Το καθεστώς του Ιράν επιστράτευσε την ωμή καταστολή, τον εκφοβισμό και τις συκοφαντίες για να αντιμετωπίσει τις μαζικές εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, αλλά το μεγάλο αυτό λαϊκό ξέσπασμα αποκάλυψε τη σκληρή διαπάλη που διεξάγεται στους κόλπους της εξουσίας και υπονομεύει την ίδια τη νομιμοποίησή της.
Η απάντηση του καθεστώτος υπήρξε πολυμέτωπη, ενώ έδειξε τις περιορισμένες δυνατότητες οργάνωσης και κινητοποίησης των υποψηφίων που διεκδίκησαν την προεδρία του Ιράν.
Δεκάδες διαδηλωτές νεκροί, εκατοντάδες συλληφθέντες, δραστηριοποίηση των κατασταλτικών μηχανισμών, συλλήψεις δημοσιογράφων και ακαδημαϊκών, δρακόντειοι περιορισμοί σε όλα τα μέσα ενημέρωσης, αλλά και συστηματική προπαγάνδα για να εμφανιστούν όσοι αρνούνται την «πανηγυρική» επανεκλογή του Αχμαντινετζάντ ως «τρομοκράτες», «πληρωμένα όργανα ξένων μυστικών υπηρεσιών» κ.λπ.
Το αποτέλεσμα ήταν αναμενόμενο. Οι διαδηλώσεις κάμφθηκαν, ο Μουσαβί – κυριότερος αντίπαλος του Αχμαντινετζάντ – καταγγέλλει ότι πιέζεται να σταματήσει τις κινητοποιήσεις, αλλά αυτός επιμένει, αναζητώντας συμβολικές μορφές διαμαρτυρίας ή πολιτικής ανυπακοής, ενώ ο τρίτος υποψήφιος εγκαταλείπει τον αγώνα μετά τις αφόρητες πιέσεις που δέχθηκε.
Το καθεστώς δεν χρειάστηκε να κατεβάσει τα άρματα στους δρόμους για να αντιμετωπίσει το λαό, αλλά οι δηλώσεις του ανώτατου πνευματικού ηγέτη Χαμενεΐ και άλλων σκληροπυρηνικών δείχνουν ότι δεν θα διστάσουν -αν χρειαστεί- να προχωρήσουν σε δραστικά μέτρα για να αποτρέψουν την έκφραση της λαϊκής δυσαρέσκειας.
ΡΗΓΜΑ ΣΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ
Όμως, η σημαντικότερη συνέπεια των μεγάλων διαδηλώσεων είναι η αποκάλυψη ότι βαθύ ρήγμα υφίσταται μέσα στο ίδιο το σύστημα και χωρίζει δυνάμεις οι οποίες δεν μπορούν να προσδιοριστούν με τη συνηθισμένη ορολογία: δεν είναι, δηλαδή, ζήτημα δεξιάς ή αριστεράς, συντηρητικών ή προοδευτικών κληρικών, δογματικών ή ανανεωτικών οπαδών του Ισλάμ…
Από τη μία πλευρά, υπάρχει ένας σκληρός πυρήνας, που επιδιώκει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο το θεοκρατικό στοιχείο της «ισλαμικής δημοκρατίας» και ελέγχει πλήρως τα ένοπλα στηρίγματα του καθεστώτος («Φρουροί της επανάστασης», πολιτοφύλακες Μπασίτζι κ.λπ.).
Αυτό τον πυρήνα εκφράζει ο Αχμαντινετζάντ, με κινητήριο νου το σκληρό αγιατολάχ Μεσμπάχ-Γιαζντί και με αυτούς συμπλέει ο Χαμενεΐ. Αυτός ο πυρήνας προσπάθησε, ανεπιτυχώς, να ελέγξει όλους τους ισχυρούς θεσμούς, όπως το «Συμβούλιο των σοφών».
Απέναντί του έχουν συμπαραταχθεί δυνάμεις που δεν έχουν κοινό παρονομαστή, αλλά επιδιώκουν την ενίσχυση του δεύτερου σκέλους της «ισλαμικής δημοκρατίας».
Σε αυτή τη συμμαχία συνυπάρχουν ο μεταρρυθμιστής Μουσαβί και ο συντηρητικός Ραφσαντζανί, ο οποίος όμως διατηρεί προνομιακές σχέσεις με το ιερατείο και προσπαθεί να πετύχει ένα ευνοϊκό συμβιβασμό για τον εαυτό του και για τους συμμάχους του.
Η κρίση είναι βαθιά και δεν θα υπάρξει ανώδυνη έξοδος. Το καθεστώς μπορεί άνετα να αντιμετωπίσει, με την ωμή βία, τους ανοργάνωτους, ειρηνικούς διαδηλωτές. Άλλωστε, στους κρίσιμους μοχλούς εξουσίας βρίσκεται η γενιά που πέρασε «διά πυρός και σιδήρου» το 1979 -80, όταν εκτελούνταν καθημερινά εκατοντάδες ή στον πόλεμο με το Ιράκ (1980-88) όταν σκοτώνονταν κατά χιλιάδες οι εθελοντές «μάρτυρες».
Αυτή η γενιά δεν αφήνει εύκολα την εξουσία και όπως εύστοχα έγραψε ισραηλινός δημοσιογράφος οι διαδηλωτές «δεν γλιτώνουν από τις σφαίρες, επειδή χρησιμοποιούν τα κινητά και το Twitter». Αλλά γιατί η νομιμότητα του καθεστώτος έχει υπονομευτεί ανεπανόρθωτα με το μαγείρεμα του αποτελέσματος…
Η ΧΑΡΑ ΤΩΝ ΑΝΤΙΠΑΛΩΝ
Τώρα, μερικοί τρίβουν τα χέρια τους γιατί ο Αχμαντινετζάντ θα παραμείνει στη θέση του. Πέρα από την ισραηλινή κυβέρνηση και αρκετοί Άραβες ηγέτες θεωρούν πλέον απίθανη τη βελτίωση των σχέσεων ΗΠΑ – Ιράν, ενώ ελπίζουν ότι και ο Ιρανός πρόεδρος θα περιορίσει τις φραστικές ακρότητές του. Κατά βάθος σκέφτονται τον εαυτό τους και χαίρονται γιατί το λαϊκό ξέσπασμα δεν ανέτρεψε ένα ανελεύθερο καθεστώς!