Παγκόσμια Εβδομάδα Γλαυκώματος

Η εβδομάδα 11-17 Μαρτίου 2012 έχει ορισθεί ως Παγκόσμια Εβδομάδα Γλαύκωματος (World Glaucoma Week) και είναι αφιερωμένη στην ενημέρωση του κοινού για τη ασθένεια του γλαυκώματος.

Το γλαύκωμα είναι μία ασθένεια του οφθαλμού η οποία χαρακτηρίζεται από την βλάβη (καταστροφή) του οπτικού νεύρου. Το οπτικό νεύρο αποτελείται από περίπου 1,2 εκατομμύρια οπτικές ίνες και λειτουργεί σαν ενα «καλώδιο» που μεταφέρει την εικόνα που βλέπουμε στον εγκέφαλο. Όταν το οπτικό νεύρο υποστεί γλαυκωματική βλάβη, η όραση του ασθενούς μειώνεται σιγά-σιγά. Αρχικά, επηρεάζεται η περιφερική όραση, αλλά αν δεν ληφθούν μέτρα, τελικά επηρεάζεται και η κεντρική όραση, με αποτέλεσμα την τύφλωση. Ο ασθενής δεν έχει συμπτώματα παρά μόνο όταν είναι πολύ προχωρημένη η πάθηση.

Το γλαύκωμα δεν θεραπεύεται και η όραση που έχει χαθεί δεν μπορεί να επανέλθει. Δηλαδή, όταν ο ασθενής πρωτοδιαγνώσκεται με γλαύκωμα, η ήδη υπάρχουσα εγκατεστημένη βλάβη είναι μη αναστρέψιμη. Ομως, καίτοι το γλαύκωμα δεν είναι ιάσιμο, μπορεί με κατάλληλη ιατρική αγωγή να ελεχθεί η κατάσταση, ώστε να αποφύγουμε περαιτέρω επιδείνωση. Δηλαδή, η ιατρική αντιμετώπιση του γλαυκώματος δεν μπορεί να αποκαταστήση τη χαμένη όραση, μπορεί όμως να αποτρέψει την περαιτέρω απώλεια όρασης και οπτικού πεδίου. Συνεπώς, η εγκαιρη διάγνωση είναι το πιο σημαντικό σημείο στην αντιμετώπιση του γλαυκώματος.

Το γλαύκωμα είναι σοβαρή και ύπουλη ασθένεια χωρίς προειδοποιητικά συμπτώματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι λόγω της σιωπηλής προόδου της ασθένειας -τουλάχιστον στα πρώτα της στάδια- ως και το 50% των ασθενών, στις ανεπτυγμένες χώρες, δεν γνωρίζουν ότι έχουν γλαύκωμα. Αυτός ο αριθμός ανέρχεται μέχρι και στο 90% στις υπανάπτυκτες περιοχές του κόσμου. Γι’ αυτό, το γλαύκωμα έχει ονομασθεί ο ήσυχος κλέφτης της όρασης (The silent thief of vision).

Το γλαύκωμα είναι σήμερα η δεύτερη αιτία μη αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως. Ο αριθμός των γλαυκωματικών παγκοσμίως ανέρχεται σε 70 εκατομμύρια ασθενείς και στην Αυστραλία σε 300.000. Δυστυχώς, όμως, οι μισοί ασθενείς -περίπου 150.000- δεν γνωρίζουν ότι πάσχουν από γλαύκωμα διότι δεν έχουν υποβληθεί σε οφθαλμολογική εξέταση. Υπολογίζεται ότι 4,5 εκατομμύρια άνθρωποι ανά την υφήλιο είναι τυφλοί λόγω γλαυκώματος και ότι αυτός ο αριθμός θα φτάσει τα 11,2 εκατομμύρια έως το 2020.

ΤΥΠΟΙ ΓΛΑΥΚΩΜΑΤΟΣ

-Χρόνιο γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (το συχνότερο).
– Γλαύκωμα φυσιολογικής ή χαμηλής πιέσεως.
– Γλαύκωμα κλειστής ή στενής γωνίας (οξύ ή χρόνιο).
– Δευτεροπαθές γλαύκωμα (μετά από φλεγμονές, τραύματα, εγχειρήσεις, φάρμακα κ.τ.λ).
– Συγγενές γλαύκωμα (εμφανίζεται στην πρώιμη παιδική ηλικία)
Οι κύριοι παράγοντες επικινδυνότητας (risk factors) για τη εμφάνιση γλαυκώματος είναι:
– H υψηλή πίεση του ματιού
– Μειωμένο πάχος κερατοειδούς
– H κληρονομικότητα (3-4 φορές υψηλότερη πιθανότητα εμφάνισης)
 – Hλικία άνω των 40 ετών
– Yψηλή μυωπία (άνω των 6 βαθμών)
– Iστορικό τραυματισμού
– Ιστορικό μολύνσεων ή φλεγμονών των ματιών (π.χ. έρπητας, ιρίτιδα) ,
– Mακροχρόνια λήψη κορτιζόνης
– Συστηματικές παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης και οι ημικρανίες.

Η ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΦΥΛΗ

Στους γλαυκωματικούς ασθενείς υπάρχει συχνά υψηλή πίεση μέσα στο μάτι. Το 95% των ανθρώπων έχουν ενδοφθάλμια πίεση (πίεση εντός του οφθαλμού) μεταξύ 12 και 21 mmHg (φυσιολογικά όρια). H πίεση αυτή διακυμαίνεται από μέρα σε μέρα και ανάλογα με την ώρα της ημέρας και δεν συσχετίζεται με την αρτηριακή πίεση (πίεση του αίματος). Όταν η ενδοφθάλμια πίεση είναι ανώτερη των 21mmHg τότε ο ασθενής έχει οφθαλμική υπερτονία και αυτό αποτελεί έναν παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση γλαυκώματος, όπως ακριβώς η υψηλή χοληστερίνη αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση στεφανιαίας νόσου. Η οφθαλμική υπερτονία δεν προκαλεί όμως σε όλους τους ανθρώπους γλαύκωμα. Τα 2/3 των ασθενών με γλαύκωμα έχουν ενδοφθάλμιες πιέσεις άνω των 21mmHg. ( ΓλαύκωμαΥψηλής Πίεσης- High Tension Glaucoma).

Όμως, το ένα τρίτο των ασθενών με γλαύκωμα δεν εμφανίζει ποτέ πιέσεις άνω του 21 ( Γλαύκωμα χαμηλής η φυσιολογικής πίεσης- Low or Normal tension Glaucoma). Αυτό υποδηλώνει ότι η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν είναι ούτε αναγκαία ούτε ικανή συνθήκη για την εμφάνιση γλαυκώματος. Επομένως, η αυξημένη πίεση στα μάτια δεν σημαίνει πάντα γλαύκωμα.

Η διάγνωση του γλαυκώματος γίνεται μόνο με την εκτίμηση της κλινικής εικόνας των οπτικών νεύρων από τον οφθαλμίατρο. Απαραίτητες εξετάσεις περιλαμβάνουν:
– Κλινική εξέταση των οφθαλμών με ιδιαίτερη έμφαση στη γωνιοσκοπία και εκτίμηση των οπτικών νεύρων.
– Μέτρηση Ενδοφθάλμιας Πίεσης (Τονομέτρηση)
– Παχυμετρία Κερατοειδούς με Υπερηχητικό Παχύμετρο
– Περιμετρία (μελέτη οπτικού πεδίου- Visual Field)
– Φωτογράφηση των οπτικών νεύρων και
– Απεικόνιση των οπτικών νεύρων με Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT)

Η αντιμετώπιση του γλαυκώματος γίνεται με τρεις τρόπους, που σκοπό έχουν να μειώσουν την πίεση του ματιού:
1. Φαρμακευτική αγωγή με κολλύρια (ενστάλλαξη σταγόνων στα μάτια)
2. Ακτίνες Λέιζερ -επιλεκτική λέιζερ τραμπεκουλοπλαστική (SLT) και
3. Χειρουργική επέμβαση.
Ο μεγαλύτερος αριθμός των γλαυκωματικών ασθενών ελέγχεται ικανοποιητικά με κολλύρια και λέιζερ. Μικρός αριθμός ασθενών θα χρειαστεί χειρουργική επέμβαση αν η ενδοφθάλμιος πίεση εξακολουθεί να είναι αρρύθμιστη και η απώλεια όρασης συνεχίζεται. Ο ασθενής συνεχίζει να ζει μια κανονική ζωή στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.

Το πιο σημαντικό είναι να γίνει πρωιμη ανιχνευση που θα οδηγησει σε εγκαιρη διαγνωση της νοσου. Όσο πιό νωρίς γίνει η διάγνωση του γλαυκώματος, τόσο πιό αποτελεσματική αποβαίνει η αντιμετώπιση του. Η νόσος είναι χρόνια και ο ασθενής πρέπει να τελει υπο παρακολουθηση και ακολουθεί κάποιο θεραπευτικό σχήμα γιά το υπόλοιπο της ζωής του..
Tα καλά νέα είναι ότι το γλαύκωμα διαγνώσκεται με μιά κατάλληλη εμπεριστατωμενη και ανωδυνη οφθαλμολογικη εξεταση. Όλοι πρέπει να κάνουμε έναν οφθαλμολογικό έλεγχο κάθε δύο χρόνια από την ηλικία των 40 ετών και μετά. Αν υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό γλαυκώματος συνιστάται ο έλεγχος να αρχίσει από την ηλικία των 30 ετών.

Δεν υπάρχει λόγος να φοβούμαστε την τύφλωση από το Γλαύκωμα, διότι σήμερα μπορούμε σχεδόν πάντα να το «φρενάρουμε» και έστι να διατηρήσουμε την όραση του ασθενούς γιά όλη του την ζωή.

Ο οργανισμός GLAUCOMA AUSTRALIA από το 1988, προωθεί την ενημέρωση για το γλαυκωμα, παρέχει βοήθεια σε όσους πάσχουν από γλαύκωμα και συλλέγει χρήματα για ερευνητικούς σκοπούς. Oσοι ενδιαφέρονται μπορούν να τηλεφωνήσουν στο GLAUCOMA AUSTRALIA toll free no: 1-800-500-880 και να ζητήσουν το ενημερωτικό φυλλάδιο για το γλαύκωμα στα ελληνικά.

Η διεύθυνση του GLAUCOMA AUSTRALIA είναι:
PO BOX 420, CROWS NEST NSW 1585.

* Ο χειρουργός-οφθαλμίατρος, Νικόλαος Μαντζιώρος, διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στο Caulfield, Caulfield Eye Clinic, και είναι επίσης σύμβουλος οφθαλμίατρος στο Royal Victorian Eye & Ear Hospital, in Melbourne.