι ότι η περίπτωση του κάθε παιδιού συνδέεται με τον ενήλικα γονέα ή φροντιστή τους σε όλες τις παρεχόμενες υπηρεσίες, με αποτέλεσμα να μην καταγράφονται οι ξεχωριστές ανάγκες τους.

«Η έρευνά μας δείχνει ότι οι επαγγελματίες κάνουν ό,τι μπορούν για να υποστηρίξουν τα παιδιά που έχουν βιώσει την ενδοοικογενειακή βία, μέσα σε ένα σύστημα που εξακολουθεί να αντιμετωπίζει τα παιδιά ως αόρατα, σιωπηλά θύματα», δήλωσε η Δρ Dimopoulos.

Η μελέτη αποκάλυψε επίσης ότι οι κοινωνικές υπηρεσίες στη Βικτώρια δεν συνηθίζουν να ζητούν την γνώμη των παιδιών σχετικά με την στήριξη που δέχονται. Λιγότεροι από τους μισούς επαγγελματίες που συμμετείχαν στην έρευνα δήλωσαν ότι η υπηρεσία τους δεν αναζητά τις απόψεις των παιδιών, και όταν το κάνουν ο σχολιασμός δεν προέρχεται από τα ίδια, αλλά από τον γονέα, τον φροντιστή ή τον κοινωνικό λειτουργό υπεύθυνο για την υπόθεση τους.

ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΑΠΟΨΕΩΝ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ

Η ερευνητική ομάδα κυκλοφόρησε στο πλαίσιο της μελέτης τους, ένα πρακτικό εργαλείο, το «Children’s Feedback Tool», για να βοηθήσει τους παρόχους υπηρεσιών να προσφέρουν πιο εξατομικευμένη φροντίδα στα παιδιά που έχουν υποστεί την ενδοοικογενειακή βία.

Το εργαλείο είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο, και τα παιδιά που συμμετείχαν στη μελέτη ήταν στο επίκεντρο του σχεδιασμού του.

«Ο στόχος αυτού του εργαλείου είναι να υποστηρίξει τους επαγγελματίες των κοινωνικών υπηρεσιών να λαμβάνουν απευθείας από τα παιδιά τις απόψεις τους σχετικά με την φροντίδα που δέχονται, καθ’ όλη τη διάρκεια της εμπλοκής μαζί τους», εξηγεί, καθώς ένα από τα ζητήματα είναι ότι τα παιδιά δεν αντιμετωπίζονται ως θύματα από μόνα τους, παρά μόνο ως απλή προέκταση της μητέρας τους, και έτσι οι υπηρεσίες δεν εμπλέκονται πάντα άμεσα με τα ίδια για να κατανοήσουν τι χρειάζονται για να ανακάμψουν».

Στην ερευνητική ομάδα είχε ενταχθεί και μια συμβουλευτική ομάδα νέων, όπου τέσσερα μέλη (11-25 ετών) είχαν βιώσει την ενδοοικογενειακή βία.

«Και μας καθοδήγησαν να αναπτύξουμε μια διαδραστική δραστηριότητα για παιδιά στο διαδίκτυο, η οποία μας βοήθησε να καταγράψουμε τις ιστορίες για αυτήν την έρευνα. Ακούσαμε τις ιστορίες 23 παιδιών και νέων στη Βικτώρια που είχαν βιώσει την ενδοοικογενειακή βία και είχαν πρόσβαση σε υπηρεσίες στη Βικτώρια».

Τα παιδιά που δεν λαμβάνουν την υποστήριξη που χρειάζονται μπορεί να ζουν με τις συνέπειες της βίας που έχουν υποστεί, για το υπόλοιπο της ζωής τους.

Η Δρ Dimopoulos είπε ότι ορισμένοι από τους νέους που συμμετείχαν στην έρευνα «μίλησαν για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ικανότητά τους να εργάζονται, επειδή δεν είχαν λάβει την κατάλληλη υποστήριξη όταν ήταν νεότεροι».

«Μίλησαν για το θέμα της εμπιστοσύνης και της απώλειας εμπιστοσύνης προς στους ενήλικες, και ακόμη και για το θέμα της ψυχικής υγείας».

Η ομογενής ερευνήτρια είπε επίσης ότι «πολλοί νέοι» υπέφεραν από αναπηρία,«μια κατάσταση σωματικής ή ψυχικής υγείας, που προέκυψε από την ενδοοικογενειακή βία».

«Το άγχος, η κατάθλιψη, η διαταραχή μετατραυματικού στρες» είναι συνηθισμένα σύμφωνα με την Δρ Dimopoulos .

«Υπάρχουν βαθιές επιπτώσεις στην υγεία και την ευημερία των παιδιών, στην κοινωνικο-συναισθηματική τους ανάπτυξη επίσης, ακόμη και στη συμμετοχή τους στο σχολείο και την μαθησιακή τους πρόοδο».

Τα παιδιά και οι νέοι ανέφεραν επίσης τις «αρνητικές» εμπειρίες που είχαν με την αστυνομία της Βικτώριας.

«Μίλησαν για το ότι η αστυνομία αναγνώριζε το λάθος άτομο ως εκείνο που ασκούσε τη βία, κατηγορούσε τα παιδιά ότι έλεγαν ψέματα για το τι είχαν δει ή τι είχαν βιώσει, και για την αίσθηση ότι η αστυνομία δεν έκανε αρκετά για να διασφαλίσει την ασφάλειά τους».

Η Δρ Dimopoulos ερευνά εδώ και πολλά χρόνια το Οικογενειακό Δίκαιο, την ενδοοικογενειακή βία και τα δικαιώματα των παιδιών.

«Πιστεύω ότι είναι σημαντικό οι φωνές και οι ιστορίες των παιδιών να αποτελέσουν το έναυσμα για την αλλαγή και αισθάνομαι τιμή που τα παιδιά και οι νέοι είναι πρόθυμοι να ανοιχτούν και να μοιραστούν τις ιστορίες τους μαζί μου στο πλαίσιο της έρευνας. Αν μπορώ να δώσω μια πλατφόρμα στις φωνές τους για να δημιουργήσουν αλλαγές στα συστήματα και τις υπηρεσίες ώστε να βοηθήσουν άλλα παιδιά και νέους, τότε αυτό είναι που με εμπνέει στη δουλειά που κάνω».

Το πρακτικό εργαλείο της μελέτης «Children’s Feedback Tool», είναι διαθέσιμο στο διαδίκτυο στη σελίδα www.changefeedbacktool.au και απευθύνεται σε «κάθε υπηρεσία ή επαγγελματία που εργάζεται με παιδιά που έχουν βιώσει την ενδοοικογενειακή βία».

Οι πιο δύσκολες αλλαγές είναι εκείνες που απαιτούν συστημική μεταρρύθμιση, ενώ οι αλλαγές στην κουλτούρα είναι συχνά οι πιο χρονοβόρες, προσθέτει η ομογενής ερευνήτρια.

«Όπως οι υπηρεσίες να ακούν τα παιδιά, να πιστεύουν τα παιδιά, να εκτιμούν ότι τα παιδιά ξέρουν τι χρειάζονται για να αισθάνονται ασφαλή και καλά. Νομίζω ότι αυτές είναι οι συστάσεις και οι μεταρρυθμίσεις που χρειάζονται χρόνο. Αν κάθε επαγγελματίας μπορεί να προσαρμόσει την πρακτική του με τρόπο ώστε να ασχολείται ουσιαστικά και άμεσα με τα παιδιά, αυτό μπορεί να κάνει τη διαφορά».

Η Δρ Dimopoulos εκφράζει την ελπίδα ότι οι συστάσεις της έκθεσης θα γίνουν πράξη, με την αύξηση της χρηματοδότησης στον εξειδικευμένο τομέα αντιμετώπισης της ενδοοικογενειακής βίας. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει καλύτερη κατάρτιση, ειδικά προγράμματα για τα παιδιά, πρόσθετους πόρους για τους επαγγελματίες, και την «συλλογική βούληση να ακούμε και να σεβόμαστε τα παιδιά ως άτομα με ξεχωριστές ανάγκες που έχουν τη δική τους φωνή».

«Υπάρχει πολύ περισσότερη δουλειά που πρέπει να γίνει. Αλλά αυτό είναι ένα πρώτο βήμα»

*Δεν ειναι το αληθινό τους όνομα