«Δρόμο στρωμένο με αγκάθια» βρίσκουν πολλά ζευγάρια μεταναστών που φτάνουν στη Μελβούρνη τα τελευταία χρόνια. Στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν από την οικονομική κρίση, οι «νεοφερμένοι» της περιόδου 2010-2025 αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις που κλονίζουν τις σχέσεις τους. Οι Έλληνες που κάνουν το μεγάλο βήμα για ένα νέο ξεκίνημα, σε μια χώρα που υπόσχεται λιγότερες οικονομικές δυσκολίες, βρίσκονται σε έναν διαρκή αγώνα για επιβίωση αλλά και για τη διατήρηση της οικογενειακής τους ενότητας.
Σε αντίθεση με το κύμα μετανάστευσης του ’50, του ’60, όπου τα προβλήματα είτε παρέμειναν πίσω από κλειστές πόρτες είτε εμφανίζονταν μετά από δεκαετίες, δεν είναι λίγα τα ζευγάρια της τρέχουσας μεταναστευτικής τροχιάς που βιώνουν ρήξεις σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα από την άφιξή τους. Οι λόγοι είναι πολύπλοκοι και βαθιά ριζωμένοι στις συνθήκες της σύγχρονης μετανάστευσης.
Η ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΠΙΕΣΗ ΣΤΗ «ΣΤΡΟΦΗ-ΚΛΕΙΔΙ» ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ ΤΟΥΣ
«Η μετανάστευση υπήρξε για πολλούς Έλληνες μια μεγάλη απόφαση ζωής. Μαζί με τα όνειρα και τις προσδοκίες, κουβαλούν και προβλήματα που δεν λύνονται με την αλλαγή τόπου, αλλά συνεχίζουν να βαραίνουν τις οικογενειακές σχέσεις. Η ζωή στο εξωτερικό έφερε νέες δυσκολίες: άγνωστη κουλτούρα, γλωσσικά εμπόδια, απουσία φίλων και συγγενών. Χωρίς υποστηρικτικό δίκτυο, πολλοί νιώθουν μοναξιά, κάνοντας την επικοινωνία μέσα στην οικογένεια ακόμη πιο κρίσιμη», σημειώνει ο Κώστας Κιομουρτζής, ψυχολόγος και οικογενειακός θεραπευτής, που μίλησε στον «Νέο Κόσμο» για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νεοφερμένοι Έλληνες.
«Για κάποιες οικογένειες, η αλλαγή έγινε ευκαιρία να έρθουν πιο κοντά και να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Άλλες, όμως, λύγισαν κάτω από το βάρος των προκλήσεων και οδηγήθηκαν σε κρίση ή χωρισμό. Η μετανάστευση, επομένως, λειτουργεί σαν δοκιμασία: μπορεί να φέρει τους ανθρώπους πιο κοντά ή να αποκαλύψει ρήγματα που οδηγούν σε απομάκρυνση», λέει ο κ. Κιομουρτζής.
ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Πολλοί από αυτούς τους μετανάστες έφτασαν στην Αυστραλία με πλούσια προϋπηρεσία και ακαδημαϊκά προσόντα, περιμένοντας μια γρήγορη επαγγελματική αποκατάσταση. Η πραγματικότητα όμως ήταν διαφορετική. Παρ’ όλο που οι περισσότεροι γνώριζαν ήδη Αγγλικά, ωστόσο δεν έλειψαν οι δυσκολίες λόγω της γλώσσας και της απαίτησης για αναγνώριση των σπουδών τους, γεγονός που ανάγκασε πολλούς να δεχτούν θέσεις πολύ κατώτερες των προσόντων τους.
«Ήρθαμε με τα πτυχία μας και το όνειρο μιας σταθερής καριέρας. Αντί γι’ αυτό, βρήκα τον εαυτό μου σε δουλειές που δεν με γέμιζαν, με συνεχή αγωνία για το αύριο», λέει ο Παναγιώτης, 48 ετών, που έφτασε το 2016 και χώρισε πρόσφατα. «Εδώ, χρειάστηκε να ξανασπουδάσω το επάγγελμα για το οποίο έχω πτυχίο Πανεπιστημίου και αξιόλογες διακρίσεις από την Ελλάδα». Αυτή η υποβάθμιση και η απώλεια της επαγγελματικής ταυτότητας δημιουργεί τεράστια πίεση στο σπίτι.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ ΚΑΙ Η ΑΚΡΙΒΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΜΕΛΒΟΥΡΝΗΣ
Η σύγχρονη Μελβούρνη είναι μια ακριβή πόλη. Το οικονομικό όφελος από τη μετανάστευση μειώνεται δραστικά με το υψηλό κόστος ζωής, τα δίδακτρα για τα παιδιά και την αγωνία να πληρώσουν το ενοίκιο ή να αγοράσουν σπίτι. Τα ζευγάρια χρειάζεται να εργάζονται ατέλειωτες ώρες, συχνά σε αντίθετες βάρδιες, μόνο για να τα βγάλουν πέρα. Αυτή η καθημερινότητα αφήνει ελάχιστο χρόνο για επικοινωνία και ποιοτική σχέση.
«Δουλεύω βράδυ σε εστιατόριο, η σύζυγός μου το πρωί σε γραφείο. Σπάνια βλεπόμαστε. Όταν βλεπόμαστε, μιλάμε μόνο για λογαριασμούς και προβλήματα. Η σχέση μας μοιάζει με μια επιχειρησιακή συνεργασία, όχι με γάμο», παραδέχεται ο Νίκος, 36 ετών.
Αν και λόγω των κοινωνικών αλλαγών που έλαβαν χώρα τα τελευταία χρόνια και μετά τον κόβιντ είναι δύσκολο να βγάλει κανείς ασφαλή συμπεράσματα για τα διαζύγια στην Αυστραλία, τα προβλήματα στον γάμο για τους νεοφερμένους Έλληνες μετανάστες είναι μια συχνή πραγματικότητα, όπως δείχνει η εμπειρική παρατήρηση. «Έχω πολλές συνεδρίες με ζευγάρια που επισκέπτονται το γραφείο μου, προσπαθώντας να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που έχουν στον γάμο τους», είπε, όταν ρωτήθηκε για το θέμα, η Δρ Ελένη Καλαμπούκα, ψυχολόγος που ασχολείται με την ελληνική διασπορά.
Ακόμα μεγαλύτερη πίεση ασκείται στις οικογένειες που έχουν παιδιά. «Τα παιδιά και οι έφηβοι περνούν τον δικό τους Γολγοθά προκειμένου να διαχειριστούν το προσωπικό τους τραύμα της μετανάστευσης και να ενσωματωθούν στο αυστραλιανό εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτό λειτουργεί πολλαπλασιαστικά μέσα στην οικογένεια και ειδικά προς τους γονείς, που πρέπει να διαχειριστούν όχι μόνο τα δικά τους προβλήματα, οικονομικά και συναισθηματικά, αλλά και αυτά των παιδιών τους», υποστηρίζει η Δρ Καλαμπούκα.
«Παρ’ όλο που συχνότερα οι γυναίκες υποβάλουν την αίτηση διαζυγίου, η μεγαλύτερη πίεση ασκείται κυρίως σ’ αυτές, οι οποίες φαίνεται να είναι και οι πιο ευάλωτες σε αυτή τη διαδικασία, αφού συνήθως είναι εκείνες οι οποίες αναλαμβάνουν την ευθύνη να μεγαλώσουν τα παιδιά, θυσιάζοντας πολλές φορές τόσο την οικονομική και την επαγγελματική, όσο και την προσωπική τους εξέλιξη», συμπληρώνει η Δρ Καλαμπούκα.
Η ΨΗΦΙΑΚΗ ΜΟΝΑΞΙΑ ΚΑΙ Η ΝΟΣΤΑΛΓΙΑ ΣΕ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΧΡΟΝΟ
Μια διαφορετική πτυχή για αυτή τη γενιά είναι η συνεχής ψηφιακή σύνδεση με την Ελλάδα. Ενώ τα κοινωνικά μέσα δικτύωσης προσφέρουν τροφή για τη νοσταλγία, ταυτόχρονα εντείνουν το συναίσθημα της αποξένωσης. Η δυνατότητα να βλέπουν σε πραγματικό χρόνο τη ζωή που άφησαν πίσω τους ενισχύει τη στεναχώρια τους και κάνει τη διαδικασία της ενσωμάτωσης να φαίνεται ακόμα πιο επώδυνη.
«Βλέπουμε συνεχώς φίλους και οικογένεια στην Ελλάδα να περνούν χρόνο μαζί, να γιορτάζουν, και αισθανόμαστε ένα τεράστιο κενό. Αυτό δημιουργεί καυγάδες εδώ, για το πού ανήκουμε πραγματικά. Ο άντρας μου θέλει να επιστρέψουμε, ενώ εγώ όχι», εξηγεί η Μαρία, 42 ετών, που περνά τώρα διαδικασία διαζυγίου.
Η ΑΠΩΛΕΙΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΛΕΓΧΟΥ ΚΑΙ Η ΑΝΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΞΕΝΗΣ ΧΩΡΑΣ
Μια από τις πιο κρίσιμες αλλαγές είναι η απότομη απώλεια του παραδοσιακού κοινωνικού πλέγματος. Σε αντίθεση με τους πρωτοπόρους μετανάστες που μαζεύτηκαν γύρω από σχετικά κλειστές κοινότητες σε προάστια όπως το Oakleigh ή το Brunswick, πολλοί νεοφερμένοι βρίσκονται διάσπαρτοι σε διάφορα προάστια, ανάλογα με την οικονομική τους δυνατότητα. Η έλλειψη μιας άμεσης, φυσικής κοινωνικής δικτύωσης και στήριξης από συμπατριώτες αυξάνει τη μοναξιά και αποκλείει μια βασική βαλβίδα ασφαλείας.
Στην Ελλάδα, η ζωή πολλών ζευγαριών ήταν υπό το βλέμμα – ακόμη και τον έλεγχο – των γονιών, των συγγενών και της ευρύτερης κοινότητας. Στη Μελβούρνη, αυτός ο κοινωνικός ιστός εξαφανίζεται. Η απουσία του παραδοσιακού «χωριού» και η ανωνυμία της μεγάλης πόλης δίνει μια αίσθηση ελευθερίας που, για μερικούς, γίνεται δυσλειτουργική.
«Εδώ, κανείς δεν σε ξέρει», δηλώνει η Βίκη, 54 ετών. «Ο πρώην σύζυγός μου ξεκίνησε να βγαίνει με φίλους από τη δουλειά, να επιστρέφει τα μεσάνυχτα. Στην Ελλάδα, θα το είχαν μάθει οι πάντες και θα υπήρχαν πιέσεις. Εδώ, κρύβεται πίσω από την ανωνυμία. Και δυστυχώς, δεν είναι ο μόνος. Ακούω πολλές τέτοιες ιστορίες». Η αίσθηση της ατιμωρησίας οδηγεί τους πιο αδύναμους σε συμπεριφορές απιστίας, υπονομεύοντας εντελώς την εμπιστοσύνη και τη βάση της σχέσης.
ΕΝΑ ΚΑΛΕΣΜΑ ΓΙΑ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΕΝΙΑΣ
Η κοινότητα και οι υπηρεσίες αντιμετωπίζουν τώρα μια νέα πρόκληση που απαιτεί σύγχρονες λύσεις. «Υπάρχει ανάγκη για ομάδες στήριξης ειδικά για αυτές τις οικογένειες, ψυχολογική υποστήριξη που να καταλαβαίνει τη νοοτροπία των Ελλήνων μεταναστών και επαγγελματικό προσανατολισμό που να βοηθά στην πραγματική επαγγελματική τους ενσωμάτωση», σημειώνει η Δρ Καλαμπούκα.
Τα ζευγάρια που δυσκολεύονται καλό είναι να ζητούν έγκαιρα βοήθεια από κρατικές δομές ή συμβούλους. «Σε συνεδρίες με ειδικούς μπορούν να βρουν ένα ασφαλές και ουδέτερο περιβάλλον για ειλικρινή διάλογο, με στόχο να βοηθηθούν να κατανοήσουν την κατάσταση και να αποφασίσουν αν θέλουν αποκατάσταση ή να τερματίσουν τη σχέση με σεβασμό και λιγότερο πόνο. Ιδιαίτερα όταν υπάρχουν παιδιά, η θεραπεία βοηθά στη διαμόρφωση μιας πολιτισμένης και λειτουργικής συν-γονεϊκής σχέσης», λέει ο κ. Κιομουρτζής.
Το δράμα που ζουν αυτά τα ζευγάρια είναι διαφορετικό από αυτό των παππούδων τους. Είναι το τραύμα μιας γενιάς που μετανάστευσε με επαγγελματικά προσόντα, πτυχία και ψηφιακή εμπειρία, αλλά βρίσκεται παγιδευμένη μεταξύ του ονείρου της Αυστραλίας και της συναισθηματικής σύνδεσης με την Ελλάδα. Χωρίς στήριξη, το όνειρο κινδυνεύει να μετατραπεί σε εφιάλτη.
Τέλος, συμπληρώνει ο κ. Κιομουρτζής: «Το μήνυμα προς τα νέα ζευγάρια παραμένει αισιόδοξο: οι δυσκολίες, αν αντιμετωπιστούν με ειλικρίνεια, επικοινωνία και αμοιβαία κατανόηση, μπορούν να μετατραπούν σε ευκαιρίες για ουσιαστική βελτίωση των σχέσεων και για μια νέα αρχή, ακόμη και σε μια ξένη χώρα».
