Ιούλιος του 1974 σημαδεύτηκε από γεγονότα που άλλαξαν οριστικά την πορεία της σύγχρονης Ελλάδας.
Η πτώση της επταετούς δικτατορίας, που είχε επιβληθεί το 1967, ήρθε σε μια περίοδο έντονης κρίσης, με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο να λειτουργεί ως καταλύτης για την κατάρρευση του καθεστώτος.
Το δικτατορικό καθεστώς βρισκόταν ήδη σε παρακμή από το 1973. Ο πληθωρισμός, οι φοιτητικές κινητοποιήσεις και η διεθνής απομόνωση είχαν υπονομεύσει την «αυθεντία» του.
Ζούμε σε μία εποχή στην οποία οι δημοκρατικές αξίες αμφισβητούνται και φαλκιδεύονται σε παγκόσμιο επίπεδο.
51 χρόνια μετά την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Ελλάδα, η σημερινή επέτειος μας υπενθυμίζει ότι η Δημοκρατία δεν αποτελεί ανεπίστροφη κατάκτηση. Η ευθύνη μας… pic.twitter.com/DKCM0mbUAF
— Nikos Dendias (@NikosDendias) July 24, 2025
Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 και η επακόλουθη στρατιωτική επέμβαση αποκάλυψαν την ευπάθεια του συστήματος.
Η ανατροπή του Παπαδόπουλου από τον Ιωαννίδη δεν έφερε σταθερότητα, αλλά οδήγησε στην καταστροφική απόφαση για πραξικόπημα στην Κύπρο.
Όταν στις 15 Ιουλίου 1974 πραγματοποιήθηκε το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η Τουρκία βρήκε την ευκαιρία να εισβάλει στο νησί.
Στις 23 Ιουλίου, ο διορισμένος από τη χούντα στη θέση του προέδρου Φ. Γκιζίκης συγκάλεσε έκτακτη σύσκεψη πολιτικών προσώπων, όπου αποφασίστηκε η παράδοση της διακυβέρνησης της χώρας στους πολιτικούς.
Η επιλογή του Κωνσταντίνου Καραμανλή ως πρωθυπουργού αποδείχθηκε καθοριστική. Με την άφιξή του από το Παρίσι στις 24 Ιουλίου, ξεκίνησε επίσημα η Μεταπολίτευση.
Χιλιάδες πολίτες βγήκαν στους δρόμους για να υποδεχτούν τον νέο ηγέτη και να γιορτάσουν το τέλος της δικτατορίας.
Η κυβέρνηση Καραμανλή ανέλαβε την πολύπλοκη διαδικασία της αποκατάστασης της Δημοκρατίας.
Σε σύντομο χρονικό διάστημα:
* Κατήργησε τα δικτατορικά νομοθετήματα
* Απελευθέρωσε τους πολιτικούς κρατουμένους
* Προκήρυξε εκλογές
* Ετοίμασε το Σύνταγμα του 1975
Η 24η Ιουλίου καθιερώθηκε ως ημέρα εορτασμού της αποκατάστασης της δημοκρατίας, συμβολίζοντας την επιστροφή στη νομιμότητα και τον σεβασμό των πολιτικών ελευθεριών. Στα επόμενα χρόνια, η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει πολλές προκλήσεις, αλλά πάντα με βάση τα δημοκρατικά ιδεώδη που επανήλθαν εκείνη την κρίσιμη ημέρα.
Σήμερα, 51 χρόνια μετά, η επέτειος αυτή παραμένει ζωντανή στην ιστορική μνήμη της χώρας.
Υπενθυμίζει ότι η Δημοκρατία δεν είναι δεδομένη, ενώ η κληρονομιά της Μεταπολίτευσης αποτελεί θεμέλιο για τη σύγχρονη Ελληνική Δημοκρατία.
ΔΗΛΩΣΕΙΣ
Με την ευκαιρία της 51ης επετείου αποκατάστασης της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας, παρέστη το πρωί στην εκδήλωση για τους ήρωες του αντιδικτατορικού αγώνα, που διοργανώνει ο Σύνδεσμος Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967 – 1974 στα πρώην κρατητήρια των ΕΑΤ – ΕΣΑ, στο Πάρκο Ελευθερίας και κατέθεσε στεφάνι στην προτομή του Σπύρου Μουστακλή, ενώ ακολούθησε ξενάγηση στο Μουσείο Αντιδικτατορικής Αντίστασης.
Τον κ. Τασούλα υποδέχθηκαν ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974 Ευάγγελος Γκιουγκής, μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου καθώς και αντιπροσωπεία του Συνδέσμου Δημοκρατικών Αντιστασιακών Λευκωσίας. Στην εκδήλωση παρέστη, μεταξύ άλλων, η Χριστίνα Μουστακλή, χήρα του αείμνηστου αγωνιστή της Δημοκρατίας.
Σήμερα στις 20.00, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας κ. Τασούλας θα υποδεχθεί τους καλεσμένους στην καθιερωμένη δεξίωση για την 51η επέτειο αποκατάστασης της Δημοκρατίας στον κήπο του Προεδρικού Μεγάρου.
«Χάρη στη Δημοκρατία, η Ελλάδα κατάφερε να εξελιχθεί και να μετατραπεί σε μία εκ των πιο ισχυρών χωρών της Ευρώπης τα μετέπειτα χρόνια. Με βάση αυτά τα δημοκρατικά θεμέλια κατάφερε να σταθεί όρθια στα δύσκολα που ορθώθηκαν μπροστά της εδώ και μισό αιώνα», υπογραμμίζει ο πρόεδρος της Βουλής Νικήτας Κακλαμάνης στο μήνυμά του για τη συμπλήρωση 51 χρόνων από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Ελλάδα.
«Σήμερα συμπληρώνονται 51 χρόνια από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας στην Πατρίδα μας.
Η 24η Ιουλίου 1974 είναι μία μέρα, που καμία Ελληνίδα και Έλληνας δεν πρέπει να ξεχνά, γιατί η Χώρα διάβηκε ένα από τα πιο δύσβατα μονοπάτια στη μεταπολεμική της ιστορία.
Ένα μονοπάτι, που χρειάστηκε μία ολόκληρη επταετία για να περάσει και δυστυχώς όχι αναίμακτα, αφού της στοίχισε τον “ακρωτηριασμό” από τον τουρκικό “Αττίλα”, της Κύπρου μας», σημειώνει ο πρόεδρος της Βουλής και αναφέρεται στον ρόλο που διαδραμάτισε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, για να οδηγηθεί η Ελλάδα «ξανά στις δημοκρατικές ράγες».
«Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, χάρη στη πολιτική του ικανότητα και ευφυία, κατάφερε να οδηγήσει την Ελλάδα ξανά στις δημοκρατικές “ράγες”, χωρίς να “εκτροχιαστεί” από τα εμπόδια που στήθηκαν από το 1967 έως το 1974 και είχαν σκοπό να προκαλέσουν ξανά τον διχασμό στον Ελληνισμό.
Πενήντα ένα χρόνια μετά άπαντες μπορούν να κατανοήσουν πόσο σημαντικό ήταν εκείνο το επίτευγμα.
Χάρη στη Δημοκρατία, η Ελλάδα κατάφερε να εξελιχθεί και να μετατραπεί σε μία εκ των πιο ισχυρών χωρών της Ευρώπης τα μετέπειτα χρόνια.
Με βάση αυτά τα δημοκρατικά θεμέλια κατάφερε να σταθεί όρθια στα δύσκολα που ορθώθηκαν μπροστά της εδώ και μισό αιώνα.
Και συνεχίζει μέχρι σήμερα να στέκεται όρθια στις ακραίες μορφές λαϊκισμού, που “ανδρώθηκαν” από το 2010 και ύστερα, στηριζόμενη στις αξίες του μοναδικού πολιτεύματος, που ακόμη και στην πιο έσχατη μορφή του αποτελεί το ιδανικότερο για τις ανθρώπινες ιδέες και αξίες», αναφέρει ο πρόεδρος της Βουλής και υπογραμμίζει:
«Τη σημερινή μέρα, λοιπόν, πρέπει να τη τιμούμε και να τη θυμόμαστε για πάντα.
Θα πρέπει να είναι οδηγός για το παρόν και το μέλλον της Πατρίδας μας αλλά και για τη τωρινή Ευρώπη, που δεν πρέπει να αγνοεί σε τόσο ταραγμένους καιρούς, ότι η Ελλάδα είναι ο θεμέλιος λίθος της υπόστασής της και έτσι πρέπει να την αντιμετωπίζει».
«Η Δημοκρατία γιορτάζει, σήμερα, τη νίκη της Ελευθερίας απέναντι στην καταπίεση. Την επικράτηση του Κοινοβουλευτισμού σε βάρος του αυταρχισμού. Και την επιλογή της Ευρώπης αντί της καθηλωτικής εσωστρέφειας. Πενήντα ένα χρόνια από τότε που τις σηματοδότησε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, οι επιλογές αυτές παραμένουν οι φωτεινοί φάροι της εθνικής μας διαδρομής», αναφέρει σε ανάρτησή του ο Κυριάκος Μητσοτάκης για την 51η επέτειο αποκατάστασης της Δημοκρατίας.
«Συνεχίζουμε να υπερασπιζόμαστε τη δικαιοσύνη και την ισότητα για όλους, μένοντας σε εγρήγορση. Γιατί η Δημοκρατία δεν πρέπει να θεωρείται ποτέ δεδομένη. Ιδίως σε μία συγκυρία κατά την οποία οι εχθροί της χρησιμοποιούν τα πιο ύπουλα όπλα: από τη διαστρέβλωση της αλήθειας και την τοξική παραπληροφόρηση των άκρων, μέχρι την εργαλειοποίηση προβλημάτων της εποχής μας όπως το Μεταναστευτικό.
Στις απειλές που διαμορφώνονται εκτός συνόρων δεν υπάρχει άλλη απάντηση από την ενίσχυση της αμυντικής και διπλωματικής ισχύος της χώρας. Ενώ στις εσωτερικές προκλήσεις αντιπαρατάσσουμε την ενότητα της κοινωνίας. Την πολύτιμη εσωτερική μας σταθερότητα. Και τη διατήρηση της Ελλάδας στην τροχιά προόδου και ευημερίας που επέλεξε τα τελευταία χρόνια. Ξεπερνώντας παθογένειες, λάθη και αστοχίες», υπογραμμίζει ο πρωθυπουργός.
Και προσθέτει: «Γιορτάζουμε, λοιπόν, και φέτος την 24η Ιουλίου 1974, τιμώντας όσους αντιστάθηκαν χθες στη δικτατορία. Αποκρούοντας τον λαϊκισμό του σήμερα. Και στρέφοντας το βλέμμα και όλες μας τις δυνάμεις προς ένα καλύτερο αύριο. Η Δημοκρατία, άλλωστε, προχωρεί μόνον όταν οι πολίτες που εκτιμούν τις αξίες της αρνούνται να ζήσουν χωρίς αυτές. Γι΄αυτό και την προστατεύουν καθημερινά».
«Πενήντα ένα χρόνια μετά την επιστροφή του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην Ελλάδα, η σημερινή επέτειος μας υπενθυμίζει ότι η Δημοκρατία δεν αποτελεί ανεπίστροφη κατάκτηση. Η ευθύνη μας για τη διαφύλαξή της είναι διαρκής».
Αυτό τόνισε με ανάρτηση στο κοινωνικό δίκτυο «Χ» ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας για τη σημερινή επέτειο από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας.
«Ζούμε σε μία εποχή στην οποία οι δημοκρατικές αξίες αμφισβητούνται και φαλκιδεύονται σε παγκόσμιο επίπεδο» υπογράμμισε ο κ. Δένδιας.
«Η Δημοκρατία μαζί με όσα τη συγκροτούν (Ελευθερία, Ισονομία, Λογοδοσία και Δικαιοσύνη), αποτελεί τη μόνη ασφαλή οδό για εθνική και κοινωνική ευημερία».
Ο Νίκος Ανδρουλάκης, σε δήλωσή του για τη σημερινή 51η επέτειο από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας το 1974 επισημαίνει πώς «η πορεία των 51 ετών από την αποκατάσταση της Δημοκρατίας, μας δίδαξε κάτι πολύτιμο: ούτε το δημοκρατικό πολίτευμα ούτε η συλλογική ευημερία είναι δεδομένα. Κερδίζονται καθημερινά – με εγρήγορση, σχέδιο και προσήλωση στις θεμελιώδεις αρχές του κράτους δικαίου».
«Δεν ήρθε ως φυσική εξέλιξη. Ήρθε μέσα από μεγάλους κοινωνικούς αγώνες, από τη θυσία γενναίων ανθρώπων που στάθηκαν απέναντι στη Χούντα, αλλά και μέσα από μια εθνική τραγωδία: την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Αυτές οι ιστορικές μνήμες, μας υπενθυμίζουν πόσο εύθραυστη μπορεί να γίνει η Δημοκρατία, όταν η αυθαιρεσία και ο εθνικός διχασμός κυριαρχούν», αναφέρει ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ-Κινήματος Αλλαγής.
Σημειώνει στη δήλωσή του πώς «δυστυχώς, σήμερα, βιώνουμε φαινόμενα που πληγώνουν την ποιότητα της Δημοκρατίας μας. Η υποβάθμιση του κράτους δικαίου. Η αναξιοκρατία. Σκάνδαλα που παραμένουν ατιμώρητα. Θεσμοί που εργαλειοποιούνται. Η διαφάνεια που συστηματικά υπονομεύεται».
Όπως υποστηρίζει, «όλα αυτά συνθέτουν μια εικόνα θεσμικής και ηθικής παρακμής, σε έναν κόσμο μάλιστα που δοκιμάζεται και αυτός από μεγάλα προβλήματα», με τις ανισότητες να βαθαίνουν, την Ακροδεξιά να ενισχύεται κι αναθεωρητικές ηγεσίες να αμφισβητούν ανοιχτά θεμελιώδεις ελευθερίες και δικαιώματα που θεωρούσαμε κατακτημένα.
Υπογραμμίζει πως απέναντι σε αυτήν την κατάσταση, η απάντηση δεν μπορεί να είναι η σιωπή, η ανοχή ή ο συμβιβασμός.
«Για την πατρίδα μας ιδιαίτερα, είναι αναγκαία μια νέα αρχή. Με νέο πολιτικό ήθος και συνεκτικό σχέδιο που θα ενισχύσει όλες τις παραμέτρους της εθνικής μας ισχύος: την άμυνα, την οικονομία, τη δημόσια Υγεία και Παιδεία, την περιφερειακή ανάπτυξη και το Δημογραφικό», συμπληρώνει και τονίζει:
«Μόνο έτσι η ανοδική κοινωνική κινητικότητα θα ξαναποκτήσει περιεχόμενο. Μόνο έτσι η νέα γενιά θα δει μπροστά της έναν ορίζοντα προοπτικής και αξιοπρέπειας.
Είναι στο χέρι του ελληνικού λαού να γυρίσει σελίδα.
Να ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο ευημερίας, ασφάλειας και εύρυθμης λειτουργίας των θεσμών. Ένα ελπιδοφόρο κεφάλαιο για την ισχυρή, προοδευτική Ελλάδα του αύριο».
«Σήμερα στην επέτειο της Αποκατάστασης της Δημοκρατίας, τιμούμε όσες και όσους αγωνίστηκαν, βασανίστηκαν και φυλακίστηκαν για να μπορεί ο λαός να αναπνέει ελεύθερα», αναφέρει στο μήνυμά του για την επέτειο της αποκατάστασης της Δημοκρατίας ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, Σωκράτης Φάμελλος.
Στην ανάρτησή του στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρει ακόμη: «Τιμούμε τη Δημοκρατία, την οποία οφείλουμε καθημερινά να υπερασπιζόμαστε και να ενισχύουμε έμπρακτα.
Διεκδικώντας ισονομία και διαφάνεια αλλά και ένα Κράτος Δικαίου που δεν υπονομεύεται από κομματικές σκοπιμότητες και από μηχανισμούς εξουσίας, όπως συμβαίνει σήμερα.
Διεκδικούμε μία Δημοκρατία που δεν φοβάται την Αλήθεια και τη Διαφάνεια.
Που δεν θα αφήνει τους πολίτες της χωρίς Οξυγόνο. Η ισχυρή Δημοκρατία απαιτεί ισχυρή Πολιτεία με Κοινωνική Δικαιοσύνη.
Μία κοινωνία με ίσα δικαιώματα για όλες και για όλους. Αυτή είναι η δέσμευσή μας!».
«Πριν από 51 χρόνια, στις 24/7/1974 κι ενώ είχε προηγηθεί το αποτυχημένο πραξικόπημα της δικτατορίας εναντίον του Μακαρίου στην Κύπρο και η τουρκική εισβολή που το ακολούθησε, η Χούντα έπεσε και η πολιτική εξουσία παραδόθηκε στη λεγόμενη κυβέρνηση “εθνικής ενότητας”, ως προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στην ηγεσία της στρατιωτικής δικτατορίας, τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και αστούς πολιτικούς ηγέτες της προδικτατορικής περιόδου, με προεξάρχοντα τον Κ. Καραμανλή», αναφέρει το ΚΚΕ σε ανακοίνωσή του και επισημαίνει:
«Βασικός στόχος αυτής της πολιτικής μεταβολής ήταν η ενσωμάτωση της δυσαρέσκειας του λαού και της νεολαίας, η οποία είχε εκδηλωθεί σε συνθήκες όξυνσης των εργατικών-λαϊκών προβλημάτων, είχε μαζικοποιηθεί με τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου και την αιματηρή καταστολή του και είχε κλιμακωθεί μετά το έγκλημα στην Κύπρο. Σε αυτές τις συνθήκες και υπό τον φόβο μιας πιο αποφασιστικής παρέμβασης του εργατικού – λαϊκού παράγοντα επιλέχθηκε η μετάβαση στην αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία ως η καλύτερη επιλογή για τα συνολικά συμφέροντα της αστικής τάξης».
«Η δικτατορία -οι πρωταγωνιστές της οποίας είχαν εκκολαφτεί στο πλαίσιο των μηχανισμών του μεταπολεμικού κράτους, του αστικού στρατού, αλλά και του ΝΑΤΟ- στηρίχτηκε στους νόμους και στους μηχανισμούς που βρήκε έτοιμους από τις προδικτατορικές κυβερνήσεις για το χτύπημα του εργατικού-λαϊκού κινήματος, ιδιαίτερα των αγωνιστών της ΕΑΜικής Αντίστασης και του ΔΣΕ. Αποτέλεσε γέννημα και προέκταση των χαρακτηριστικών και των αδιεξόδων του αστικού πολιτικού συστήματος αυτής της περιόδου, χρησιμοποιώντας πιο ανοικτά και πιο έντονη αντικομμουνιστική κρατική καταστολή.
Τόσο η επιβολή της Χούντας, όσο και η πτώση της και η αντικατάστασή της από την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία, αποδεικνύουν ότι η αστική τάξη δεν διστάζει να εναλλάσσει τις μορφές διαχείρισης της εξουσίας της, ανάλογα με τις εσωτερικές και διεθνείς προτεραιότητες και ανάγκες της, με μόνιμα θύματα την εργατική τάξη και το λαό», σημειώνει το ΚΚΕ και προσθέτει:
«Πενηνταένα χρόνια μετά, η ιστορική περίοδος της λεγόμενης “μεταπολίτευσης” προσφέρεται για την εξαγωγή πολύτιμων συμπερασμάτων για το σήμερα, για τις αναγκαίες ριζικές αλλαγές και ανατροπές προς όφελος της εργατικής – λαϊκής πλειοψηφίας. Είναι, άλλωστε, γεγονός ότι η συγκεκριμένη επέτειος και οι γενικόλογες αναφορές στην “αποκατάσταση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου”, αξιοποιούνται για τη συσκότιση του εκμεταλλευτικού χαρακτήρα του σημερινού σάπιου και ξεπερασμένου κράτους, συνολικά του καπιταλιστικού συστήματος».
