Θωμάς Γ. Ηλιόπουλος

Η σημερινή ημέρα (σ.σ. 17/6/2025) περιγράφεται από πολλούς σχολιαστές ως «Μια μέρα πολιτικού χάους» στον Κόσμο. Διαβάζοντας τις εφημερίδες, ακούγοντας τις ειδήσεις και ερευνώντας στο Διαδίκτυο, είναι μια ζωντανή εικόνα ότι ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ τα παγκόσμια γεγονότα στην ψηφιακή μας εποχή απεικονίζουν έναν ΚΟΣΜΟ σε αναταραχή ή ακόμα καλύτερα σε μια χαοτική κατάσταση, ή απερίγραπτο ΧΑΟΣ. Τι είναι τέλος πάντων αυτό το Χάος; Ποιος είναι ο ορισμός αυτής της κοσμικής λέξης Χάος;

Το Χάος, η ίδια η λέξη είναι σαν ένα χάσμα που αντηχεί με την αρχαία σημασία του. Η ετυμολογική ρίζα του Χάους σήμαινε αρχικά ένα κενό ένα απέραντο κενό — το αρχέγονο χάσμα που υπήρχε πριν από κάθε δημιουργία του κόσμου μας. Στη Θεογονία του Ησιόδου, ήταν το πρώτο πράγμα που υπήρξε ποτέ: όχι η αταξία, αλλά ένα μεγάλο τίποτα, το γόνιμο κενό από το οποίο αναδύθηκε ο Κόσμος.

Με την πάροδο του χρόνου, ειδικά στη σύγχρονη χρήση, το χάος εξελίχθηκε για να αντιπροσωπεύει την πλήρη αταξία και κάτι που δεν μπορεί να προβλεφτεί, την απουσία δομής ή ελέγχου. Έτσι, όταν λέμε ότι ο Κόσμος βρίσκεται σε χάος σήμερα και μπορεί να μιλάμε τόσο ποιητικά όσο και επιστημονικά. Μπορεί να μοιάζει με αταξία – αλλά ίσως, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες – είναι ο απαραίτητος πρόδρομος της δημιουργίας – το κενό πριν από τη μορφή, η σιωπή πριν από το τραγούδι.

Η Ελληνική Μυθολογία είναι το φυσικό μας σημείο εκκίνησης. Το Χάος δεν ήταν θεός, αλλά το αρχέγονο χάσμα από το οποίο αναδύθηκαν όλα τα πράγματα. Από το Χάος ξεπήδησε η Γαία (Γη), ο Έρωτας (επιθυμία) και ο Τάρταρος (η βαθιά άβυσσος). Ήταν δυνατότητα, όχι τιμωρία.

Για τον Πλάτωνα, το σύμπαν δημιουργήθηκε από το χάος από έναν θεϊκό τεχνίτη που σήμερα τον ονομάζουμε Δημιουργό! Το χάος δεν είναι κακό, απλώς άμορφο – περιμένει τη νοημοσύνη – να το διαμορφώσει. Για τον Πλάτωνα, η τάξη επιβάλλεται στο χάος μέσω της λογικής.

Ο Ηράκλειτος τόνισε περίφημα τη ροή: «Όλα βρίσκονται σε κίνηση», είπε. Αυτό που φαίνεται χαοτικό είναι στην πραγματικότητα η φυσική κατάσταση της συνεχούς αλλαγής που απαιτεί την εξέλιξή της κατανόησής μας.

Ο Αριστοτέλης, μαθητής του Πλάτωνα και πιο προσγειωμένος, έβλεπε τη φύση ως να έχει εγγενή τάξη. Το χάος υπήρχε μόνο ως έλλειψη κατάλληλης μορφής ή σκοπού, δυνατότητας και όχι καταστροφής. Η ανθρώπινη ορθολογικότητα, κατά την άποψή του, ήταν η ύψιστη έκφραση της επιβολής της τάξης.

Στη Χριστιανική Παράδοση, το φαινομενικό χάος είναι μόνο αποτέλεσμα περιορισμένης ανθρώπινης προοπτικής, όχι αληθινής αταξίας.

Στη Νεωτερικότητα, έρχεται ο Νίτσε, ο οποίος εξυμνούσε το χάος ως απαραίτητο: «Πρέπει να έχεις χάος μέσα σου για να γεννήσεις ένα αστέρι που χορεύει». Έβλεπε την άκαμπτη ηθική τάξη της εποχής του ως στείρα και καταπιεστική. Αν όμως στραφούμε στην ποιητική πλευρά του χάους, η Λογοτεχνία έχει εκφράσει μία άλλη πλευρά του χάους που βλέπουν οι λογοτέχνες κυριολεκτικά, αλλά και μεταφορικά.

Το θέμα του χάους είναι ένα ακατανόητο και ανεξερεύνητο άπειρο και απέραντο διάστημα που δύσκολα μπορεί να το συλλάβει ο ανθρώπινος νους, αλλά οι αρχαίοι μας του έδωσαν το όνομα ΧΑΟΣ από το ρήμα χάσκω = στέκω με το στόμα ανοιχτό από έκπληξη και αυτόματα αυτό Υπάρχει. Ό,τι δεν έχει όνομα για τον άνθρωπο δεν υπάρχει.

Αυτός είναι ο λόγος που οι ελληνικές λέξεις φαίνονται και είναι αθάνατες. Η Ελληνική Λεκτική Διασπορά κατέκτησε τον κόσμο, γιατί πρώτοι οι Έλληνες ό,τι σκέφτηκαν το ονόμασαν και με αυτό το όνομα παραμένει μέχρι σήμερα. Η Αθανασία των ελληνικών λέξεων έγινε η ΒΑΣΗ της Σκέψης και αυτό δεν το συνέλαβαν όλες οι άλλες γλώσσες και αλληθωρίζουν προς την Ελληνική.

Έτσι και το Χάος που απαθανατίστηκε με το ελληνικό αλφάβητο έμεινε για πάντα Chaos ή Kaos και Ckaos, και δεν πρόκειται να χαθεί, γιατί η πρώτη γραφή του έδωσε το Πιστοποιητικό Γεννήσεως. Έδωσε όμως κι πολλές άλλες λέξεις και φράσεις στην αγγλική γλώσσα όπως: το επίθετο Chaotic=utter confusion or disorder, επίρρημα chaotically, Chaos Theory= Study of Complex Systems και στα Ελληνικά: Σπουδή των Σύνθετων Συστημάτων.

Έτσι μπορούμε σήμερα να μιλάμε για το χάος σε πολλές γλώσσες, αλλά η πρώτη ελληνική σκέψη το απαθανάτισε και δεν γίνεται αλλιώς. Δεν υπάρχει δεύτερη γέννηση ούτε για τους ανθρώπους, αλλά ούτε και για τις λέξεις που πρωτοσκέφτηκε η ελληνική και ανθρώπινη διανόηση.

Και πολύ καλά έκανε η UNESCO να διακηρύξει επισήμως την 9η Φεβρουαρίου – τη γενέθλια ημέρα της γέννησης του Εθνικού μας Ποιητή Διονύσιου Σολωμού – ως Παγκόσμια Ημέρα τη Ελληνικής Γλώσσας.

Η σύλληψη της Ιδέας έγινε στη Ρώμη και με την επίσημη Αίτηση της Ελληνικής Κυβέρνησης το γεγονός επισημοποιήθηκε πανηγυρικά φέτος. Μόνο που δεν συμπεριλήφθηκε και η Μελβουρνιώτικη ιδέα τα Ελληνικά να ονομαστούν και ΚΟΣΜΟΕΛΛΗΝΙΚΑ – και στην αγγλική γλώσσα COSMOHELLENIC – γιατί η ελληνική γλώσσα έχει γονιμοποιήσει επάξια και πλουσιοπάροχα ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΓΛΩΣΣΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ.