Με άρθρο του στο «Νέο Κόσμο» ο καθηγητής Αναστάσιος Τάμης, στηριζόμενος σε στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, υπογραμμίζει την φθίνουσα πορεία της λεγόμενης «πρώτης γενιάς» των Ελλήνων μεταναστών της Αυστραλίας, οι οποίοι, κατά τον ίδιο το 2030 θα είναι λιγότεροι από 30.000!
«Η γήρανση του Ελληνισμού της Αυστραλίας προκαλεί σοβαρότατες κοινωνικές και οικονομικές μεταλλάξεις» σημειώνει ο καθηγητής.
Ο ίδιος, πάντως, δεν περιορίζεται μόνο σε διαπιστώσεις, αλλά κάνει και εισηγήσεις: «Χρειάζεται να αναληφθεί συστηματική πολιτιστική επίθεση (cultural offensive)» υπογραμμίζει και καταθέτει μια αναλυτική πρόταση για τη «ζωντανή και εύρωστη παρουσίαση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού σε όλες τις εκφάνσεις των Τεχνών», αλλά και για την αναβάθμιση της ελληνομάθειας.
Ο «Νέος Κόσμος» δημοσιεύει ακολούθως το άρθρο του κ. Τάμη με την σημείωση ότι οι σελίδες του είναι ανοιχτές σε κάθε ενδιαφερόμενο συμπάροικο για να ακολουθήσει ένας σοβαρός, ανοιχτός και εποικοδομητικός διάλογος για το πώς μπορεί να διατηρηθεί ζωντανή η ομογένεια.
ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ
Α. ΟΙ ΘΕΣΕΙΣ
Η περίοδος 2015-2025 είναι η δεκαετία της γεωμετρικής αποχύμωσης του πρωτοπόρου μεταπολεμικού Ελληνισμού. Ο αριθμός των θανάτων των Ελλήνων που κατέφθασαν ως μετανάστες στην νότια αυτή πράσινη ήπειρο του Νότου, αυξάνεται γεωμετρικά και αποκορυφώνεται στα πρώτα πέντε χρόνια της τρίτης δεκαετίας 2020-2025, όταν αναμένεται ότι λιγότεροι από 30.000 από αυτούς θα επιβιώνουν το 2030. Βέβαια, η πρόσφατη παλιννόστηση 80.000 Αυστραλών πολιτών ελληνικής καταγωγής από την Ελλάδα, μαζί με 12.500 νέους Έλληνες μετανάστες στην περίοδο 2009-2017, αναμένεται να επιμηκύνει την παρούσα εθνογλωσσική ζωτικότητα του αυστραλιώτη Ελληνισμού τουλάχιστον μέχρι το 2060. Ωστόσο, στα επόμενα δέκα χρόνια αναμένεται σημαντικότατη αριθμητική συρρίκνωση των Ελλήνων μεταναστών, αφού το 2016 ποσοστό 86% από αυτούς ήσαν πάνω από 70 ετών. Το ποσοστό θα ήταν υψηλότερο, εάν λάβουμε υπόψη ότι το μεγαλύτερο ποσοστό του εναπομείνοντος ποσοστού 14% είναι παιδιά των πρώτων εκείνων μεταναστών που εποίκισαν την Αυστραλία συνοδευόμενα από τους γονείς τους.
Οι κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες της συρρίκνωσης και βιολογικής εξόδου των ελλαδογεννημένων μεταναστών είναι ήδη ορατές και ζούμε την παρακμή και ισοπέδωση των κοινωνικο-οικονομικών φορέων και εθνογλωσσικών θεσμικών οργάνων, αλλά και την αποχύμωση των ελληνοκεντρικών εκδηλώσεων που με απέριττη συνέπεια ίδρυσαν και διατήρησαν για 60-70 χρόνια οι πρωτοπόροι πρόγονοί τους. Το πάθος για διατήρηση της ελληνικής ταυτότητας αντικατέστησε το πάθος της επαγγελματικής καταξίωσης. Η επιθυμία για διατήρηση των εθίμων, της τοπικής παράδοσης, της πολιτισμικής ταυτότητας που έφεραν μέσα στις βαλίτσες τους, αντικαταστάθηκε από τη γενικότερη επιθυμία κοινωνικο-οικονομικής ένταξης στο νέο περιβάλλον και η διατήρηση μιας απλής συναισθηματικής και εξιδανικευμένης ίσως σχέσης με την Ελλάδα και τους Έλληνες, αλλά και ως έναν συνειδητά ιδεώδη τουριστικό προορισμό.
Η γήρανση του Ελληνισμού της Αυστραλίας και η ταχύτατη πλέον βιολογική έξοδος χιλιάδων Ελλήνων κάθε χρόνο, προκάλεσε σοβαρότατες κοινωνικές και οικονομικές ματαλλάξεις. Τις καραβιές των Ελλήνων μεταναστών των δεκαετιών του 1950 και 1960, αντικατέστησαν οι καραβιές των κηδειών και μνημοσύνων. Την αγωνία για το πρώτο σπίτι του μετανάστη αντικατέστησε η απόκτηση περιούσιων τάφων, κάποτε μάλιστα και ευλογημένων από τα χέρια του Αρχιεπισκόπου μας!… Τις σχολές ραπτικής και οδήγησης των πρώτων μεταναστών, αντικατέστησαν τα γραφεία κηδειών,
που ξεφυτρώνουν σαν τα μανιτάρια σε όλες τις πόλεις της Αυστραλίας, από τρία σε ολόκληρη την ήπειρο το 1980 σε πάνω από πενήντα το 2017. Τους ομαδικούς γάμους στη δεκαετία του 1960 αντικατέστησαν τα ομαδικά μνημόσυνα και σύντομα και οι ομαδικές κηδείες. Τα καταστήματα γάμων και βαπτίσεων αντικατέστησαν τα εργαστήρια μνημείων και σταυρών. Τα πρώτα καφενεία και τις λέσχες συνάντησης και συγχρωτισμού των πρωτοπόρων μεταναστών αντικατέστησαν τα ΚΑΠΗ των ηλικιωμένων. Τους πρώτους παιδικούς σταθμούς αντιακτέστησαν τα γηροκομεία που κάνουν προσωρινή θραύση, αφού σε τριάντα χρόνια από σήμερα θα έχουν κι αυτά εκπληρώσει το ρόλο τους και θα μένουν άδεια και ερημικά κτήρια, γεμάτα από νυχτερίδες και αράχνες, για να θυμίζουν άλλες εποχές, αφού δεν θα υπάρχουν πλέον γηρασμένοι Έλληνες μετανάστες για να υπάρχει ζήτηση.
Το τραγικότερο έλλειμμα που δημιούργησε και δημιουργεί η γεωμετρική έξοδος των των Ελλήνων μεταναστών είναι ότι μεταλάσσεται και διαφοροποιείται, συρρικνώνεται και εκτροχιάζεται ο κοινοτικός, συλλογικός, κοινωφελής και ανιδιοτελής χαρακτήρας του Ελληνισμού της Αυστραλίας. Η προσφορά στα κοινά, η συμμετοχική δημοκρατία, η αγάπη για τα κοινά συμφέροντα του Ελληνισμού (κοινή γλώσσα, κοινός πολιτισμός, κοινόχρηστη παιδεία με την έννοια της διαχρονικής πρόσβασης στην πολιτιστική μας δεξαμενή από την αρχαιότητα, στο Βυζάντιο και στις μέρες μας), η δίψα για διατήρηση των κοινών μας αξιών, προοδευτικά όλα αυτά εξουδετερώνονται, απαξιώνονται, ευτελίζονται και καταργούνται. Οι νεότερες γενιές των Ελλήνων της Αυστραλίας, τα παιδιά των πρωτοπόρων αποβάλλουν κατά κανόνα τη συνείδηση του κοινού αγώνα, του «κοινοτισμού», της προσφοράς στα κοινά, της σχέσης εξάρτησης με τον γενέθλιο τόπο των γονέων. Ο «κοινοτισμός» ως ιδανικό και αρχή αντικαταστάθηκε πλέον από τον «ιδιωτισμό», την ατομική ανεξαρτησία, το ίδιον συμφέρον του ατόμου, που έχει πλέον ως στόχο του την προσωπική επαγγελματική επιτυχία, την προσωπική αποκλειστικά φιλοδοξία, την καλοπέραση. Σήμερα ο νέος, μαθαίνει να ορίζει τα σύνορα του ενδιαφέροντός του όχι πέρα από αυτό του ατομικού, του φιλοτομαριστικού, μέχρι και του οικογενειακού. Πρόκειται για μια ατομική, προσωπική ανεξαρτησία που δεν επιδέχεται κοινοκτημοσύνη, που δεν στέργει να τη μοιράσει, να τη διαθέση σε άλλους (μόνον επί χρήμασι), να την κάνει ανιδιοτελώς μετοχική.
Αποτέλεσμα της δραματικής αυτής μετάβασης που ζούμε, είναι επίσης η συρρίκνωση και αποδυνάμωση της οργανωτικής δύναμης του Ελληνισμού και της ικανότητάς του να επιδρά ως δύναμη πολιτικής πίεσης. Στις έρευνες που έχουμε μέχρι τώρα επιδοθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια, μελετώντας την ελληνική Διασπορά, στις δύο από τις τρεις Αμερικές, την Ανατολική Ασία και την Ωκεανία διαπιστώσαμε ότι τη μετάβαση αυτή τη δοκίμασαν και την έζησαν κάτω από διαφορετικές συνθήκες μεταναστευστικής ωρίμανσης και πολιτικών συγκυριών οι Έλληνες έποικοι των χωρών αυτών με καταλυτικότερες και καταστροφικότρες συνέπειες. Για παράδειγμα, τα ελληνικά γηροκομεία στην Αργεντινή που ήσαν δημοφιλή στις δεκαετίες του 1930 και 1940, μετά το 1980 ερήμωσαν και παρέμειναν κτηριακά φαντάσματα χωρίς ανθρώπους και φροντίδα. Τα περίφημα κτήρια που όρθωσαν στο Γουέλλιγκτον της Νέας Ζηλανδίας οι Ελληνορουμάνοι του «Απόλλωνα» στα 1960, το 2000 κατέρρεαν από έλλειψη φροντίδας και ερειπωμένα. Τα κοινοτικά κτήρια στο Μπερίσσο Λα Πλάτα, στο Ροζάριο και την Γκόρτοβα της Αργεντινής που είχαν στήσει μέχρι και ημερήσια ελληνόγλωσσα σχολεία, στα 2000 έσβηναν από αστοργία και έλλειψη ενδιαφέροντος.
Μέχρι το 2017, είχαμε καταμετρήσει και είχαμε καταγράψει ονομαστικά πάνω από 900 αναγνωρισμένους ελληνικούς οργανισμούς, σωματεία, αδελφότητες και κοινότητες που λειτούργησαν στην Αυστραλία. Πάνω από 300 τέτοια συλλογικά μορφώματα δεν λειτουργούν πλέον, ή βρίσκονται υπό κηδεμονία κάποιων από τα μέλη τους. Πάνω από 500 φορείς διαθέτουν κτίρια ή κεφάλαια σε τράπεζες ή και τα δύο. Τα περισσότερα κτίρια παραμένουν «αλειτούργητες εκκλησίες» ενοικιαζόμενα σε αλλογενείς για να υπάρχει κεφάλαιο στη τράπεζα και, βέβαια αφορμή για έριδες. Άλλοι οργανισμοί τα κλείδωσαν και τα αφήνουν να καταρρέουν με το χρόνο. Άλλοι τα πούλησαν και έχουν το κεφάλαιο στην τρέπεζα για να πηγαίνουν τα μέλη τους εκδρομές στο Ώλμπουρυ μια φορά τον χρόνο, και να παίζουν μηχανάκια ή να κάνουν το χριτουγεννιάτικο πάρτυ για τα μέλη τους. Άλλοι, ακόμη πιο τραγικό, πούλησαν τα κτήρια που αρχικά τους ένωσαν, για να εμπλακούν σε δικαστικούς αγώνες μεταξύ τους, όταν τα πούλησαν.
Ελάχιστα σωματεία, όχι περισσότερα από σαράντα πενήντα, που ανήκουν στις μεγάλες πατριές των Ελλήνων, παραμένουν συνεπή στους αρχικούς σκοπούς τους και τούτο γιατί φρόντισαν να υπάρξει διαδοχή και αναπροσαρμογή στόχων και επιδιώξεων, αναβάθμιση και δημιουργική φιλοδοξία.
Β. ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΘΕΣΕΙΣ
1. Χρειάζεται να αναληφθεί μια συστηματική πολιτιστική επίθεση (cultural offensive),
& με την ίδρυση και λειτουργία τουλάχιστον ενός κέντρου νεότητας σε κάθε πόλη, όπου μπορεί να καλλιεργείται ο ελληνικός πολιτισμός (εικαστικές τέχνες, θέατρο, μουσική, χορός)
& με τη λειτουργία προγράμματος άφιξης σε μορφή in residence artists καλλιτεχνών, ηθοποιών θεάτρου, κινηματογράφου, ζωγράφων, γλυπτών, τενόρων, μουσικών ώστε να κάνουν διαλέξεις και να παραδίδουν μαθήματα στα κέντρα αυτά νεότητας στους πολλαπλασιαστές του ελληνικού πολιτισμού.
& με την ζωντανή και εύρωστη παρουσίαση του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού σε όλες τις εκφάνσεις των τεχνών. Οι φουστανελλάδες και οι Αμαλίες αποτελούν εθνικά σύμβολα, τα οποία πρέπει να σεβόμαστε, αλλά είναι πλέον αναχρονιστικά. Δεν πείθουν και δεν αποδίδουν τη σύγχρονη ελληνική πολιτιστική πραγματικότητα. Εξυπηρέτησαν άλλες ιστορικές συγκυρίες. Η σύγχρονη Ελλάδα έχει να επιδείξει άθλους στη μουσική, στην όπερα, στη μουσικοσύνθεση, στη μουσουργία, ωστόσο στην Αυστραλία στα ελληνάδικα ακούγονται, κακόγουστα πολλές φορές, οι ήχοι του τσιφτετελιού και του μεσοτειχίου. Η σύγχρονη Ελλάδα δεν είναι το πολιτιστικό τέλος της Ευρώπης έχει να δείξει καλλιτέχνες, είναι η πλέον θεατρόφιλη χώρα της Ευρώπης, όπως και στην Αρχαία Ελλάδα, έχει μεγάλους ποιητές, πεζογράφους, ανθρώπους που παράγουν πολιτισμό. Πρέπει να τους εμφυσήσουμε περηφάνεια για ό,τι σήμερα συντελείται στην Ευρωπαική Ελλάδα. Η Καθολική Εκκλησία κατήργησε συγκαιρινά τις υποχρεωτικές λειτουργίες στους ναούς της για τους μαθητές των Καθολικών σχολείων και εισήγαγε μαθήματα pastoral care, διδασκαλία επί των προβλημάτων επαγγελματικού προσανατολισμού και αγωνίας των νέων να προσαρμοσθούν σε έναν κόσμο συναγωνιστικό και απάνθρωπο. Οι φορείς πίστης και πολιτισμού επιμένουμε να μην προσαρμόσουμε τον πολιτισμό μας στις ανάγκες και στις ανησυχίες των νέων μας.
& Η λειτουργία μουσικών, πολιτιστικών και λογοτεχνικών αγώνων με θέματα που έχουν σχέση με τον ελληνικό πολιτισμό, με την αθλοθέτηση επάθλων, τη χορηγία υποτροφιών θα προσελκύσουν χιλιάδες ελληνόπουλα στο σύγχρονο Ελληνικό πολιτισμό. Το 2006, το Ταξίδι του Οδυσσέα, που οργανώθηκε από το Υπουργείο Αιγαίου της Ελλάδος και το τότε Εθνικό Κέντρο Ελληνικών Μελετών και Έρευνας στη Μελβούρνη, προσέλκυσε πάνω από 3000 συμμετοχές, Αυστραλών, Ασιατών, Ευρωπαίων και Ελλήνων, που έγιναν μύστες και κοινωνοί του πολιτισμού και της ιστορίας των Ελλήνων.
& Οι ελληνικές επιχειρήσεις και βιομηχανίες της Αυστραλίας πρέπει να αναγνωρίσουν ότι έχουν να επιτελέσουν κοινωνικό ρόλο. Δεν λειτουργούν απλά με αποκλειστικό σκοπό τον πλουτισμό και την αύξηση των κερδών. Το χρήμα και τα πλούτη, αποτελούν ευδαιμονία, ευτυχία, έλεγε ο Αριστοτέλης, μόνον εφόσον αυτός που τα διαθέτει έχει ως στόχο να βελτιώσει τη ζωή του, τη ζωή των συμπολιτών του, μόνον όταν μπορέσει να ευεργετήσει, να γίνει μαικήνας και προστάτης της τέχνης και των γραμμάτων.
& Οι προεστοί και ηγέτες των εκατοντάδων αλειτούργητων κτηρίων αντί να αφήνουν τα κτήριά τους να ερειπώνουν ή να ερίζουν για το πώς και πού θα πάνε τα χρήματα από την πώλησή τους, ας μπουν στο ψυχικό κόπο να μελετήσουν τα παραπάνω, ας εκτιμήσουν συνετά τον κόπο όλων αυτών που μόχθησαν για να αγοράσουν τα κτήρια αυτά και δεν ζουν πλέον, προσφέροντας τα κτήρια για να δημιουργηθεί επτέλους μια πανίσχυρη και αποτελεσματική Ελληνική Κοινότητα σε κάθε πολιτειακή Πρωτεύουσα της Αυστραλίας, ικανή για να προστατεύσει τα εθνικά και πολιτιστικά συμφέροντα του Ελληνισμού.
2. Λειτουργία ελληνο-αυστραλιανού εμπορικού και βιομηχανικού επιμελητηρίου με μηχανισμούς συνεργασίας και αλληλοεξάρτησης με τον αντίστοιχο κόσμο της Ελλάδος και της Ενωμένης Ευρώπης.
3. Ίδρυση και λειτουργία κέντρων προβολής και διάχυσης του ελληνικού πολιτισμού αξιοποιώντας το κρατικό σύστημα παιδείας και το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.
4. Ίδρυση και λειτουργία περισσοτέρων και αρτιοτέρων εστιών κοινωνικής προνοίας και φροντίδας του Ελληνισμού της Αυστραλίας. Η Αυστραλιανή Κυβέρνηση διαθέτει κονδύλια και μηχανισμούς, ώστε ο Ελληνισμός να ιδρύσει Οργανισμούς Κοινωνικής Πρόνοιας που θα συντηρούνται αποκλειστικά από επιχορηγήσεις του δημοσίου, όχι μόνον βέβαια για τους γέροντες, αλλά και για τους ανέργους, τους ασθενείς, τους ναρκομανείς, καθώς και υπηρεσίες που έχουν σχέση με τον επαγγελματικό προσανατολισμό.
5. Στο χώρο παιδείας είναι ανάγκη να ιδρυθούν
& Παιδικοί σταθμοί για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας, όπου θα χρησιμοποιείται μόνον η Ελληνική γλώσσα (πέντε με έξι ώρες ημερησίως). Τα προγράμματα αυτά στηρίζει οικονομικά η Ελληνική Πολιτεία και το Αυστραλιανό Υπουργείο Προνοίας.
& Λειτουργία πραγματικά δίγλωσσων σχολείων από τις μεγάλες Ελληνικές Κοινότητες.
& Στήριξη των Τμημάτων, Τομέων, Εδρών και Κέντρων Ελληνικών Σπουδών, Μελετών και Έρευνας.
& Επιβολή εξάωρης και οκτάωρης ελληνόγλωσσης διδασκαλίας στα κοινοτικά σχολεία καθώς και στα Ημερήσια Ελληνικά. Η σύγχρονη κοινωνική γλωσσολογία δίκαια τονίζει ότι για να υπάρξει γλωσσική επάρκεια στην Ελληνική γλώσσα απαιτούνται 2.400 ώρες διδασκαλίας στη διάρκεια της σχολικής μάθησης. Στη Διασπορά δυστυχώς δεν προσφέρονται πάνω από 600-700 ώρες διδασκαλίας.
