Κάθε φορά που διαβάζω μία ανάλυση για τους κινδύνους που αντιμετωπίζει η οικονομία της Αυστραλίας, υπάρχει πάντοτε ένα σημείο που βάζω τα γέλια. Είναι το σημείο όπου κάποιος αναλυτής αναφέρει ότι η Αυστραλία κινδυνεύει να υποβαθμιστεί από τους επενδυτικούς οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης και να πέσει από την κατηγορία ΑΑΑ. Όσο κι αν προσπαθώ να μην γελάσω, κάθε φορά υποκύπτω. Γιατί έρχομαι από μια χώρα που η πιστοληπτική της ικανότητα στην καλύτερη περίπτωση την κατατάσσει στην κατηγορία Β- (ενώ τα ελληνικά ομόλογα φλερτάρουν εδώ και χρόνια με την κατηγορία “junk”, ήτοι σκουπίδια).
Παρ’ όλα αυτά, παρά τις τεράστιες εξόφθαλμες διαφορές, οι δύο οικονομίες αντιμετωπίζουν ένα παρόμοιο πρόβλημα. Είναι και οι δύο δεμένες στο άρμα επενδύσεων που, από ό,τι όλα δείχνουν, θα προκαλέσουν ανεπανόρθωτη ζημιά. Για την Ελλάδα, είναι τα ορυχεία χρυσού στην Χαλκιδική που εδώ και λίγα χρόνια προσπαθεί να εκμεταλλευτεί η κολοσσιαία καναδική εταιρεία εξορύξεων Eldorado, αντιμετωπίζοντας πολλά εμπόδια. Για την Αυστραλία είναι το ανθρακωρυχείο του Carmichael που χτίζει στo λεκανοπέδιο Galilee του Queensland μία άλλη κολοσσιαία εταιρεία εξορύξεων, η ινδική Adani, με την στήριξη της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης που έχει υποσχεθεί να συμβάλλει με 1 δισ. δολάρια στην χρηματοδότηση του έργου.
Η Adani αντιμετωπίζει ήδη το ενδεχόμενο καταβολής προστίμου πολλών εκατομμυρίων, λόγω της εκβολής υδάτινων λυμάτων με ποσότητα ιζημάτων οκτώ φορές μεγαλύτερη από τα επιτρεπτά όρια, στην περιοχή Abbot Point, όπου οι κάτοικοι διαμαρτύρονται για την ζημιά που θα υποστεί ο υδροφόρος ορίζοντας. Πλήθος πολιτών και περιβαλλοντικών οργανώσεων προσπαθεί εδώ και καιρό να σταματήσει την επένδυση, προειδοποιώντας για την ζημιά που θα προκληθεί στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο και την ευρύτερη περιοχή. Εκτός από τους περιβαλοντολλόγους, αντιδράσεις υπάρχουν και από τις κοινότητες των αυτοχθόνων, που αμφισβητούν την εγκυρότητα της συμφωνίας με την οποία οι τίτλοι ιδιοκτησίας πέρασαν από τα χέρια τους σε αυτά της κυβέρνησης. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και στην Ελλάδα. Όποιος έχει παρακολουθήσει το ζήτημα ξέρει για τις αντιδράσεις που υπάρχουν στην κοινότητα της Ιερισσού που έχει μεταμορφωθεί σε κρανίου τόπο, λόγω της επένδυσης. Τεράστια δασική έκταση έχει απαλλοτριωθεί για να δημιουργηθεί το φράγμα και οι δεξαμενές καθίζησης των τελμάτων που μολύνουν το υπέδαφος και θέτουν σε κίνδυνο τους υδάτινους πόρους. Τα τελευταία χρόνια, η περιοχή έχει μεταβληθεί σε πεδίο μάχης μεταξύ των αρχών και των κατοίκων που διαμαρτύρονται επίμονα για το έργο και τις επιπτώσεις του στην δημόσια υγεία, την αγροτική παραγωγή και την κτηνοτροφία.
Την περασμένη εβδομάδα, η Eldorado Gold υποχώρησε και αποφάσισε να παραμείνει στην Ελλάδα, ύστερα από το τελεσίγραφο που έστειλε στην ελληνική κυβέρνηση απειλώντας να αποχωρήσει, αν το Υπουργείο Ενέργειας δεν παραχωρούσε κάποιες άδειες, οι οποίες εκκρεμούν κι έχουν ανατεθεί σε διαιτησία. Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ιστοσελίδας www.thepressproject.gr, “ο βασικός λόγος που το Δημόσιο προσφέυγει στη διαιτησία είναι ότι η «Ελληνικός Χρυσός» δεν έχει καταφέρει να αποδείξει ότι η μέθοδος μεταλλουργίας flash smelting, για την οποία η ίδια έχει δεσμευτεί, είναι εφαρμόσιμη στα εδάφη της Χαλκιδικής. Η αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος το έχει διαπιστώσει, και τον Νοέμβριο του 2016, ο τότε υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πάνος Σκουρλέτης απέρριψε ξανά τη μεταλλουργική μέθοδο της Eldorado Gold, λόγω της εξαιρετικά υψηλής περιεκτικότητας του μίγματος τροφοδοσίας της μεταλλουργικής μονάδας στο εξαιρετικά τοξικό στοιχείο αρσενικό. Η ελληνική κυβέρνηση έχει αναγνωρίσει τις περιβαλλοντικές συνέπειες που θα αναδειχτούν εάν προχωρήσει το έργο, τονίζοντας. ότι εάν προχωρήσει η εξόρυξη χρυσού στην περιοχή, θα εκπέμπονται ετησίως στην ατμόσφαιρα 20.000 τόνοι καρκινογόνου αρσενικού”. Και στις δύο περιπτώσεις, το βασικό επιχείρημα υπέρ των επενδύσεων, είναι οι ευκαιρίες απασχόλησης που δημιουργούν. Η Eldorado Gold ισχυρίζεται ότι απασχολεί 2000 εργαζομένους στην Ελλάδα, μια χώρα που έχει το μεγαλύτερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ομοίως, η Adani υπόσχεται να δημιουργήσει χιλιάδες θέσεις εργασίας – και έχει ήδη αναρτήσει σχετικές αγγελίες στην ιστοσελίδα της. Το διακύβευμα και στις δύο χώρες είναι μεγάλο. Η Ελλάδα θα πρέπει να αποφασίσει αν θα στραφεί πιο δυναμικά στην εξόρυξη και την εκμετάλλευση κοιτασμάτων ή αν θα συνεχίσει να επενδύει στον τουρισμό, ως βασική πλουτοπαραγωγική πηγή της χώρας. Τα ορυχεία της Eldorado, βρίσκονται σε μία περιοχή, την Χαλκιδική, από τις πλέον τουριστικές της Ελλάδας. Η Χαλκιδική είναι κάθε χρόνο πόλος έλξης για εκατοντάδες χιλιάδες τουρίστες τόσο από την Ελλάδα, όσο και από χώρες του εξωτερικού – την Ρωσία, την Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο κ.ο.κ. Μπορεί τα ορυχεία να μην βρίσκονται στα πιο τουριστικά σημεία, είναι όμως δύσκολο να αμφισβητήσει κανείς τις επιπτώσεις που θα έχει η επένδυση στο φυσικό τοπίο, υπονομεύοντας τις δυνατότητες περαιτέρω τουριστικής αξιοποίησης (ακόμη και αν δεν υπάρξει μόλυνση στο περιβάλλον). Αντιστοίχως, ο Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος έχει υποστεί τεράστια οικολογική ζημιά, με τους περιβαλλοντολόγους να προσπαθούν απεγνωσμένα να αποτρέψουν την περαιτέρω νέκρωσή του, κάτι που θα έχει ανυπολόγιστες συνέπειες στον τουρισμό, δεδομένου ότι πρόκειται για ένα απότα διασημότερα ορόσημα της χώρας και σταθερός πόλς έλξης για τουρίστες από όλον τον κόσμο. Η Αυστραλία καλείται να επιλέξει αν θα εκδόσει το ένταλμα θανάτου για την περιοχή, προκειμένου να τηρήσει τις δεσμεύσεις της σε έναν κλάδο – τις εξορύξεις άνθρακα – που κι αυτός πεθαίνει. Ο πλανήτης στρέφει, αργά αλλά σταθερά, την πλάτη του στον άνθρακα ως πηγή ενέργειας που ευθύνεται κατά κύριο λόγο για την υπερθέρμανση και την κλιματική αλλαγή. Παρ’ όλα αυτά, ο κυβερνών Συνασπισμός όχι μόνο επιμένει να θεωρεί βιώσιμη την εξάρτηση της χώρας από τον άνθρακα, αλλά επιδιώκει να συνεχίσει να εξάγει άνθρακα για όσον καιρό ακόμη υπάρχει ζήτηση από άλλες χώρες.
Πριν από ένα μήνα το επιβεβαίωσε αυτό ο Υπουργός Ενέργειας, Josh Frydendberg, ενώ την περασμένη μόλις εβδομάδα, ο πρώην πρωθυπουργός, Tony Abbot, ο οποίος συνεχίζει να κινεί τα νήματα στο παρασκήνιο του Φιλελεύθερου Κόμματος, τόνισε ότι θα καταψηφίσει οποιαδήποτε μέτρα ενίσχυσης των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας προωθήσει η κυβέρνηση. Αυτό, την ίδια χρονιά που ο Elon Musk, ο κατά τεκμήριο κορυφαίος επιχειρηματίας του κόσμου, εξέφρασε την πρόθεση να εγκαταστήσει στην Νότια Αυστραλία, την μεγαλύτερη μονάδα συσσώρευσης ενέργειας μέσω ηλιακών κατόπτρων, βάζοντας έτσι την χώρα στην πρωτοπορία της Ανανεώσιμης Ενέργειας παγκοσμίως (κάτι που θα δημιουργήσει εξίσου πολλές θέσεις εργασίας, αν όχι περισσότερες). Κι εδώ τελειώνουν οι ομοιότητες μεταξύ Ελλάδας και Αυστραλίας. Γιατί η Ελλάδα δεν έχει τέτοιου είδους επενδυτές υψηλού προφίλ να εμφανίζονται πρόθυμοι να επενδύσουν.
Η χώρα έχει πολύ μικρότερο περιθώριο ελιγμών και διαπραγματεύσεων, ενώ βρίσκεται σε κατάσταση απελπισίας, ζητώντας απεγνωσμένα τις επενδύσεις εκείνες που θα την οδηγήσουν εκτός κρίσης (και θα ανεβάσουν την πιστοληπτική της ικανότητα). Παρ’ όλα αυτά, η Ελλάδα μόλις ανέπτυξε ένα πρόγραμμα €1,5 δισ. για να δημιουργήσει μονάδες ανανεώσιμης ενέργειας μέχρι το 2020, ζητώντας από την ΕΕ να εξαιρεθεί από κάποιους κανονισμούς, ώστε να μπορέσει να επικεντρωθεί στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, που μπορούν εύκολα να εκμεταλλευθούν στην χώρα. Η Αυστραλία θα μπορούσε να κάνει πολύ περισσότερα. Θα μπορούσε ακόμη και να καθησυχάσει όσους φοβούνται για το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας στα νοικοκυριά. Αν μπορεί να βρεθεί ένα δισ. δολάρια για χάρη ενός ινδικού κολοσσού εξορύξεων, μπορούν να βρεθούν και για την μετατροπή των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας σε βιώσιμη λύση για τα νοικοκυριά της Αυστραλίας. Αρκεί μόνο η κυβέρνηση να στρέψει τα αυτιά της και να ακούσει – τις κοινότητες, τους αυτόχθονες, τους επιχειρηματίες, τους επιστήμονες, τον τουριστικό κλάδο. Μόνο να ακούσει. Είναι το λιγότερο που θα περίμενε κανείς, από μία οικονομία ΑΑΑ.
