Tα τασάκια βγήκαν στα τραπέζια, όπως στις ταινίες βγαίνουν τα «σιδερικά». Και οι θαμώνες φύσηξαν τον καπνό τους και οι καταστηματάρχες ξεφύσηξαν ανακουφισμένοι. Όμως, κανείς δεν στοιχηματίζει στο χάπι εντ αυτής της ιστορίας.

Το μέτρο της καθολικής απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους δεν υπήρξε επιταγή του μνημονίου – μα η προχθεσινή απόφαση απείθειας στον νόμο από τους καταστηματάρχες είχε κάτι από «αντίσταση» στο ΔΝΤ. Είναι οι «έξω» – η διεθνής κοινότητα, η Ευρωπαϊκή Ένωση – και είμαστε οι «μέσα», οι πολιορκημένοι από τις οδηγίες, τις νομοθεσίες και τα μνημόνια.

«Όλα μπορείτε να μας τα κόψετε, το τσιγάρο όμως όχι», μοιάζουμε να λέμε (κάτι σαν το «του Έλληνα ο τράχηλος ζυγό δεν υποφέρει»), αν και οι καπνιστές θα το ομολογήσουμε (στον εαυτό μας): αν δεν το κόβουμε δεν φταίει άλλος από το αγύριστό μας το κεφάλι. Και νάσου οι καβγάδες στο facebook και το twitter για το θέμα – εκεί, άλλωστε, έχουν μεταφερθεί οι συζητήσεις και όχι στα καφενεία και τις καφετέριες, στα σπίτια μας, άλλωστε, καπνίζουμε (ακόμα). «Τους καπνούς σας και μακριά από εμάς», να φωνάζουν οι μισοί, «στο τέλος θα μας απαγορεύσουν και το…» να ανταπαντούν οι άλλοι – και κάποιοι τρίτοι να κάνουν τους διαιτητές «αλλού είναι το θέμα αδέρφια, άλλοι οι εχθροί».

ΧΑΡΙΣΤΙΚΗ ΒΟΛΗ

Και αν ήταν την Κυριακή που ξεκίνησε δειλά η μαζική αντίσταση στον αντικαπνιστικό νόμο, προχθές δόθηκε η χαριστική βολή. Με ανακοίνωσή της, η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εστιατορικών και Συναφών Επαγγελμάτων (ΠΟΕΣΕ), που εκπροσωπεί 152 σωματεία, 121.000 επιχειρήσεις και 400.000 εργαζομένους, κάλεσε το σύνολο των μελών της να επαναφέρουν τα σταχτοδοχεία στα τραπέζια, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για την αδιαλλαξία της κυβέρνησης. Πρόκειται, ουσιαστικά, για λευκή απεργία, μιας και, τυπικά, οι καταστηματάρχες δεν παραβιάζουν τον νόμο, δηλώνοντας ότι ενημερώνουν τους πελάτες τους ότι το κάπνισμα απαγορεύεται.
Την ίδια ώρα, μικτά μηνύματα μοιάζει να στέλνει το υπουργείο Υγείας, που από τη μια εμφανίζεται διαλλακτικό, μέσω του υπουργού κ. Ανδρέα Λοβέρδου και, από την άλλη, διαμηνύει μέσω του υφυπουργού, κ. Μιχάλη Τιμοσίδη, ότι «ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος θα εφαρμοστεί». Μιλώντας στον ΣΚΑΪ 100,3, ο υπουργός Υγείας σημείωσε ότι ο επίμαχος νόμος δεν ψηφίστηκε επί ημερών του και «δεν είναι σωστό, είναι τριτοκοσμικό, πριν εφαρμοστεί ένας νόμος ή πριν δείξει στην πράξη τις αδυναμίες του, να τον αλλάζεις», καθώς και ότι τον Δεκέμβριο θα αποτιμηθεί η πορεία της απαγόρευσης, αφήνοντας αυτό που θεωρήθηκε ως «μικρό παράθυρο» για απόσυρσή του.

Ο κ. Λοβέρδος διακινδύνευσε, επίσης, την εκτίμηση ότι η απροθυμία εφαρμογής του νόμου σε ορισμένες περιοχές σχετίζεται με το γεγονός ότι βρισκόμαστε σε προεκλογική περίοδο. «Δεν υπάρχει παρανομία, υπάρχει άρνηση εφαρμογής», είπε χαρακτηριστικά. Ιδιαιτέρως απρόθυμος να επιβάλει τον νόμο εμφανίζεται ο Δήμος Αθηναίων, αφού το τελευταίο 15ήμερο έχουν κοπεί 16 πρόστιμα σε καπνιστές και 4 πρόστιμα σε ιδιοκτήτες.

Πάντως, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΠΟΕΣΕ, οι επιχειρήσεις εστίασης παρουσίαζαν πτώση τζίρου έως και 30% πριν από την εφαρμογή του νόμου, η οποία εκτοξεύτηκε στο 60-70% μετά την αφαίρεση των σταχτοδοχείων. Εάν δεν μπορούν να πολεμήσουν την κρίση – σκέφτονται τώρα -, μπορούν να διευκολύνουν αυτούς που την αψηφούν.

«ΚΑΠΝΙΖΟΥΜΕ ΕΚΕΙ;»

«Έστω και αυτό το μικρό ποσοστό που θα βγει για ένα ποτό, παρά την οικονομική δυσπραγία, γιατί να του “φορέσω” και το πρόστιμο για το κάπνισμα;» αναρωτιέται ο κ. Σπύρος Κογιάννης, που διατηρεί καφέ μπαρ στην οδό Σόλωνος και ανήκει στο πιο «σκληροπυρηνικό» Συντονιστικό Επαγγελματιών που από την αρχή αντιστάθηκαν στον νόμο (αριθμεί σήμερα 680 μέλη). «Tο μαγαζί δεν έχει τραπέζια έξω. Τι να πω στους πελάτες; Να βγουν στη Σόλωνος να καπνίσουν; Όλοι οι άνθρωποι τους οποίους με αγωνία μάζεψα όλα αυτά τα χρόνια, θα φύγουν».

Θέση του Συντονιστικού, που πλέον έχει υιοθετήσει και η ΠΟΕΣΕ, είναι ότι κάθε πελάτης έχει δικαίωμα να επιλέξει ποια μαγαζιά του «κάνουν», ανάλογα με την ειδική σήμανση που θα φέρουν «καπνιζόντων» ή «μη καπνιζόντων». «Εάν, πάντως, ο νόμος εφαρμοστεί ως έχει, θα κλείσουν πάρα πολλά μαγαζιά. Κι εγώ μαζί τους», σημειώνει ο κ. Κογιάννης. «Δεν είναι θέμα “ελληναράδων”. Είναι ότι ο πολιτισμός δεν φτιάχνεται με απαγορεύσεις».

Τις προηγούμενες ημέρες, πάντως, με την κακοκαιρία και τα πρώτα κρύα, οι καπνιστές τα είχαν βρει αρκετά σκούρα στις εξόδους τους. «Καπνίζουμε εκεί;» ήταν η πρώτη ερώτηση στα «κανονίσματα». Με τα τασάκια πάλι πάνω στα τραπέζια, πολλοί θα διευκολυνθούν – πολλοί (οι διπλανοί τους) θα δυσανασχετήσουν. Το εάν τα γεμάτα σταχτοδοχεία θα συνοδευτούν από γεμάτα ταμεία, μένει να το δούμε.