Με τα δίχτυα όλων μαζί των ψαράδων στο Αιγαίο συγκρίνονται αυτά των τοκογλύφων. Ό,τι σημαίνει για τους πρώτους μια κατασκότεινη νύχτα χωρίς φεγγάρι, σημαίνει για τους δεύτερους η οικονομική κρίση. Τα δίχτυα γεμίζουν ασφυκτικά…

Μια από τις πιο επαίσχυντες δραστηριότητες του οργανωμένου εγκλήματος, η τοκογλυφία, τα τελευταία χρόνια – κυρίως λόγω της άνετης πρόσβασης σε φτηνά τραπεζικά προϊόντα – είχε υποχωρήσει. Όμως, στην περίοδο που διανύουμε, με την οικονομική κρίση ολοένα και να απλώνει τη σκιά της πάνω από μικρές επιχειρήσεις ή ανθρώπους που αδυνατούν να αντιμετωπίσουν οικονομικά μια έκτακτη κατάσταση στις οικογένειές τους, οι… Σάιλοκ της αγοράς αυξάνονται και πληθύνονται. Ουδείς μπορεί να υπολογίσει, έστω και κατά προσέγγιση, τον τζίρο της «δευτερογενούς αγοράς χρήματος» στην Ελλάδα. Οι κρίκοι που οργανώνουν όλη αυτή την τεράστια πιάτσα της τοκογλυφίας είναι τόσο σφιχτά δεμένοι, που κατορθώνουν πάντα να ντύνουν με τον μανδύα της νομιμότητας όλες τις δραστηριότητές τους.

Επιτόκια που αγγίζουν ακόμα και το 70% ή το 80% του κεφαλαίου για ένα χρόνο, απειλές, άνθρωποι στο χείλος των προσωπικών τους περιπετειών, επιτήδειοι, κυκλώματα, ισχυρές διασυνδέσεις με μέλη μαφιόζικων ομάδων, διεφθαρμένοι υπάλληλοι σε τράπεζες, ξέπλυμα μαύρου χρήματος, δικηγόροι, συμβολαιογράφοι. Ένας φαύλος κύκλος από τον οποίον αν μπεις δεν βγαίνεις εύκολα.

Έλληνες, Αλβανοί και Ρώσοι είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα οι τρεις εθνικότητες που ελέγχουν την τοκογλυφία στην Ελλάδα. Οι πρώτοι έχουν αρχίσει να χάνουν τον έλεγχο του παιχνιδιού καθώς – και αυτοί – βιώνουν το καθεστώς προβληματικής ρευστότητας. Τα κόλπα είναι πολλά, αλλά δύο είναι τα ισχυρότερα: Μεταχρονολογημένες επιταγές και το σπάσιμο επιταγών. Οι πρώτες αποτελούν ένα αναχρονιστικό τραπεζικό φαινόμενο που το συναντά κανείς στην Ελλάδα και σε κάποιες υποανάπτυκτες τραπεζικά χώρες, όπως η Τουρκία ή το Ιράν. Οι επιταγές αυτές πληρώνονται όχι επί τη εμφανίσει, όπως ορίζει ο ελληνικός νόμος, αλλά επί τη… λήξει της ημερομηνίας που αναγράφουν, βάσει εθιμικού καθεστώτος. Ουσιαστικά είναι ένα μεγάλο και επικίνδυνο παράθυρο που παρακάμπτει τον τραπεζικό δανεισμό, ενώ σε πολλές περιπτώσεις τον αντικαθιστά. Κάτι ανάλογο γίνεται και με τις σπασμένες επιταγές.

Ο τοκογλύφος δανείζει σε κάποιον, π.χ., 10.000 ευρώ. Παίρνει μια επιταγή για 13.000 ευρώ η οποία λήγει σε έξι μήνες. Ο τοκογλύφος, με διάφορους τρόπους, την καταθέτει στην τράπεζα η οποία, υπό κάποιους όρους, την εξαργυρώνει αφού τη δέχεται ως εγγύηση. Έτσι, όταν ο τοκογλύφος εισπράξει το ποσόν από τον δανειζόμενο, αγοράζει την επιταγή από την τράπεζα, καθώς με τη νεότερη οπισθογράφηση ο ίδιος είναι υπόλογος σ’ αυτή. Και, φυσικά, θα κάνει τα πάντα για να εισπράξει τα λεφτά από τον δανειζόμενο για να ξεχρεώσει την τράπεζα. Επίσης, για το ίδιο ποσόν, μπορεί ο τοκογλύφος να πάρει από το θύμα του ανάλογο αριθμό επιταγών, με τις οποίες διαμοιράζεται αυτό που θα εισπράξει στο τέλος. Μπορούμε να φανταστούμε, λοιπόν, τι είναι πιθανόν να συμβεί αν κάτι δεν πάει καλά.

Λόγω της κρίσης συμβαίνει το εξής παράδοξο: Αυξάνεται ο αριθμός των ανθρώπων που καταφεύγουν σε τοκογλύφους και έτσι αυτοί έχουν αναγκαστεί να μειώσουν τα συγκλονιστικά επιτόκια με τα οποία δανείζουν. Πριν από την κρίση αυτά έφταναν ακόμα και το 10% μηνιαίως, σε ακραίες καταστάσεις. Το συνηθέστερο ήταν γύρω στο 6%.

Μία από τις χειρότερες μεθόδους τοκογλυφικού δανεισμού είναι αυτή της προσημείωσης με ιδιωτικό συμφωνητικό σε συμβολαιογράφο, όπου το θύμα υπογράφει ότι έχει δανειστεί, είτε χωρίς καθόλου τόκο είτε με έναν μίνιμουμ που θεωρείται νόμιμος. Αυτή η διαδικασία θα πρέπει να περιγράφεται στη φορολογική δήλωση και των δύο.

Άνθρωποι που κινούνται στην αγορά θα πουν ότι αυτήν την περίοδο, στην Αθήνα τουλάχιστον, είναι περισσότερες από εξήντα οι ατομικές… επιχειρήσεις τοκογλύφων που δουλεύουν συστηματικά, κυρίως με μικρές επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας ή είναι αποκλεισμένες από το τραπεζικό σύστημα λόγω «Τειρεσία».

Οι διαφημίσεις και οι αγγελίες για γρήγορα χρήματα, τα γραφεία που αναλαμβάνουν εκδόσεις δανείων αλλά και κάποια άλλα που υπόσχονται «χρήματα μέσω της πιστωτικής σας κάρτας ανεξάρτητα από το υπόλοιπο που αυτή έχει», είναι στις περισσότερες φορές βιτρίνες τοκογλυφικών δραστηριοτήτων. Στην τελευταία κατηγορία ανήκουν διάφοροι επιτήδειοι που συνεργάζονται με εμπόρους και προχωρούν σε εικονικές αγορές προϊόντων με κάρτες. Έτσι εισπράττουν το ποσόν που δάνεισαν μαζί με τον ΦΠΑ, αλλά και τους τόκους που οι ίδιοι χρεώνουν, αφού προσκομίζουν εικονικά τιμολόγια αγοράς με κάρτα στην τράπεζα. Κι έτσι το θύμα θα πρέπει να βρει τρόπο να ξεχρεώσει απλώς την κάρτα του…