ΕΙΝΑΙ απίστευτο πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος τα τελευταία 30 χρόνια.
ΘΑ τολμήσω μάλιστα να ισχυριστώ ότι ορισμένοι από εμάς (οι μεγαλύτεροι) έχουμε ζήσει δυο… ζωές.
ΓΙΑ σκεφτείτε το και λίγο. Για σκεφτείτε πού ζούσαμε, πώς ζούσαμε, τι κάναμε, τι βλέπαμε, τι διαβάζαμε, τι ακούγαμε, πριν 30 και 40 χρόνια.
ΣΚΕΦΤΕΙΤΕ τις δυνατότητες που είχαμε πριν 40 χρόνια να κάνουμε κάτι και τις δυνατότητες που έχουμε σήμερα να κάνουμε το ίδιο;
ΚΑΙ αυτά χοντρικά, γιατί αν εισέλθουμε στη σημερινή πιεστική πληθώρα επιλογών και νέων επιθυμιών για «προϊόντα» που πριν 40 χρόνια δεν υπήρχαν, το χάσμα (μεταξύ) των «δύο» ζωών μας αποκτά διαστάσεις, που αγγίζουν τα όρια της… σχιζοφρένιας.
ΓΙΑΤΙ όσο έκπτωση και αν θέλουμε να κάνουμε, όταν κάποιος αρχίζει να μην μπορεί να παρακολουθήσει (και καταλάβει) τον κόσμο, που και με τη δική του συμβολή διαμορφώνεται δίπλα του, ώς ένα (σημαντικό) βαθμό σημαίνει ότι δεν αντιλαμβάνεται τη σημερινή πραγματικότητα. Ότι ζει μέσα στο χρόνο, αλλά εκτός τόπου…
ΑΛΛΟΙ δεν μπορούν να «προσαρμοστούν» στο σήμερα (όπως το κατανοεί, το διαμορφώνει και βιώνει η νέα γενιά), λόγω ελλείμματος γνώσεων, και άλλοι λόγω «ψυχολογίας» που διαμορφώθηκε (και κωδικοποιήθηκε) σε άλλες εποχές, άλλες ανάγκες και άλλες «ιδεολογίες».
ΚΑΙ αυτά, για ν’ αναφερθώ στους δύο κυρίαρχους άξονες του προβλήματος, γιατί υπάρχουν και μύριοι άλλοι λόγοι που κάνουν μια ζωή (τη δική μας) να μοιάζει με δυο διαφορετικές ζωές.
ΑΥΤΑ πέρασαν φευγαλέα από το μυαλό μου προχθές, διαβάζοντας ένα άρθρο στην εφημερίδα Herald Sun που αναφερόταν στην ιστορική εξέλιξη των εφημερίδων.
Η αναφορά γίνονταν με την ευκαιρίας της αναγγελίας μιας… ιντερνετικής «προσφοράς», της εφημερίδας στους αναγνώστες της επί πληρωμή. (Πληρώνοντας $7.90 το μήνα θα μπορείς να έχεις μια ηλεκτρονική εκδοχή της εφημερίδας στο iPad).
ΟΧΙ μόνο η καθημερινή αλλά και η ωριαία ενημέρωση έχουν πλέον ξεπεραστεί. Τώρα στην ταχύτητα της ενημέρωσης και ανταλλαγής κάθε είδος πληροφοριών έχει αρχίσει και μετρά σε… δευτερόλεπτα.
ΟΙ παραδοσιακές εφημερίδες πνέουν τα λοίσθια. Όποια δεν καταφέρει να προσαρμοστεί στη νέα εποχή δεν έχει ζωή.
ΠΟΙΟΣ θα μπορούσε να διανοηθεί πριν 10 χρόνια ακόμα τη σημερινή εκρηκτική εξέλιξη της τεχνολογίας; Κανείς. Ούτε οι πιο υποψιασμένοι. Ακόμα και αυτοί που παρακολουθούν τις εξελίξεις μένουν πίσω.
ΚΑΙ μέχρι εδώ, ας πάει και το παλιάμπελο. Έλα όμως που η τεχνολογική εξέλιξη διαμορφώνει και καινούργια κουλτούρα, άλλες νόρμες, συνήθειες και συμπεριφορές.
ΟΧΙ μόνο τον τρόπο επικοινωνίας μας αλλάζει δραματικά, αλλά σε πολλές περιπτώσεις, και νοήματα της ίδιας της γλώσσας.
ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΕΙ κοινωνικές σχέσεις άλλης ποιότητας. Αλλάζει τον τρόπο που πλέον (πρέπει) να γίνονται αντιληπτά ορισμένα πράγμα. Έχει τις δικές της απαιτήσεις και εγκαθιδρύει νέους κανόνες.
ΓΙΑ να παραμείνει κανείς στο «παιχνίδι» πρέπει να είναι γρήγορος, ανταγωνιστικός και προσαρμόσιμος στις καθημερινές τεχνολογικές προκλήσεις και εξελίξεις.
ΚΑΙ όσο εύκολο είναι αυτό για τη νέα γενιά των ανθρώπων, που έχουν γεννηθεί μέσα σε αυτή τη τεχνολογική καταιγίδα και θεωρούν αυτονόητες τις εξελίξεις, τόσο δύσκολη είναι η προσαρμογή για όλους εμάς τους μεγαλύτερους, που θεωρούμε «ουρανοκατέβατα» (και περιττά) πολλά από αυτά που λαμβάνουν χώρα.
ΚΑΙ είναι δύσκολη η προσαρμογή γιατί είμαστε «προϊόντα», που έχει παρέλθει η ημερομηνία «λήξης» τους. Και για να το πω με «τεχνολογικούς» όρους, οι προδιαγραφές κατασκευής μας (με όποιες βελτιώσεις) δεν είχαν λάβει υπόψη τους (και δεν θα μπορούσαν) τις σημερινές απαιτήσεις.
ΕΙΜΑΣΤΕ ουσιαστικά «άλλοι» άνθρωποι, που προερχόμαστε από έναν κόσμο που μέρα με τη μέρα, παύει να υπάρχει. Βρεθήκαμε απροετοίμαστοι (όπως και οι δεινόσαυροι) μπροστά στη θύελλα των εξελίξεων.
ΓΙ’ ΑΥΤΟ, αν δεν μπορείτε να «καταλάβετε» τα παιδιά και τα εγγόνια σας μην το παίρνετε κατάκαρδα. Ούτε αυτά σας «καταλαβαίνουν». Έτσι ήταν πάντα. Μόνο που τώρα οι διαφορές είναι απείρως μεγαλύτερες και εκδηλώνονται πιο έντονα, όπως και τα καιρικά φαινόμενα.
ΑΥΤΑ που λέτε σκεφτόμουν προχθές, πιέζοντας τον εαυτό μου να «προσαρμοστεί» στις νέες μετα-ταξιδιωτικές συνθήκες και να εξοικειωθεί με ένα καινούργιο πρόγραμμα που βρήκα εγκατεστημένο (χωρίς την έγκρισή μου) στον υπολογιστή μου.
ΕΔΩ προσαρμόστηκε στη νέα τεχνολογία η Ματίνα που προέρχεται από την εποχή του μετάλλου δεν θα τα καταφέρω εγώ;
ΕΝΤΑΞΕΙ, να κάνω μια προσπάθεια να προσαρμοστώ. Αλλά πόσες προσπάθειες να κάνω ακόμα, αφού για να είσαι μέσα στο «παιχνίδι» πρέπει να είσαι διαρκώς και στην… τσίτα.
ΠΡΙΝ αρχίσουν όλα αυτά, τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Μάθαινες μια δουλειά και πάνω κάτω έκανες την ίδια σε όλον τον εργάσιμο βίο σου. Την ίδια μάθαινες στα παιδιά σου και αυτά τα δικά τους.
ΕΙΧΕ μια «συνέχεια» η ζωή. Οι αλλαγές ήταν ομαλότερες, προβλέψιμες και πολλές φορές αναμενόμενες. Δεν ήταν «ουρανοκατέβατες». Σου έδιναν την ευκαιρία να τις ζήσεις, να τις κονέψεις.
ΑΥΤΑ στο «δικό μας» τον κόσμο, που και οι άλλοι μπορούσαν να χορέψουν την «μουσική» που παίζαμε. Πιο γενναιόδωροι καιροί εκείνοι. Πιο χίπικοι, πιο χαλαροί και εύκολοι. Οι σημερινοί παίζουν «μουσική» για εξωγήινους. Ή έτσι νομίζουμε εμείς.
ΛΟΓΩ επαγγέλματος, εμείς στο Νέο Κόσμο, όπως και οι υπόλοιποι εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης, ζήσαμε τις τεχνολογικές αλλαγές πιο έντονα, αφού κάθε τόσο καλούμαστε να μάθουμε νέα, πιο γρήγορα, προγράμματα.
ΚΑΙ σε κανέναν άλλο τομέα δεν ήλθαν τα πάνω κάτω μέσα σε τριάντα χρόνια. Η συνάδελφος Ματίνα Παναγιωτοπούλου ήταν από τα λίγα άτομα που γνωρίζω που τα καταφέρνει άψογα και στα πάνω και στα κάτω.
ΟΤΑΝ άρχισε να εργάζεται στο «Νέο Κόσμο», τυπογραφικά «δένανε τα σκυλιά με τα λουκάνικα».
ΓΙΑ 500 σχεδόν χρόνια, από τότε που ο Γουτεμβέργιος ανακάλυψε την τυπογραφία, ελάχιστα πράγματα είχαν αλλάξει μέχρι το 1961 που η Ματίνα έπιασε δουλειά στο Νέο Κόσμο.
ΑΚΟΜΑ και μετά από 15 χρόνια που άρχισα να εργάζομαι και εγώ στην εφημερίδα τίποτε δεν έδειχνε την καταιγίδα θα που ακολουθούσε σε λίγα χρόνια. Το 1975 η «αιωνιότητα» ήταν ακόμα παντοδύναμη.
ΕΜΕΙΣ γράφαμε με το χέρι, παραδίδαμε τα χειρόγραφα στην Ματίνα και στον Πάρνο και αυτοί με τη σειρά τους τα «χτυπούσαν» στην λινοτυπική, που ο… σκληρός της δίσκος αποτελείτο από λιωμένο μόλυβδο και το… λογισμικό της από τις σιδερένιες μήτρες των γραμμάτων.
ΜΕΤΑ την έκδοση λιώναμε πάλι τα μολύβδινα γράμμα και αρχίζαμε από την αρχή. Αυτή ήταν «η εποχή του μετάλλου» από την οποία προέρχεται η Ματίνα.
ΟΙ σαρωτικές αλλαγές στην τυπογραφία (τουλάχιστον όσο αφορά τον Νέο Κόσμο) άρχισαν λίγο πριν το 1980 και μέχρι το 1985 τίποτα πια δεν ήταν όπως ήταν τους πέντε προηγούμενους αιώνες.
ΟΙ ηλεκτρονικοί υπολογιστές άρχισαν σιγά σιγά να μπαίνουν στα γραφεία και τα σπίτια μας.
ΠΡΟΣΩΠΙΚΑ εμένα (από τους πλέον απροσάρμοστους) μου έδωσαν τη δυνατότητα να μπορώ να γράφω στην εφημερίδα από οποιοδήποτε μέρος του κόσμου και αν ταξιδεύω.
ΣΤΟ τελευταίο ταξίδι έστελνα μάλιστα και φωτογραφίες που έβγαζα. Ό,τι έβλεπα εγώ εκεί το διαβάζατε αμέσως και εσείς εδώ.
ΚΑΝΕΙΣ από εμάς τότε δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι θα έρχονταν μέρα που θα συνέβαιναν όλα αυτά τα πράγματα. Και όλα αυτά που αναφέρω πιο πάνω, είναι ήδη απαρχαιωμένα.
ΔΙΑΒΑΖΟΝΤΑΣ που λέτε το άρθρο της εφημερίδας που αναφερόταν στην έκδοση της πρώτης εφημερίδας στον κόσμο, αποφάσισα να γράψω δυο κουβέντες για τις συναρπαστικές αλλαγές.
Η πρώτη εφημερίδα στον κόσμο κυκλοφόρησε παράνομα στο Λονδίνο στις αρχές του 18ου αιώνα. Ήταν ουσιαστικά μια προκήρυξη που αμέσως έσπευσαν να κατασχέσουν οι Αρχές αφού το προνόμιο της εκτύπωσης διατηρούσε αποκλειστικά το στέμμα.
Η πρώτη εφημερίδα όπως την ξέρουμε σήμερα κυκλοφόρησε το 1712 και πωλείτο προς μια πένα, που για την εποχή εκείνη ήταν υπέρογκο ποσό αφού για να αγοράζει κανείς καθημερινά εφημερίδα χρειαζόταν τον μισό εβδομαδιαίο του μισθό!
ΤΟΝ ίδιο καιρό «φύτρωσαν» και καφετέριες που νοίκιαζαν τις εφημερίδες στους πελάτες τους για μία ώρα. Την ίδια εποχή το ποσοστό των ατόμων που ήξεραν να διαβάζουν, δεν ξεπερνούσε το 10% του συνολικού πληθυσμού.
ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, η έκδοση εφημερίδας ήταν μια πολυδάπανη ιστορία λόγω των φόρων που έβαζαν οι Αρχές στα έντυπα, προκειμένου να τα καταστήσουν οικονομικά ασύμφορα.
ΛΙΓΟ αργότερα οι Times έκαναν ολόκληρη εκστρατεία κατά του «φόρου της γνώσης», μέχρι που ανάγκασαν την κυβέρνηση να τον αποσύρει. Ο δρόμος είχε ανοίξει.
ΤΗΝ ίδια εποχή γύρω στα μέσα του 1750 έκαναν την εμφάνισή τους εφημερίδες και στον υπόλοιπο κόσμο, αρχίζοντας από την Ευρώπη και την Αμερική.
ΣΤΗΝ αρχή οι εφημερίδες περιορίζονταν στη δημοσίευση των γεγονότων. Η μεγάλη στροφή όμως που τις καθιέρωσε ήταν όταν άρχισαν να αναλύουν τα γεγονότα, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν τις επιπτώσεις τους.
ΓΙΑ την ιστορία αναφέρω ότι η πρώτη εφημερίδα που κυκλοφόρησε στην ελληνική γλώσσα τυπώθηκε το 1784 στη Βιέννη που τότε ανθούσε η εκεί ελληνική παροικία. Εκδότης της ήταν ο Ζακυνθινός λόγιος, εκδότης και τυπογράφος Γεώργιος Βενδότης.
Η εφημερίδα έκλεισε μετά από δύο μήνες λόγω της πίεσης που άσκησε στις αυστριακές Αρχές ο Σουλτάνος. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1790, πάλι στη Βιέννη, εκδόθηκε «Η Εφημερίς» η οποία φιλοξενούσε και πατριωτικά άρθρα του Ρήγα Φεραίου και προπαγάνδιζε τις ιδέες της Φιλικής Εταιρίας.
ΚΑΙ αυτή η προσπάθεια είχε την τύχη της πρώτης μετά τη σύλληψη του Ρήγα. Στον ελληνικό χώρο η πρώτη εφημερίδα ήταν η «Ελληνική Σάλπιγξ» που εκδόθηκε στην Καλαμάτα τον Αύγουστο του 1821 από τον Λαρισαίο ιερωμένο Θεόκλητο Φαρμακίδη, ο οποίος είχε διατελέσει ιερέας για μια δεκαετία στη Βιέννη. Έκλεισε λίγο αργότερα όταν ο Υψηλάντης άρχισε να την λογοκρίνει.
ΤΟΝ Φαρμακίδη διόρισε και αρχισυντάκτη στη Γενική Εφημερίδα της Ελλάδας το 1825 η κυβέρνηση. Τη θέση αυτή τη κράτησε μέχρι που διορίστηκε σύμβουλος του νεαρού Όθωνα σε εκκλησιαστικά θέματα.
Ο ίδιος το 1932 εξέδωσε και το διάταγμα της ανεξαρτησίας από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Αυτοκέφαλης Ελληνικής Εκκλησίας. Εναντίον της εξαρτοποίησης είχαν ταχθεί τότε οι ρωσόφιλοι. Ο Φαρμακίδης ήταν άνθρωπος του Μαυροκορδάτου και αγγλόφιλος. Αυτά και γεια χαρά.