Η 28η Απριλίου είναι ημερομηνία-ορόσημο για τη σύνδεση του ελληνικού κόσμου με την αυστραλιανή ιστορία των Anzacs. Σαν σήμερα το 1941, στην Καλαμάτα γράφτηκε το τελευταίο κεφάλαιο της μεγάλης σύγκρουσης στη χερσαία εκστρατεία της Ελλάδας, όταν οι ενωμένες δυνάμεις Αυστραλών, Νεοζηλανδών και Βρετανών απώθησαν την πρώτη επίθεση των Γερμανών στο ζωτικής σημασίας λιμάνι για την εκκένωση.
Δεν είναι τυχαίο το ότι η Πρεσβεία της Αυστραλίας στην Ελλάδα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας της Αυστραλίας και το Πολεμικό Μουσείο Αθηνών, επέλεξε αυτή τη μέρα για να οργανώσει την προβολή του νέου ντοκιμαντέρ «Anzac the Greek Chapter», στο αμφιθέατρο του Μουσείου.
Το Πολεμικό Μουσείο διαθέτει τη σημαντικότερη συλλογή για τη στρατιωτική ιστορία της Ελλάδας και προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο στην Αθήνα. Οι στολές, τα εκθέματα και οι λεπτομερείς αφηγήσεις που φιλοξενεί προσφέρουν μια εμπειρία που δεν πρέπει να χάσει κανείς. Στην Αίθουσα «Ιωάννης Καποδίστριας» του Μουσείου φιλοξενούνται σημαντικές εκδηλώσεις και παρουσιάσεις. Είχα μάλιστα τη χαρά να δώσω εκεί την κύρια ομιλία κατά τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας των Anzacs, τον Απρίλιο του 2015.
Η προβολή, που έγινε αποκλειστικά με προσκλήσεις, συγκέντρωσε περίπου 200 άτομα. Ανάμεσά τους αρκετοί διπλωμάτες, ανώτατοι αξιωματικοί του ελληνικού στρατού και στρατιωτικοί ακόλουθοι ξένων Πρεσβειών. Ξεχωριστή χαρά μου έδωσε η συνάντηση με δύο καλούς φίλους της Αυστραλίας, τον αντιναύαρχο Χρήστο Σασιάκο, αρχηγό Στόλου του Πολεμικού Ναυτικού, και τον πρώην πρόξενο της Ελλάδας στη Μελβούρνη, Δημήτρη Μιχαλόπουλο. Παρών και ο πρώην επίτιμος πρόξενος της Νέας Ζηλανδίας στην Ελλάδα, Κώστας Κοτσιλίνης, με τον οποίο έχουμε μοιραστεί πολλές τιμητικές στιγμές στη Λήμνο.
Παρόντες ήταν επίσης μέλη της Διασποράς της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, που ταξίδεψαν από διάφορα σημεία της Ελλάδας. Ιδιαίτερη τιμή αποτέλεσε η παρουσία του εκπροσώπου της Αδελφότητας Βετεράνων του Ελληνικού Εκστρατευτικού Σώματος του Ηνωμένου Βασιλείου, Paul Hadwin, αλλά και της Μελβουρνιώτισσας, Elly Symons, γνωστής για τον αγώνα της υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα.
Το παρών έδωσε και η ακαδημαϊκή κοινότητα, με τον Δρ Κωνσταντίνο Στεφανή από το Μουσείο Μπενάκη, τη Δρ Αικατερίνη Μπρεγιάννη από την Ακαδημία Αθηνών, καθώς και την καθηγήτρια Tamar Hodos από το Αυστραλιανό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Αθηνών.
Τελετάρχης της βραδιάς ήταν η πλοίαρχος Rachel Jones CSC του Βασιλικού Ναυτικού Αυστραλίας. Χαιρετισμούς απηύθυναν ο Πρόεδρος του Πολεμικού Μουσείου αντιστράτηγος Κωνσταντίνος Καραμεσίνης και η πρέσβης της Αυστραλίας στην Ελλάδα Alison Duncan, οι οποίοι μίλησαν για τους μακροχρόνιους δεσμούς Ελλάδας και Αυστραλίας — από τη Λήμνο και την Καλλίπολη μέχρι την υπεράσπιση της Ελλάδας το 1941.
Είχα την τιμή, ως συνεργάτης παραγωγής της ταινίας, να μιλήσω για το ιστορικό και τη σημασία του εγχειρήματος εκ μέρους της Επιτροπής Μνήμης Λήμνου-Καλλίπολης και της ομάδας του πρότζεκτ. Τόνισα ιδιαίτερα ότι το ντοκιμαντέρ αφηγείται την ελληνική εκστρατεία μέσα από τα λόγια και τις φωτογραφίες των ίδιων των βετεράνων των Anzacs. Δίπλα μου ήταν δύο από τους συνεργάτες του πρότζεκτ, ο John Irwin και η Βίκυ Κυρίτση.
Η προβολή προκάλεσε έντονη συγκίνηση, όπως συνέβη και σε άλλες παρουσιάσεις του έργου. Οι μαρτυρίες των βετεράνων, είτε για τη στήριξη που έλαβαν από τον ελληνικό λαό, είτε για τις δραματικές στιγμές του πολέμου, είτε για το χιούμορ που κράτησε ψηλά το ηθικό τους, άγγιξαν το κοινό.
Η πλοίαρχος Jones έκλεισε την εκδήλωση ευχαριστώντας τους δημιουργούς για αυτό το πολύτιμο ντοκουμέντο που καταγράφει τις εμπειρίες των απλών στρατιωτών και νοσηλευτριών, προσφέροντας ένα διαχρονικό μήνυμα για τον ανθρώπινο αντίκτυπο του πολέμου. Το θερμό χειροκρότημα του κοινού επιβεβαίωσε τη βαθιά του εκτίμηση.
Ακολούθησε δεξίωση στο Μουσείο, όπου οι παρευρισκόμενοι συζήτησαν για την ταινία και την αξία της, τονίζοντας την ανάγκη να προβληθεί σε Έλληνες μαθητές, σπουδαστές και στις στρατιωτικές σχολές, αλλά και από την ΕΡΤ. Αναμένουμε εξελίξεις!
Είχα επίσης την ευκαιρία να συνομιλήσω με τον Richard Palmer, σύντροφο της Αυστραλής πρέσβη, για το νοσοκομείο της Κοκκινιάς, όπου περιθάλπονταν αιχμάλωτοι πολέμου, αλλά και για τα στρατόπεδα αιχμαλώτων που στήθηκαν από τους Γερμανούς ανά την Ελλάδα.
Σε ένδειξη ευγνωμοσύνης, παρέδωσα στον αντιστράτηγο Καραμεσίνη και στην πλοίαρχο Jones αντίτυπα των βιβλίων μου Lemnos & Gallipoli Revealed και Grecian Adventure, καθώς και το φυλλάδιο για το μνημείο του Ταγματάρχη George Treloar από τον Σύλλογο Μέριμνα της Μελβούρνης.
Η Πρεσβεία της Αυστραλίας, το Υπουργείο Άμυνας και το Πολεμικό Μουσείο Αθηνών αξίζουν συγχαρητήρια για αυτή την πρωτοβουλία που αναδεικνύει μια τόσο σημαντική πτυχή των ελληνοαυστραλιανών σχέσεων. Ένα μεγάλο ευχαριστώ και στην Lousi Kalfagian της Πρεσβείας για τη συμβολή της στην επιτυχία της εκδήλωσης.
Αναλογίζομαι την προβολή και σκέφτομαι πόσο θα εκτιμούσαν οι οικογένειες των βετεράνων που δεν μπόρεσαν να παραστούν —όπως οι Catherine Bell, David και Philip Huggins, και ο Peter Vial— την τιμή που αποδώσαμε στους προγόνους τους, διατηρώντας ζωντανές τις μαρτυρίες τους.
Η αφήγηση αυτών των ιστοριών μάς θυμίζει πόσο πολύτιμη είναι η ειρήνη.
Η ταινία θα προβληθεί επίσης στην Καρδαμύλη στη Μάνη και στην Καλαμάτα τον Μάιο, με τη στήριξη των τοπικών Δήμων, ενώ έχει προγραμματιστεί προβολή και στα Χανιά της Κρήτης τον ίδιο μήνα.
