Ένα μήνα ακριβώς μετά από τα τρομοκρατικά επεισόδια στο Παρίσι, οι 195 χώρες που πήραν μέρος στην Παγκόσμια Διάσκεψη του ΟΗΕ για την κλιματική αλλαγή, έστειλαν το ελπιδοφόρο μήνυμα στην ανθρωπότητα πως μόνο ενωμένη θα αποσοβήσει τον κίνδυνο που αντιμετωπίζουν τα οικοσυστήματα του Πλανήτη μας από την ανερχόμενη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας.
Δεδομένου ότι η άνοδος της θερμοκρασίας που παρατηρείται τις τελευταίες δεκαετίες έχει ανθρωπογενή αίτια, με άλλα λόγια προέρχεται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες των δύο τελευταίων αιώνων, εξυπακούεται πως η αντιμετώπισή της μπορεί να γίνει μόνο με την αναθεώρηση των δραστηριοτήτων που την προκαλούν.
Από τη βιομηχανική επανάσταση, η οποία άρχισε από την Αγγλία στα μέσα του 18ου αιώνα, και επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας αυξήθηκε σχεδόν κατά ένα βαθμό Κελσίου, ρυθμός πρωτοφανής που προκαλείται κυρίως από τα αέρια που εκπέμπονται από τη χρήση ορυκτών πηγών ενέργειας.
Ιδιαίτερα ανησυχητικά είναι τα πρόσφατα στοιχεία για την επιτάχυνση στη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας σε παγκόσμια κλίμακα. Για παράδειγμα, 13 από τις 15 θερμότερες καταγεγραμμένες χρονιές σημειώθηκαν από το 2000 και μετά. Μέχρι στιγμής το 2015 είναι η θερμότερη χρονιά που έχει καταγραφεί ποτέ σε όλο τον Πλανήτη.
Ενόψει αυτών των κλιματικών εξελίξεων, η ομόφωνη απόφαση της Διάσκεψης του ΟΗΕ στο Παρίσι για τη συγκράτηση στην άνοδο της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100 είναι σημαντική για τις επερχόμενες γενιές, με άλλα λόγια για τους απογόνους μας.
Βέβαια, η συμφωνία στο Παρίσι για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε παγκόσμια κλίμακα δεν σημαίνει πως ο κίνδυνος για την ανθρωπότητα από την ανερχόμενη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας θα αποσοβηθεί οριστικά.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα Αμερικανών επιστημόνων, ακόμη και αν επιτευχθεί στο ακέραιο ο στόχος της διάσκεψης του ΟΗΕ στο Παρίσι για τον περιορισμό στην αύξηση της θερμοκρασίας, στις επόμενες δεκαετίες ολόκληρες πόλεις και περιοχές θα κατακλυσθούν από την ανερχόμενη στάθμη των ωκεανών που προκαλείται από το λιώσιμο των παγετώνων της Αρκτικής και της Ανταρκτικής.
Σε 280 εκατομμύρια υπολογίζονται οι άνθρωποι που θα εκτοπισθούν από τις πόλεις και παράκτιες περιοχές που θα κατακλυσθούν από τα θαλάσσια ύδατα. Όταν λάβουμε υπόψη το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη για τη μετεγκατάσταση 7 περίπου εκατομμυρίων προσφύγων από τη Συρία, το Ιράν και το Ιράκ, γίνεται αντιληπτό σε όλο του το μέγεθος το ανθρωπιστικό πρόβλημα που συνδέεται με την ανερχόμενη θερμοκρασία της ατμόσφαιρας κατά τις επόμενες δεκαετίες.
Η άνοδος της θέρμανσης της ατμόσφαιρας είναι γνωστή ως το «φαινόμενο του θερμοκηπίου». Πήρε αυτήν την επωνυμία από το γεγονός ότι τα αέρια του διοξειδίου του άνθρακα σχηματίζουν ένα φράγμα που καλύπτει τη Γη και λειτουργεί όπως η γυάλινη οροφή ενός συνηθισμένου θερμοκηπίου, καθώς το φράγμα αυτό επιτρέπει την είσοδο στη Γη της ηλιακής ακτινοβολίας, αλλά αποτρέπει την αντανάκλασή της προς το διάστημα, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση της μέσης ατμοσφαιρικής θερμοκρασίας.
ΣΗΜΑΝΤΙΚΗ ΠΡΟΟΔΟΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ
Η πρώτη διεθνής συμφωνία για τη μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, τα οποία ευθύνονται για την άνοδο της θερμοκρασίας της ατμόσφαιρας, είχε γίνει το 1997, και είναι γνωστή ως το Πρωτόκολλο του Κιότο. Πήρε το όνομά της από την παλιά πρωτεύουσα της Ιαπωνίας Κιότο, όπου υπογράφτηκε το 1997, και είχε προκύψει από τη Διεθνή Σύμβαση για τις κλιματικές αλλαγές, που είχε συμφωνηθεί στη Διάσκεψη του Ρίο το 1992.
Το Πρωτόκολλο αυτό περιλάμβανε μείωση των αερίων του θερμοκηπίου μόνο για τις ανεπτυγμένες χώρες. Οι αναπτυσσόμενες χώρες δεν δεσμεύονταν. Αυτός ήταν ο λόγος που οι ΗΠΑ δεν επικύρωσαν το Πρωτόκολλο του Κιότο, γιατί τότε στις αναπτυσσόμενες χώρες περιλαμβάνονταν μεγάλες χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία, η Βραζιλία, η Νότια Αφρική, και άλλες.
Σε αντίθεση, η συμφωνία του Παρισιού δεσμεύει όλες τις 195 που την έχουν υπογράψει. Αν και η συμφωνία αυτή δεν έχει την ισχύ μιας Διεθνούς Συνθήκης, οι 195 χώρες που την υπέγραψαν δεσμεύτηκαν να περιορίσουν την άνοδο της θερμοκρασίας αρκετά κάτω από 2 βαθμούς Κελσίου μέχρι το 2100.
Επιπλέον, η συμφωνία προβλέπει πως στο δεύτερο μισό του 21ου αιώνα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθούν σε βαθμό που να μπορούν να απορροφούνται από τα δάση, ώστε να μη συμβάλλουν στην περαιτέρω αύξηση της θερμοκρασίας.
Καθοριστικός ήταν και ο ρόλος που διαδραμάτισε ο πρόεδρος της Γαλλίας, Φρανσουά Ολάντ, στο να πεισθούν η Κίνα και η Ινδία, οι δύο πολυπληθέστερες χώρες του κόσμου, που στην εκπομπή αερίων του διοξειδίου του άνθρακα έχουν την πρώτη και την τέταρτη θέση, να υιοθετήσουν κοινή στάση στον αγώνα της ανθρωπότητας για τη σωτηρία του περιβάλλοντος.
Μια σημαντική πρωτοτυπία της Γαλλίας στη Διάσκεψη του περιβάλλοντος ήταν να τοποθετήσει τις ομιλίες των ηγετών των κρατών που πήραν μέρος στη διάσκεψη την πρώτη ημέρα, ούτως ώστε να δοθεί ο τόνος των διαπραγματεύσεων που θα ακολουθούσαν, αντί για την τελευταία ημέρα, όπως γινόταν στο παρελθόν, οπότε δεν θα υπήρχε περιθώριο για ελιγμούς και παραχωρήσεις.
Τα ακόλουθα είναι τα κύρια σημεία της συμφωνίας.
*Οι παγκόσμιες εκπομπές άνθρακα θα πρέπει να αρχίσουν να μειώνονται το ταχύτερο δυνατό.
*Στο δεύτερο μισό του αιώνα οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα πρέπει να μειωθούν στα επίπεδα που μπορούν να απορροφούν τα δάση.
*Όλες οι χώρες θα εγγραφούν σε κοινό σύστημα αναφοράς, παρακολούθησης και επιβεβαίωσης των εκπομπών.
*Από το 2020 οι ανεπτυγμένες χώρες θα προσφέρουν βοήθεια 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων το χρόνο προκειμένου να βοηθήσουν τις αναπτυσσόμενες χώρες να στραφούν σε καθαρές πηγές ενέργειας.
ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ Η ΚΟΙΝΗ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΗΠΑ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΙΝΑΣ
Η συνεργασία μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας κατά τη διάρκεια της διάσκεψης ήταν ένας από τους κύριους παράγοντες που συνέβαλαν στην επιτυχία της. Το γεγονός αυτό ήρθε ως επιβεβαίωση της αντίληψης πως όταν τα συμφέροντα χωρών που διακυβεύονται είναι κοινά, οι ιδεολογικές διαφορές ξεπερνιούνται.
Τα τελευταία χρόνια κάποιες Πολιτείες των ΗΠΑ έχουν υποστεί μεγάλες καταστροφές από καιρικά φαινόμενα ασυνήθιστης έντασης, ενώ η Κίνα κατά τη διάρκεια της διάσκεψης στο Παρίσι χρειάστηκε να κηρύξει «κόκκινο συναγερμό» για την πρωτεύουσά της Πεκίνο εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.
Ένα από τα έκτακτα μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση της Κίνας για να προστατεύσει τα 21 εκατομμύρια κατοίκους του Πεκίνου ήταν ο περιορισμός στην κυκλοφορία των αυτοκινήτων και το κλείσιμο για ένα διάστημα εργοστασίων και μονάδων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση λιγνίτη.
Η ορατότητα στο Πεκίνο είχε περιορισθεί στα λίγα μέτρα, ενώ ο κόσμος κυκλοφορούσε φορώντας αναπνευστικές μάσκες. Στα σχολεία δόθηκε εντολή να αναστείλουν τα μαθήματα για ένα διάστημα και να σταματήσουν για τρεις ημέρες όλες τις υπαίθριες δραστηριότητες.
Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα ο Σι Τζινπίνγκ, πρόεδρος της Κίνας, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό ομόλογό του Μπαράκ Ομπάμα. Στην επικοινωνία αυτή ο Σι Τζινπίνγκ δήλωσε την ετοιμότητα της χώρας του να συνεργασθεί με τις ΗΠΑ για την εφαρμογή της συμφωνίας του Παρισιού.
Από την πλευρά του, ο Μπαράκ Ομπάμα φέρεται να έχει δηλώσει πως η επικοινωνία αυτή με την Κίνα αποτελεί ένδειξη αγαστής συνεργασίας στον κοινό αγώνα για την αποτροπή της κλιματικής καταστροφής.
Παρόλα αυτά, η Κίνα και οι ΗΠΑ, παράλληλα και με κάποιες άλλες χώρες, ενήργησαν όπως η συμφωνά του Παρισιού να μην έχει δεσμευτικούς όρους για τις εκπομπές αερίων του διοξειδίου, φοβούμενες τις επιπτώσεις που θα είχαν στις οικονομίες τους.
Το τελικό συμπέρασμα είναι πως η Συμφωνία του Παρισιού έρχεται ως επιβεβαίωση πως επιτέλους η παγκόσμια κοινότητα έχει συνειδητοποιήσει ότι η μέχρι τώρα ολιγωρία της για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις της υπέρμετρης χρήσης των ορυκτών πηγών ενέργειας δεν μπορεί να συνεχιστεί, και θα πρέπει να αναληφθούν κάποιες πρωτοποριακές αποφάσεις, αν πράγματι ενδιαφέρεται για την ευημερία των μελλοντικών γενεών.