Στην de facto κατάργηση του μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ έχει προβεί φέτος το καλοκαίρι η Άγκυρα. Παρ’ ότι στο μνημόνιο προβλέπεται ο εκατέρωθεν σεβασμός (μορατόριουμ) της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας Ελλάδας και Τουρκίας, τουρκικά μαχητικά επιχειρούν την αναχαίτιση ελληνικών εντός του FIR Αθηνών, ενώ έχουν πραγματοποιήσει εικονικές προσβολές στο Φαρμακονήσι και το Αγαθονήσι.

Επίσης, αν και τύποις η Τουρκία έχει σεβαστεί τη ρύθμιση του μνημονίου που απαγορεύει την πραγματοποίηση ασκήσεων στην αιχμή της τουριστικής περιόδου, στην πραγματικότητα την καταστρατηγεί: Τους μήνες Ιούνιο και Ιούλιο κατεγράφησαν στο Αιγαίο 363 παραβιάσεις και 58 εμπλοκές.

Η Αθήνα αναμένει ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να ακολουθεί στρατηγική έντασης στις διμερείς σχέσεις μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε και θα κριθεί η περαιτέρω πορεία της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Εκτιμά, όμως, πως δεν είναι στις προθέσεις της Άγκυρας η πρόκληση «ηθελημένου θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο».

ΑΜΦΙΣΒΗΤΟΥΝ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΡΙΑΡΧΙΑ

Είναι εμφανές, ότι η Άγκυρα έχει προχωρήσει στη de facto κατάργηση του μνημονίου Παπούλια-Γιλμάζ με τις συνεχείς παραβιάσεις, παραβάσεις και υπερπτήσεις στο Αιγαίο και μη διστάζοντας ακόμη και να παρενοχλεί αεροσκάφη της ευρωπαϊκής υπηρεσίας Frontex, τα οποία εκτελούν πτήσεις επιτήρησης προς αποφυγή εισόδου λαθρομεταναστών ή ελληνικά πυροσβεστικά που συμμετέχουν σε από αέρος πυροσβέσεις στα νησιά. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις τουρκικά F4 και F16 προχώρησαν σε εικονικές προσβολές των νησιών Φαρμακονήσι και Αγαθονήσι, σε πλήρη αντίφαση δηλαδή, με το Μνημόνιο, όπου ορίζεται σαφώς ότι Ελλάδα και Τουρκία, στο πλαίσο Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης, αναγνωρίζουν την υποχρέωση σεβασμού της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας αμφοτέρων.

Ειδικά, από τον Ιούνιο (την 15 Ιουνίου τέθηκε σε ισχύ η εφαρμογή του μνημονίου) τα τουρκικά μαχητικά αύξησαν δραματικά τις προκλήσεις στο Ανατολικό Αιγαίο με ιδιαίτερη επιμονή στις υπερπτήσεις πάνω από τα δύο μικρά νησιά. Ενδεικτικά της τουρκικής επιθετικότητας είναι τα στοιχεία του ΓΕΕΘΑ, σύμφωνα με τα οποία το δίμηνο Ιουνίου – Ιουλίου καταγράφηκαν 19 υπερπτήσεις ελληνικού εδάφους, 363 παραβιάσεις, 107 παραβάσεις και σημειώθηκαν 58 εμπλοκές μεταξύ ελληνικών και τουρκικών μαχητικών, πολλά εκ των οποίων ήταν οπλισμένα.

ΜΕΧΡΙ ΤΟΝ ΔΕΚΕΜΒΡΙΟ

Η τουρκική δραστηριότητα πάνω από τα δύο μικρά νησιά του Αν. Αιγαίου, προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία, καθώς διαφαίνεται ότι οι Τούρκοι δεν αρκούνται σε υπερπτήσεις και καταγράφονται, πλέον, σοβαρά περιστατικά στον αέρα κατά τη διάρκεια των οποίων τουρκικά μαχητικά επιχειρούν να αναχαιτίσουν ελληνικά εντός του FIR Αθηνών, αμφισβητώντας έτσι, την ελληνική κυριαρχία στην περιοχή. Ωστόσο, κύκλοι του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών εκτιμούν ότι η κυβέρνηση Ερντογάν δεν επιθυμεί τη δημιουργία θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, αλλά και ότι η ένταση στην περιοχή θα συνεχιστεί μέχρι τον Δεκέμβριο, οπότε και θα κριθεί η ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας.

Οι τουρκικές προκλήσεις κορυφώθηκαν την 27η Ιουλίου, ενώ είχε αρχίσει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Ε.Ε. με τη συμμετοχή του Έλληνα πρωθυπουργού όπου συζητήθηκαν θέματα λαθρομετανάστευσης και δύο ημέρες πριν από την επίσκεψη του Τούρκου πρωθυπουργού στην Ελλάδα για τα εγκαίνια του Νέου Μουσείου της Ακρόπολης, η οποία τελικώς ματαιώθηκε. Απέναντι σε αυτή την ολοένα αυξανόμενη ένταση, το ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών δηλώνει πως παρακολουθεί προσεκτικά όσα συμβαίνουν στο Αιγαίο, υιοθετώντας διατυπώσεις στον άξονα ότι τέτοιου είδους ενέργειες από την Άγκυρα δεν προκαλούν μόνο την Ελλάδα, αλλά συνολικά την Ευρωπαϊκή Ένωση, εξ Ανατολών σύνορα της οποίας είναι τα ελληνικά.

Εν τω μεταξύ, η κυβέρνηση αποσυνδέει πλήρως την αλλαγή στη ηγεσία του στρατεύματος από την ένταση που παρουσιάζεται στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, διαψεύδοντας ότι υπήρξε οποιοδήποτε πρόβλημα από την πλευρά της ηγεσίας, είτε του υπουργείου Άμυνας είτε του υπουργείου Εξωτερικών με τους χειρισμούς και τις επιλογές του απελθόντος αρχηγού. Μάλιστα, την επομένη των έκτακτων κρίσεων του ΚΥΣΕΑ ο κ. Δημ. Γράψας έγινε δεκτός από τον πρωθυπουργό κ. Κ. Καραμανλή, στο Μέγαρο Μαξίμου. Έγινε, επίσης, γνωστό ότι ο κ. Μεϊμαράκης θα αναθέσει καθήκοντα άτυπου συμβούλου στον επίτιμο πλέον αρχηγό ΓΕΕΘΑ, με τον οποίο επικοινώνησαν τηλεφωνικώς τόσο η υπουργός Εξωτερικών κ. Ντόρα Μπακογιάννη όσο και ο υπουργός Εσωτερικών κ. Πρ. Παυλόπουλος, προκειμένου να τον ευχαριστήσουν για τη συνεργασία που είχαν μαζί του.

Όπως εξήγησε ο υπουργός Εθνικής Άμυνας, η κυβέρνηση εγκαινιάζει νέο «μοντέλο» στις κρίσεις της στρατιωτικής ηγεσίας. Εφεξής, οι αρχηγοί των Γενικών Επιτελείων θα επιλέγονται τον Αύγουστο με το σκεπτικό ότι η Ελλάδα χρειάζεται να εναρμονιστεί με ό,τι ισχύει στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές και όχι μόνο χώρες, όπου οι αλλαγές στην κορυφή της πυραμίδας του στρατεύματος επέρχονται το καλοκαίρι. Ως επιχείρημα, αλλά και ως απάντηση στην κριτική ΠΑΣΟΚ και ΛΑΟΣ, κύκλοι του υπουργείου Άμυνας έφερναν την επικείμενη επίσκεψη του νέου γ.γ. του ΝΑΤΟ στην Αθήνα στο τέλος του μήνα, υπογραμμίζοντας ότι ο κ. Ρασμούσεν είναι προτιμότερο να συναντήσει έναν αρχηγό ΓΕΕΘΑ με προοπτική χρόνου και όχι έναν απερχόμενο.

ΟΙ ΑΓΩΓΟΙ

Εξάλλου, νέες ισορροπίες στον ευρωπαϊκό ενεργειακό χάρτη, αλλά και τον έντονο προβληματισμό της Αθήνας, έχει προκαλέσει η ρωσοτουρκική συμφωνία συνεργασίας.