Τόσο οι κάτοικοι Ελλάδος όσο -και ακόμη περισσότερο- οι ομογενείς που κατοικούν εκτός Ελλάδος, πρέπει να γνωρίζουν ότι εφόσον έχουν ακίνητη περιουσία στην Ελλάδα, θα πρέπει να ελέγξουν αν στην περιοχή που βρίσκονται τα ακίνητά τους έχει αρχίσει να λειτουργεί Κτηματολόγιο. Εάν πράγματι υφίσταται Κτηματολόγιο, τότε κάθε ιδιοκτήτης ακινήτου πρέπει να το δηλώσει εγγράφως, υποβάλλοντας τους τίτλους του (συμβόλαια), πιστοποιητικό μεταγραφής στο υποθηκοφυλακείο και ίσως και άλλα συμπληρωματικά έγγραφα, αναλόγως της νομικής καταστάσεως του ακινήτου και ιδίως εάν έχει μεσολαβήσει κληρονομία.

Το Κτηματολόγιο είναι ένα σύγχρονο, εξελιγμένο σύστημα καταγραφής των ακινήτων και των ιδιοκτητών τους, που εξυπηρετεί πολύ περισσότερο από το παλαιότερο και πιο γνωστό υποθηκοφυλακείο. Στόχο έχει όχι μόνο την λεπτομερέστερη και αρτιότερη καταγραφή των στοιχείων των ιδιοκτητών ακινήτων και την ακριβέστερη περιγραφή αυτών, αλλά και την καλύτερη προστασία από επίδοξους καταπατητές ή κάθε άλλον που θα μπορούσε να επιβουλευθεί την κυριότητα ενός ακινήτου, να μετακινήσει αυθαιρέτως τα σύνορα, να επικαλεσθεί χρησικτησία ενώ δεν συντρέχουν οι όροι αυτής και γενικώς να επιχειρήσει να αποκτήσει δικαιώματα που δεν έχει.

Κτηματολόγιο δεν έχει συσταθεί σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια. Υπάρχουν ακόμα πολλές περιοχές στις οποίες το νέο σύστημα καταχώρησης των ακινήτων και των ιδιοκτητών τους δεν έχει ακόμη αρχίσει να λειτουργεί. Οι κάτοχοι ακινήτων σ’ αυτές τις περιοχές πρέπει να επαγρυπνούν και να παρακολουθούν τις ειδήσεις ή να επικοινωνούν με το Κτηματολόγιο ώστε μόλις το σύστημα αρχίσει να λειτουργεί και στην περιοχή όπου βρίσκεται το ακίνητό τους, αμέσως είτε να συντάξουν μόνοι τους την δήλωση του Κτηματολογίου και να συλλέξουν τα έγγραφα που απαιτούνται για την υποβολή της, ή να απευθυνθούν σε δικηγόρο, ώστε αυτός να αναλάβει την σύνταξη και υποβολή της δηλώσεως με τα συνοδευτικά έγγραφα, αναλόγως της νομικής καταστάσεως του ακινήτου και του είδους του εμπραγμάτου δικαιώματος (πλήρης ή ψιλή κυριότητα ή επικαρπία).

Εφόσον στην συγκεκριμένη περιοχή έχει αρχίσει η διαδικασία της κτηματογραφήσεως, δήλωση πρέπει να υποβάλλει όχι μόνο αυτός που έχει την πλήρη κυριότητα του ακινήτου, αλλά και εκείνος που έχει απλώς την ψιλή κυριότητα και εκείνος που έχει την επικαρπία. Όταν ένας γονέας έχει μεταβιβάσει στο παιδί του ένα ακίνητο, αλλά έχει παρακρατήσει την επικαρπία, τότε ο γονέας ονομάζεται επικαρπωτής και το παιδί ψιλός κύριος. Αμφότεροι υποχρεούνται να υποβάλλουν δήλωση στο Κτηματολόγιο.

Η κύρωση για μη υποβολή δηλώσεως στο Κτηματολόγιο είναι πολύ βαριά και φθάνει μέχρι την οριστική απώλεια της κυριότητος του ακινήτου. Η διαδικασία κτηματογραφήσεως περνάει από πολλά στάδια, το πρώτο των οποίων είναι η κλήση όλων των ιδιοκτητών ακινήτων μίας συγκεκριμένη περιοχής να δηλώσουν εντός των επομένων μηνών τα συμβόλαια και γενικώς τα δικαιώματά τους επί ακινήτων. Εάν το ακίνητο δεν δηλωθεί τότε, υπάρχει ακόμα χρόνος και δυνατότητα το ακίνητο να δηλωθεί εκπροθέσμως σε κάποιο μεταγενέστερο στάδιο, είτε χωρίς καμμία κύρωση, είτε με υποχρέωση προσφυγής στο δικαστήριο για αναγνώριση πρώτα του δικαιώματος και καταχώρισή του ακολούθως στο Κτηματολόγιο.

Μετά όμως από την απώτερη προθεσμία, που είναι διαφορετική για κάθε περιοχή της Ελλάδος, αφού διαφορετική είναι και η έναρξη του Κτηματολογίου σε κάθε περιοχή, ο νόμος προβλέπει ότι ο ιδιοκτήτης του ακινήτου που παρέλειψε μετά από τόσα χρόνια να το δηλώσει σωστά στο Κτηματολόγιο, παύει πλέον να είναι ιδιοκτήτης του ακινήτου. Χάνει την κυριότητα ή το όποιο άλλο δικαίωμα είχε, το ακίνητο περνάει στην κυριότητα του Δημοσίου και το μόνο που μένει στον, πρώην πλέον, ιδιοκτήτη είναι να ζητήσει αποζημίωση από το κράτος αναλόγου ύψους με την αξία του ακινήτου που δεν δήλωσε στο Κτηματολόγιο και του οποίου την κυριότητα απώλεσε.

*Ο Χρήστος Ηλιόπουλος είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω (Master of Laws, www.greekadvocate.eu / bm-bioxoi@otenet.gr / ktimatologiolaw@yahoo.gr)