Στις 21 Απριλίου και μετά την απογευματινή λειτουργία στον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου, οι γυναίκες της Κρανιάς Καρδίτσας, θα παρουσιάσουν τα σεργιάνια, τα οποία αποτελούν μια από τις πιο σημαντικές μορφές πολιτιστικής έκφρασης που σε καμιά περίπτωση δεν θεωρούνται μουσειακό είδος. Ήταν, είναι και ελπίζω να παραμείνουν, τονίζει στο Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, η εκπαιδευτικός Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά, ερευνήτρια τοπικής ιστορίας και λαογραφίας, η ζωντανή παρουσία των προγόνων μας, αφού είναι οι πιο παλιοί χοροί της κοινότητας. Στο σύνολό τους τα σεργιάνια, ως τελετουργική πρακτική και χορευτικό δρώμενο (χορευτικά μοτίβα, χορευτικό σχήμα, ύφος) αποτέλεσαν και αποτελούν σύμβολα ιδιαίτερης ταυτότητας, που συσπειρώνει τις Κρανιώτισσες και τους Κρανιώτες σε μια κοινή αίσθηση και έκφραση του συλλογικού «ανήκειν». Μέσω των σεργιανιών, στους γεμάτους συμβολισμούς χώρους όπου χορεύονται (πλατεία του χωριού, προαύλια των εκκλησιών) οι Κρανιώτες ανανεώνουν την πολιτισμική τους ταυτότητα και εξασφαλίζουν τη συνέχεια της κοινωνικής μνήμης. Η συμμετοχή των γυναικών στα σεργιάνια και στο συλλογικό λαϊκό γλέντι, που ακολουθεί από όλη την κοινότητα, θεωρείται η εμβάπτιση στο συλλογικό παρελθόν της κοινότητας. Δίνει δε την ευκαιρία ανανέωσης των δεσμών όλων των ξενιτεμένων Κρανιωτών.
Πολλοί πιστεύουν, σύμφωνα με την ίδια, πως η λέξη σεργιάνι είναι δάνειο από την τουρκική λέξη seyran (εκδρομή) και αντίστοιχα η τουρκική δάνειο από την αραβική syran και σημαίνει πορεία, διαδρομή, περίπατος, βόλτα, σουλάτσο. Αντίστοιχη λέξη στην ελληνική γλώσσα είναι το σεργιανίζω, σεργιανάω και σημαίνει κάνω περίπατο, αγναντεύω, χαζεύω κάτι. Στα πολίτικα ελληνικά υπάρχει λέξη σεργιάνι που σημαίνει αγνάντεμα, χαζεύω τη θέα. Για τους Κρανιώτες όμως, η λέξη σεργιάνι σήμαινε διαχρονικά το «χοροστάσι», που συνήθως ήταν η πλατεία του χωριού ή το προαύλιο της εκκλησίας παλαιότερα. Εκεί, ήταν μαζεμένοι όλοι οι κάτοικοι της Κρανιάς, μικροί και μεγάλοι, για να παρακολουθήσουν τα σεργιάνια (τελετουργικοί χοροί) που έστηναν οι γυναίκες και άλλα πολλά δρώμενα που ακολουθούσαν, όπως το πάλεμα των ανδρών, οι μεταμφιέσεις τους σε αρκούδα και αρκουδιάρη τις Αποκριές κ. ά. Τα πασχαλιάτικα και αποκριάτικα σεργιάνια, είναι οι πιο παλιοί χοροί της Κρανιάς. Η προθεατρική ατμόσφαιρα στο χοροστάσι, το δωρικό ύφος και οι λιτές κινήσεις των γυναικών κατά την επιτέλεση των σεργιανιών, το σύνθημα για την έναρξη του χορού από την πρώτη στον κύκλο γυναίκα μας ταξιδεύουν στην προχριστιανική περίοδο. Μας κάνουν δε να πιστεύουμε πως τα σεργιάνια ίσως αντικατέστησαν αρχαίους τελετουργικούς χορούς. Μόνο που οι πράξεις κάποιου ειδωλολατρικού θεού έχουν αντικατασταθεί από τα κατορθώματα ενός χριστιανού ακρίτη ή ενός κλέφτη ή άλλου ήρωα. Η ίδια περιγράφει το χορό σεργιάνι ως εξής:
«Ο χορός σεργιάνι είναι απλός, αργός, σχεδόν περπατητός, με πέντε βήματα στρωτά μπροστά και δυο πίσω. Καθώς οι καραγκούνες έκαναν τα δυο βήματα πίσω κουνιούνταν ελαφρώς οι φούντες των μανικιών και του δικλεμέ των κάμσων όπως και τα λαγκιόλια του σαγιά. Αυτό το μικρό λίκνισμα ήταν το μοναδικό που επιτρεπόταν στις καραγκούνες γυναίκες της Κρανιάς. Χόρευαν συνήθως πιασμένες από τις παλάμες με τα χέρια κάτω. Οι Κρανιώτισσες, όπως όλες οι καραγκούνες, ήταν χαμηλοβλεπούσες και ούτε λόγος φυσικά να κοιτάζουν κατά πρόσωπο τους γύρω και έξω από τον κύκλο. Η σειρά που θα έμπαινε κάθε γυναίκα στο σεργιάνι ήταν προκαθορισμένη εδώ και χρόνια. Τον χορό τον έσερνε η «πρώτη», το «γκεσέμι», όπως ονομαζόταν η γυναίκα που ήξερε να χορεύει και να τραγουδά καλά, που ήταν η πιο θαρραλέα και ήξερε να κουμαντάρει τον χορό και να δίνει το σύνθημα έναρξης του τραγουδιού που αυτή ξεκινούσε πρώτη. Στη συνέχεια απαντούσαν οι υπόλοιπες και άρχιζε ο χορός. Στον πρώτο στίχο του τραγουδιού οι γυναίκες του κύκλου ήταν εν στάση, ίσως για να προετοιμαστούν και να συντονιστούν οι καραγκούνες. Μετά από το γκεσέμι ακολουθούσαν οι παντρεμένες, στη συνέχεια οι νιόπαντρες, οι αρραβωνιασμένες και τελευταία τα προς γάμο κορίτσια. Έξω από τον κύκλο οι άνδρες καμάρωναν τις γυναίκες τους, οι μανάδες και οι πεθερές τις νύφες, τα ανύπαντρα αγόρια «σημάδευαν» την καλύτερη κοπέλα, οι πατεράδες διάλεγαν τη νύφη για το γιο τους και φυσικά, οι γέροι αναπολούσαν τα νιάτα τους. Εκεί γύρω, έπαιζαν και τα μικρά παιδιά. Η είσοδος του κοριτσιού στο σεργιάνι σήμαινε τη διαθεσιμότητά του ως υποψήφιας νύφης. Δεν ήταν λίγες οι φορές που οι γονείς αρραβώνιαζαν τα παιδιά τους και, όταν γύριζαν στο σπίτι, το ανακοίνωναν: “Σ’ αρριβώνιασα, πιδί μ’, να ζήσ’ κι καλά στέφανα”». Για να καταλήξει τονίζοντας:
«Τα σεργιάνια της Κρανιάς αποτελούν ένα ζωντανό στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς που ενσωματώνει σημαντικές πολιτισμικές και κοινωνικές παραδόσεις. Για τους λόγους αυτούς το Κέντρο Ιστορικής και Λαογραφικής Έρευνας “ΑΠΟΛΛΩΝ” και ο Μορφωτικός Εκπολιτιστικός Σύλλογος Κρανιάς έκαναν αίτημα προς το Υπουργείο Πολιτισμού-Τμήμα Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και Διαπολιτισμικών Θεμάτων και τα σεργιάνια προκρίθηκαν στο β’ στάδιο της διαδικασίας εμπλουτισμού του Εθνικού Ευρετηρίου Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας. Ήδη, απεστάλη το Δελτίο και τα συμπληρωματικά τεκμήρια που αφορούν στο παραπάνω στοιχείο που συνέταξε η Βασιλική Κοζιού-Κολοφωτιά ως υπεύθυνη σύνταξης και συντονισμού της πρότασης ένταξης. Συμπαραστάτες σε όλη αυτή διαδικασία είναι ο Πολιτιστικός Σύλλογος Κρανιωτών της Αθήνας, η τοπική κοινότητα Κρανέας-Δήμος Μουζακίου και οι κάτοικοι του χωριού που έπαιξαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση, τη διασφάλιση και την τεκμηρίωσή τους έως σήμερα».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
