Σε μια εποχή που τα αποθέματα των παραδοσιακών τύπων ενέργειας δείχνουν να εξαντλούνται, η ρύπανση που προκάλεσε την τρύπα του όζοντος απειλεί τον πλανήτη, ενώ ποτάμια αίματος χύνονται για τα κοιτάσματα πετρελαίου που η τιμή του εκτοξεύεται στα ύψη, ολοένα και περισσότερο γίνεται λόγος για τη «φτηνή» και «καθαρή» πυρηνική ενέργεια, η χρήση της οποίας ωστόσο έχει διχάσει τις γνώμες των επιστημόνων.
Η πυρηνική ή ατομική ενέργεια είναι εγκλεισμένη στους πυρήνες των ατόμων και απελευθερώνεται κατά τη σχάση (διάσπαση) των πυρήνων και – εφ’ όσον οι αντιδράσεις είναι ελεγχόμενες, όπως συμβαίνει στην καρδιά ενός πυρηνικού αντιδραστήρα – μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καλύψει ενεργειακές ανάγκες. Επίσης πολύτιμη και ανεκτίμητη είναι η χρήση της στην Ιατρική.
Καθώς βρισκόμαστε αντιμέτωποι με όλο και μεγαλύτερα προβλήματα που οφείλονται στις ενεργειακές μας ανάγκες ωστόσο, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη, η όξινη βροχή και η ρύπανση της ατμόσφαιρας, βιομηχανίες για ίδια συμφέροντα και συγκεκριμένες κυβερνήσεις προωθούν την πυρηνική ενέργεια ως «καθαρή» πηγή ενέργειας, η οποία θα μπορούσε να συνεισφέρει στην μείωση των επιπτώσεων που έχει η ανθρώπινη δραστηριότητα στο περιβάλλον. Οι οικολογικές οργανώσεις, ωστόσο, διαφωνούν κάθετα.
Είναι γεγονός ότι η επεξεργασία των πυρηνικών πρώτων υλών που προέρχονται από εξόρυξη, η λειτουργία σταθμών πυρηνικής ενέργειας, η μεταφορά και διάθεση πυρηνικών αποβλήτων, αλλά και η τελική επανεπεξεργασία τους μπορούν να προκαλέσουν μη αναστρέψιμη οικολογική καταστροφή.
Το τι μπορεί να συμβεί εξ άλλου, σε περίπτωση ατυχήματος, το ζούμε καθημερινά με τον βιβλικό σεισμό και το τσουνάμι στην Ιαπωνία, που έχει προκαλέσει αλλεπάλληλες εκρήξεις στο πυρηνικό εργοστάσιο Fukushima. Επί πλέον, το τραγικό ατύχημα του Τσέρνομπιλ της Ουκρανίας το 1986, που προκλήθηκε από βλάβη σε απαρχαιωμένο πυρηνικό αντιδραστήρα, θεωρείται το μεγαλύτερο του είδους, καθ’ ότι οι σοβιετικές αρχές δεν ενημέρωσαν καν τον κόσμο και τυχαία ανακαλύφθηκε το γεγονός τρεις μέρες αργότερα από τους Σουηδούς. Επίσης, το ατύχημα της Τοκαϊμούρα της Ιαπωνίας το 1999 – πολύ μικρότερης έκτασης βέβαια – που οφείλεται σε ανθρώπινο λάθος, αλλά και διάφορα άλλα μικρότερα ατυχήματα, αποδεικνύουν περίτρανα πόσο μοιραία μπορεί να αποβεί η ατομική ενέργεια και πόσο τεράστια τοξική κληρονομιά μπορεί ν’ αφήσει στην ανθρωπότητα.
Στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, λειτουργούν 195 πυρηνικοί σταθμοί, ενώ 19 είναι υπό κατασκευή. Στους περισσότερους άλλωστε, υπάρχει ανεπαρκής ή και καθόλου μέριμνα για τον παροπλισμό και τη διαχείριση των αποβλήτων, γεγονός που εγκυμονεί σημαντικότατους κινδύνους ραδιενεργής μόλυνσης του περιβάλλοντος, των περιοίκων και των εργαζομένων στις μονάδες αυτές.
Η Γαλλία, με 58 πυρηνικά εργοστάσια, κατέχει την πρώτη θέση στον κατάλογο των εξαρτημένων από την πυρηνική ενέργεια χωρών, με ποσοστό εξάρτησης 76,3%, με αποτέλεσμα βέβαια τον πολύ σημαντικό περιορισμό διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρά της
Όσον αφορά τη γειτονιά μας, η Τουρκία έκλεισε πρόσφατα συμφωνία με τους Ρώσους για την κατασκευή πυρηνικού εργοστασίου στο Ακουγιού, ενώ το πανάρχαιο Κοζλοντούι στη Βουλγαρία έχει συνολικά έξι αντιδραστήρες εκ των οποίων λειτουργούν μόνο οι δύο, δεύτερης γενιάς και ρωσικής κατασκευής. Η λειτουργία των τεσσάρων ανεστάλη το 2008 ως ενταξιακή προϋπόθεση της Βουλγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ η τελευταία προέβη σε χρηματοδότηση πολλών εκατομμυρίων ευρώ ώστε να κλείσουν οι αντιδραστήρες. Οι ενεργοί αντιδραστήρες 5 και 6 αναμένεται να κλείσουν το 2017 και το 2019 αντίστοιχα. Η Βουλγαρία ωστόσο, μελετά τη λειτουργία νέου αντιδραστήρα στην ίδια περιοχή.
Τα πρόσφατα γεγονότα πάντως, δείχνουν να ταρακούνησαν τους ευρωπαίους ηγέτες, που μάλλον σκέφτονται να αναθεωρήσουν την ενεργειακή τους πολιτική και κατ’ αρχάς να υποβάλλουν τους πυρηνικούς αντιδραστήρες τους σε τεστ κοπώσεως. Ήδη, η Γερμανία αποφάσισε να αναστείλει τη λειτουργία επτά πυρηνικών σταθμών της, ενώ στην ίδια κατεύθυνση κινήθηκε και η Ελβετία και η Αυστρία, σε αντίθεση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος επιμένει στο πρόγραμμα για την κατασκευή 11 πυρηνικών εργοστασίων.
Παρ’ όλα αυτά, ας μην ξεχνάμε ποτέ, ότι η ατομική ενέργεια, μπορεί μεν να μη ρυπαίνει το περιβάλλον, μια διαρροή ή μια έκρηξη όμως, μπορεί να κοστίσει εκατομμύρια ζωές. Εικοσιπέντε χρόνια μετά το ατύχημα του Τσέρνομπιλ και τρεις χιλιάδες εργάτες εργάζονται ακόμα για να καθαρίσουν το εργοστάσιο από τη μόλυνση, ενώ υπολογίζεται ότι πάνω από 3,5 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν μολυνθεί από τη ραδιενέργεια και κυρίως παιδιά – ακόμα κι αυτά που γεννιούνται σήμερα. Το ατύχημα αυτό, σύμφωνα με τους επιστήμονες, χώρισε την ανθρωπότητα σε προ και μετά Τσέρνομπιλ εποχή. Ας μην αφήσουμε κάτι τέτοιο να ξανασυμβεί στο μέλλον. Το χρωστάμε στις γενιές που θα ‘ρθουν.
Θα παραθέσω, τελειώνοντας, λίγους στίχους του αγαπημένου Κωστή Παλαμά, που νομίζω, λένε πολλά:
Χρωστάμε σ’ όσους πέρασαν,
θα ‘ρθούνε, θα περάσουν,
κριτές θα μας δικάσουν
οι αγέννητοι, οι νεκροί.
* Η Χριστιάννα Λούπα είναι δικηγόρος και συγγραφέας. http://www.palmografos.com/