Από τα μαθητικά μου χρόνια μού άρεσε η ποίηση. Είχα την τύχη να έχω και καθηγητές που με τον τρόπο που έκαναν τις αναλύσεις των ποιημάτων με ενθουσίαζαν να μπορώ να δω και να «διαβάζω τις σκέψεις των ποιητών ανάμεσα στις γραμμές» που λένε. Στο Γυμνάσιο αγάπησα πολύ τον Όμηρο με τις «φανταστικές» του ιστορίες, που θα έλεγα σήμερα.

Οι λυρικοί ποιητές μού έδιναν μια άλλη πτυχή της ζωής. Ο Τυρταίος, ο Αρχίλοχος, ο Αλκαίος, η Σαπφώ με εκείνο το υπέροχο «Ωδή στην Αφροδίτη» ή την «Ξενιτεμένη φίλη», και εκείνος ο Πίνδαρος με το θαυμάσιο ποίημά του «Δήλος» που το θυμήθηκα ολοζώντανα όταν επισκέφθηκα το δρόμο με τους λέοντες το 2003, και στέκονται εκεί ολόρθοι από τον 7ο αι. π.Χ.

Στην ελληνική μου παιδεία πρέπει να προσθέσω και τους γίγαντες της ελληνικής ποίησης: τον Αισχύλο, το Σοφοκλή, τον Ευριπίδη και τον Αριστοφάνη. Δεν μπορείς να έχεις ελληνική παιδεία – αυτό που εννοούσαν τότε – εάν δεν μελετήσεις τουλάχιστον ένα τους έργο. Μού έκαναν, επίσης, πολύ εντύπωση και οι μεταφραστές τους. Μού έχουν μείνει στο νου ο ακούραστος και ο prolific (αυτή η αγγλική λέξη επέπλευσε) δηαδή ο πολύ γόνιμος Θρασύβουλος Σταύρου και ο Ιωάννης Κακριδής. Είναι και άλλοι και όλοι τους ζωντάνεψαν τους αρχαίους μας στη σημερινή μας γλώσσα.
Πόσο σύγχρονοι, όμως, είναι σήμερα οι αρχαίοι μας λυρικοί ποιητές; Τι έλεγαν τότε για τις θεαματικές εκλείψεις του ηλίου και τι θα έλεγαν γι’ αυτή που είδε ο κόσμος μας και όλη η Ελλάδα ως μερική έκλειψη στις 15 Ιανουαρίου 2010; Την ονόμασαν τη μεγαλύτερη έκλειψη ηλίου της χιλιετίας μας. Η διάρκειά της ήταν 11 λεπτά και 8 δευτερόλεπτα. Κάθε λαός πιστεύει άλλα πράγματα για ένα τέτοιο γεγονός. Εμείς την είδαμε ως είδηση στην τηλεόραση, οι ινδουιστές βούτηξαν στο Γάγγη ποταμό να λυτρωθούν… « από τον κύκλο της ζωής και του θανάτου », οι Κινέζοι μιλάνε για το δράκο που κατάπιε τον ήλιο, άλλοι πάλι έκαναν γιορτές και θυσίες. Τι πίστευαν οι αρχαίοι μας για τις εκλείψεις;

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς των αστρονόμων μας, μία τέτοια έκλειψη ηλίου έγινε στην Ελλάδα στις 6 Απριλίου 648 π.Χ. Τότε έζησε στην Πάρο ο ποιητής Αρχίλοχος, ο δημιουργός και κορυφαίος εκπρόσωπος της ιαμβικής ποίησης. Με τη βοήθεια και τους υπολογισμούς των αστρονόμων μας, έχουμε μία σταθερή βάση για τη χρονολόγηση του ποιητή (680-640 π.Χ.) Έζησε μόνο 40 χρόνια, αλλά τα λυρικά ποιήματα που έγραψε τού χάρισαν την ελληνική αθανασία.

Για την έκλειψη ηλίου του 648 π.Χ., ο Αρχίλοχος έγραψε ένα ποίημα για το μεγάλο φόβο που έπιανε το λαό. Ο ίδιος ο ποιητής συμπεραίνει πως και τα πιο απίθανα πράγματα κάποτε μπορούν να συμβούν, αλλά δεν θεωρεί την έκλειψη αναγκαστικά κακό σημάδι, ούτε τιμωρία από κάποιο Θεό.
Επειδή αυτή εδώ ήταν η μόνη έκλειψη για τον 21ο αιώνα, απολαύστε τις ποιητικές σκέψεις του Αρχίλοχου μια και – ποιος ξέρει – ίσως να μην ήμαστε εδώ – να δούμε την επόμενη που θα γίνει στις 23 Δεκεμβρίου το 3043! Ίσως τότε πραγματοποιηθούν και οι προφητείες του πρώτου «καθαρόαιμου» έλληνα προφήτη. Οψόμεθα!

Η ΕΚΛΕΙΨΗ

Να μην πεις για τίποτε «όρκο παίρνω πως δε γίνεται,
είν’ ανέλπιστο, είναι θάμα», μια κι ο Δίας, που είν’ ο γονιός
των Ολυμπίων, το φως του ήλιου το ‘σβησε, και νύχτωσε
μέρα μεσημέρι κι όλοι απ’ το φόβο κέρωσαν.
όλα πιστευτά είναι κι όλα καρτεράτε τα λοιπόν.
να μην παραξενευτείτε, μήτε αν δείτε κάποτε
τα δελφίνια και τ’ αγρίμια τις μονιές ν’ αλλάζουνε
των θεριών να τους αρέσει το πολύβουο κύμα, εκεί
να βοσκούν, και τα δελφίνια να χωθούνε στο βουνό.

Σημείωση: Η απόδοση στη σημερινή μας ελληνική γλώσσα είναι του Θρασύβουλου Σταύρου, από το αρχαίο και πρωτότυπο ποίημα του Αρχίλοχου.