Πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης Refugees International εξετάζει το ανθρώπινο κόστος της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας, κάνοντας λόγο για ελεεινές συνθήκες κράτησης χιλιάδων αιτούντων άσυλο στα ελληνικά νησιά.

Σύμφωνα με τα ευρήματα έρευνας, που πραγματοποιήθηκε στα νησιά της Λέσβου, Χίου και Σάμου τον Ιούλιο του 2017, οι πολιτικές που ακολουθούν οι ελληνικές αρχές στο πλαίσιο της υλοποίησης της συμφωνίας, έχουν αφήσει χιλιάδες άνδρες, γυναίκες και παιδιά “εγκλωβισμένους” στα νησιά του Αιγαίου.

Πολλοί από αυτούς υποφέρουν από κακουχίες, στερούνται υπηρεσιών και ιατρικής περίθαλψης και αντιμετωπίζουν προβλήματα ψυχικής υγείας που ολοένα και επιδεινώνονται.

“Η πολιτική εγκλεισμού ανθρώπων στα νησιά του Αιγαίου που ακολουθεί η Ελλάδα έχει ολέθριες επιπτώσεις για τη σωματική και ψυχική υγεία αυτών των ατόμων”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο Izza Leghtas, εκπροσωπώντας την οργάνωση Refugees International.

“Επειδή πολύ λιγότεροι άνθρωποι χρησιμοποιούν αυτήν τη δίοδο [στην Ευρώπη] σε σχέση με το 2015, η ΕΕ και η Ελλάδα παρουσιάζουν την συμφωνία σαν επιτυχία. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι χιλιάδες άνθρωποι, πολλοί εκ των οποίων φέρουν τραύματα από πόλεμο ή καταδίωξη, είναι παγιδευμένοι και ανήμποροι να λάβουν την βοήθεια που χρειάζονται.”

Το 2015, ο αριθμός των προσφύγων και αιτούντων άσυλο που προσπάθησαν να βρουν καταφύγιο στην Ευρώπη ξεπέρασε το ένα εκατομμύριο, με το 80 % αυτών να έχουν ταξιδέψει μέσω θαλάσσης από την Τουρκία στα ελληνικά νησιά.

Η αμφιλεγόμενη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας ορίζει την αποδοχή από την πλευρά της Τουρκίας μεταναστών και αιτούντων άσυλο που έφτασαν στα ελληνικά νησιά μετά το Μάρτιο του 2016.

Η επαναπροώθηση όμως αυτών των ανθρώπων στην Τουρκία, που υποτίθεται ότι πληροί τα κριτήρια ασφαλούς τρίτης χώρας, εγείρει, όπως επισημαίνουν οι συγγραφείς της έρευνας, σημαντικές ανησυχίες.

Κατ’ αρχήν, η Τουρκία έχει αποδεχθεί με περιορισμούς τη Σύμβαση για τους Πρόσφυγες του 1951 και το Πρωτόκολλο του 1967, και δεν προβλέπει επαρκείς προστατευτικούς μηχανισμούς για άτομα που διαφεύγουν από καταδίωξη από κάποιες χώρες. Την ίδια στιγμή, η Τουρκία έχει υποδεχθεί ήδη περισσότερα από τρία εκατομμύρια πρόσφυγες, η πλειοψηφία των οποίων αντιμετωπίζει σημαντικά εμπόδια στην κατοχύρωση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, όπως η πρόσβαση σε εκπαίδευση, στέγαση και εργασία.

Παρ’ ότι η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας δεν το ορίζει ρητά, η Ελλάδα έχει θέσει σε εφαρμογή πολιτική κράτησης των αιτούντων άσυλο σε νησιά με σκοπό την επαναπροώθησή τους στην Τουρκία.

Σε γενικές γραμμές, σε όσους έχουν σημείο εισόδου τα νησιά δεν τους επιτρέπεται η μετακίνηση στην ηπειρωτική Ελλάδα, εκτός περιπτώσεων ευάλωτου.

Στην πράξη όμως, τα γραφειοκρατικά εμπόδια και ο τρόπος με τον οποίο έχει διαμορφωθεί το σύστημα ταυτοποίησης των ιδιαίτερα ευάλωτων πληθυσμών αφήνουν αβοήθητους ακόμη και αυτούς που πληρούν τις προϋποθέσεις.

Η έκθεση με τίτλο ‘”Σαν Φυλακή”: Αιτούντες άσυλο έγκλειστοι στα ελληνικά νησιά’, προτείνει μεταξύ άλλων το τέλος του εγκλεισμού όσων ζητούν διεθνή προστασία στα νησιά, δεδομένων μάλιστα των απάνθρωπων συνθηκών κάτω από τις οποίες κρατούνται, και την παύση επαναπροώθησης ατόμων στην Τουρκία, ωσότου διασφαλιστεί ότι μεταχειρίζεται τους πρόσφυγες σύμφωνα με όσα προβλέπονται στις διεθνείς συμβάσεις.

Αξίζει να σημειωθεί πως η έρευνα της Refugees International σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στα ελληνικά νησιά δεν είναι η μοναδική. Πολλές οργανώσεις έχουν πραγματοποιήσει αντίστοιχες επανειλημμένως, ενώ τον τελευταίο μήνα τις συνθήκες κράτησης στα νησιά έχουν κατακρίνει σε εκθέσεις τους η Διεθνής Αμνηστία, οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα και η Human Rights Watch.

*Για να διαβάσετε ολόκληρη την έκθεση της Refugees International επισκεφθείτε την ιστοσελίδα https://www.refugeesinternational.org/reports/2017/greekislands