Η λέξη αίμα είναι ζωτικής σημασίας για τη γλώσσα μας, αλλά και για όλες τις γλώσσες. Είναι γονιμότατη και γέννησε για τη σημερινή επιστήμη κυριολεκτικά εκατοντάδες λέξεις – σύνθετες και παράγωγες – και γλωσσικά θα λέγαμε ότι «βράζει το αίμα της». Ωραιότατη έκφραση όταν θέλουμε να δείξουμε την ενεργητικότητα, τη δύναμη, αλλά και τη ζωή που έχει κανείς μέσα του.
Έχουμε τόσες άλλες εκφράσεις που χρωματίζουν τη γλώσσα μας και την κάνουν δυναμικό εργαλείο επικοινωνίας και πληροφόρησης. Ας δούμε μερικές: Μου ανέβηκε το αίμα στο κεφάλι, κάνω εξέταση αίματος, έχει πίεση αίματος, μετάγγιση αίματος, μπαίνω στα αίματα, δεσμός αίματος, κυλάει το ίδιο αίμα στις φλέβες μας, το αίμα νερό δεν γίνεται, χρειαζόμαστε νέο αίμα στους συλλόγους μας και πάμπολλες άλλες εκφράσεις που με «γαλάζιο αίμα» μάς δημιουργούν συνήθως μεταφορικές σημασίες για την ενεργητικότητα και την ευεξία μας.
ΑΙΜΑΤΟΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ
Στα σχολικά μας χρόνια μαθαίνουμε ότι το αίμα είναι το υγρό που κυκλοφορεί μέσα στα αιμοφόρα αγγεία των ανθρώπων και των ζώων. Το αίμα φέρνει στον οργανισμό τα χρήσιμα στοιχεία και παίρνει από αυτόν τα ανώφελα. Το ένα εικοστό περίπου του βάρους του σώματός μας είναι το αίμα και η θερμοκρασία του σε κατάσταση υγείας είναι γύρω στους 37 βαθμούς.
Το πλάσμα του αίματος είναι ένα διαφανές υγρό και περιέχει μικροσκοπικά κύτταρα τριών ειδών: 1) Ερυθρά αιμοσφαίρια που παίρνουν οξυγόνο από τον αέρα και το μεταφέρουν στους ιστούς του σώματος. 2) Λευκά αιμοσφαίρια που έχουν την ικανότητα να τρώνε τα βακτήρια που μπαίνουν στον οργανισμό μας και έτσι τον προστατεύουν από διάφορες αρρώστιες, και 3) Τα αιμοπετάλια που κατασκευάζονται στο μεδούλι των κόκκαλων και βοηθούν στο πήξιμο του αίματος.
Περιληπτικά θα λέγαμε, όπως στη φύση χωρίς νερό δεν υπάρχει ζωή, έτσι και χωρίς το αίμα δεν υπάρχει ανθρώπινη ζωή. Το αίμα λοιπόν είναι το πιο ζωτικό μας πολύπλοκο υγρό που κυκλοφορεί σε όλο μας το σώμα με κινητήρια μηχανή των καρδιά μας.
Η ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ
Το «αίμα» στη γλώσσα μας κυκλοφορεί δυναμικά και δίνει τη ζωτικότητά του όπως το ίδιο αυτό υγρό μέσα στο σώμα μας. Στην επιστήμη και την ιατρική ορολογία, το αίμα είναι τα «ερυθρά αιμοσφαίρια» στη σύνθεση και την παραγωγή λέξεων. Δεν θα σας κουράσω με όλες τις λέξεις του που γεμίζουν βιβλία ολόκληρα.
Θα υπενθυμίσω όμως μερικές πολύ γόνιμες λέξεις που κάνουν το αίμα όντως και άκρως λεκτόφορο (=φέρνει λέξεις) ιδίως περιεκτικότατες και πολλές σύνθετες. Ουσιαστικά: αιμάτωση, αιμάτωμα, αιματίνη, αιμόσταση.
Σύνθετες: αιματολογία, αιματολόγος, αιμοδότης, αιμοκάθαρση, αιμοποίηση, αιμορραγία, αιμορροΐδες, λευχαιμία, αναιμία, θαλασσαιμία, αιματοουρία, σηψαιμία και πάμπολλες άλλες. Επίθετα αιματηρός, αιματοειδής, αιματώδης και άλλα. Όπως βλέπετε η λέξη αίμα ως πρώτο συνθετικό έχει δύο μορφές: αιματο – και αίμο: αιματοχυσία, αιματοκύλισμα και άλλα, και αιμοσταγής, αιμοφιλία, αιμοχαρής κ.ά.
ΤΟ ΑΙΜΑ ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗ
Στην Αγγλική το αίμα λέγεται blood (προφ. μπλαντ). Το ρήμα το κάνανε bleed (προφ. μπλιντ) και η αιμορραγία έγινε bleeding. Σύνθετες και παράγωγες έγιναν: bloodletting=αφαίμαξη, bloodless=αναίμακτος, bloodshed=αιματοχυσία και το πολύ συχνό bloody (μπάντι) ως επίθετο αιματηρός, αλλά και πολύ σκληρός και άτιμος.
Είναι σημαντική η παραγωγή σύνθετων και εκφράσεων με το αγγλικό blood, αλλά στην ιατρική ορολογία η Αγγλική έκανε μία λεκτική αφαίμαξη και κυριολεκτικά «ρούφηξε» όλες τις ελληνικές λέξεις, δημιούργησε και άλλες, που όλες αρχίζουν από Η το οποίο σηματοδοτεί την Ελληνική δασεία (=πυκνότητα εκφοράς): hematology, hematolysis, hematophobia, hemotherapy, hematoplast, hematorrhea, haemorrhage, haemorrhoids, hematoscope, hematospermia, haemangioma και κυριολεκτικά εκατοντάδες άλλες.
ΚΑΙ ΤΟ ΕΠΙΜΥΘΙΟ ΜΑΣ
Η Αγγλική «το έχει στο αίμα της» να αλληθωρίζει προς την Ελληνική και να οικειοποιείται ό,τι Ελληνικό βρει στο δρόμο της και σαν σφουγγάρι ρουφάει το αίμα σχεδόν όλων των ξένων γλωσσών. Περισσότερο όμως προτιμάει το ελληνικό αίμα στην αφαίμαξη και έχει κολλήσει στο σβέρκο της Ελληνικής γλώσσας σαν αχόρταγη βδέλλα!