Για την Ελλάδα το προσφυγικό πρόβλημα πρόσφατα έχει πάρει τρεις διαστάσεις. Οι δύο διαστάσεις του αφορούν την αντιμετώπισή του στην επικράτεια του ελληνικού κράτους, ενώ η τρίτη σχετίζεται με τον χειρισμό του στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι τελευταίες εξελίξεις έφεραν στο προσκήνιο και τις τρεις αυτές διαστάσεις. Στην ίδια την Ελλάδα η κυβέρνηση, αν και με κάποια καθυστέρηση και παλινωδίες, εργάζεται πυρετωδώς για τη δημιουργία επαρκούς αριθμού κέντρων καταυλισμού των προσφύγων. Αυτό αποτελεί την ανθρωπιστική διαχείριση του επίμαχου αυτού προβλήματος.
Στο πολιτικό επίπεδο, αξιοσημείωτη είναι η πρόσφατη πρωτοβουλία του προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, κ. Προκόπη Παυλόπουλου, την Παρασκευή, 4 Μαρτίου, να καλέσει σε σύσκεψη τους Πολιτικούς Αρχηγούς στο Προεδρικό Μέγαρο, με στόχο την επίτευξη μιας υπερκομματικής αντιμετώπισης του φλέγοντος αυτού ανθρωπιστικού θέματος.
Παρά το κλίμα έντασης μεταξύ των πολιτικών αρχηγών, τελικά εκδόθηκε μια ανακοίνωση των κοινών σημείων που επιτεύχθηκαν. Σημειωτέον ότι δύο πολιτικοί αρχηγοί, ο κ. Δημήτρης Κατσούμπας, γραμματέας του ΚΚΕ, και ο κ. Βασίλης Λεβέντης, πρόεδρος της Ένωσης Κεντρώων, δεν υπέγραψαν το κοινό ανακοινωθέν.
Στην ανακοίνωση που δόθηκε στα μέσα ενημέρωσης, μετά την οκτάωρη σύσκεψη, αναφέρονται τα ακόλουθα σημεία σύμπνοιας των πολιτικών αρχηγών:
* Η Ελλάδα αντιμετωπίζει το προσφυγικό ζήτημα με πνεύμα ανθρωπισμού και αλληλεγγύης, αναγνωρίζοντας τις υποχρεώσεις της, αλλά θωρακίζοντας και την ασφάλεια του ελληνικού λαού.
* Φυλάσσει και τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
* Ενισχύει τις ανοιχτές δομές προσωρινής φιλοξενίας προσφύγων.
* Ζητεί από την Ε.Ε. να επιβάλλει σε όλα τα κράτη-μέλη της τον πλήρη σεβασμό των υποχρεώσεών τους, ως προς τον δίκαιο και αναλογικό επιμερισμό των προσφύγων.
* Η Ε.Ε. να προωθήσει την συνεργασία της με την Τουρκία, με στόχο τη δημιουργία σταθερού και αξιόπιστου μηχανισμού μετακίνησης των προσφύγων από την Τουρκία προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.
* Η Ε.Ε. να παράσχει την απαιτούμενη στην Ελλάδα οικονομική και υλικοτεχνική ενίσχυση για την περίθαλψη των προσφύγων μέχρι τον καταμερισμό τους στις υπόλοιπες χώρες της Ευρώπης.
* Η Ε.Ε. να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο ως προς τον τερματισμό του πολέμου στην Συρία.
Από την πλευρά του, ο ελληνικός λαός έχει αρθεί στο ύψος των περιστάσεων με τη συμπαράστασή του, σε προσωπικό επίπεδο, στους δεινοπαθούντες πρόσφυγες. Συγκινητικές είναι οι σκηνές πολιτών που πηγαίνουν μαγειρεμένο φαγητό, και είδη πρώτης ανάγκης, σε πρόσφυγες συγκεντρωμένους σε πλατείες της Αθήνας, ή και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας.
Στο άρθρο του με τίτλο «Ντρέπομαι για τη ζέστα μου και για την ανθρωπιά μου», Η Καθημερινή, 7/3/16, ο Παντελής Μπουκάλας γράφει τα ακόλουθα μεταξύ άλλων:
«Η καλοσύνη των ανθρώπων. Έτσι απλά. Κι έτσι πλούσια. Οι πρόσφυγες (Σύροι; Ιρακινοί; Αφγανοί; Τι σημασία έχει; Κοινή πατρίδα τους τώρα είναι ο δρόμος, η ξενιτιά) βρέθηκαν απολύτως τυχαία στα Τρίκαλα. Ήταν ένας ολιγοήμερος σταθμός στην Οδύσσειά τους, που ξεκινάει χερσαία (στα βουνά και στους κάμπους της Ασίας), συνεχίζεται θαλάσσια, στο Αιγαίο, και ξαναγίνεται χερσαία, βαλκανική, κεντροευρωπαϊκή, βορειοευρωπαϊκή. Στην πόλη της Θεσσαλίας βρήκαν αυτό που πιθανόν θα δώριζαν και οι ίδιοι, αν αντάμωναν ανθρώπους πεσμένους στην τωρινή δική τους μοίρα: αγάπη. Δυο λόγια παρηγοριάς και εγκαρδίωσης και πολλές χειρονομίες για να ξεπεραστεί το φράγμα της γλώσσας και να φανεί ο μέσα πλούτος, φαγητό, ένα μπάνιο, ένα ασφαλισμένο μέρος για να κοιμηθούν σχετικά ήσυχοι δυο-τρία βράδια και να δοθούν στο όνειρό τους – που κοντεύει να καταντήσει βραχνάς, αν δεν έγινε ήδη για πολλούς από αυτούς.
Η επιστολή που άφησαν, φεύγοντας για την Ειδομένη, τον πρώτο φράχτη που εμποδίζει την άνοδο των μυρίων προς τις χώρες όπου θά ‘θελαν να τελειώσει η εξουθενωτική περιπλάνησή τους, ήταν το αντίδωρό τους. Αντίδωρο πολύτιμο σαν δέκα Νομπέλ: «Σταματήσαμε σ’ αυτήν την όμορφη πόλη για λίγες μέρες. Θέλω να ευχαριστήσω τους ανθρώπους αυτής της πόλης για την καλοσύνη τους. Μας καλωσόρισαν. Αισθανόμασταν σαν να ήμαστε με τις οικογένειές μας. Περάσαμε όμορφες στιγμές με τους ανθρώπους εδώ. Είμαι σίγουρος ότι οι άνθρωποι εδώ είναι άγγελοι. Ήταν καλύτεροι και από τους γονείς μας».
ΑΤΕΛΕΣΦΟΡΗ Η ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΟΡΥΦΗΣ ΤΗΣ 7ης ΜΑΡΤΙΟΥ, ΑΛΛΑ ΕΥΝΟΪΚΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες την περασμένη Δευτέρα έληξε χωρίς συγκεκριμένες αποφάσεις. Για τη λήψη τελικών αποφάσεων αποφασίσθηκε η επανάληψη της Συνόδου στις 17-18 Μαρτίου. Πάντως αναφορικά με το θέμα των παράνομων μεταναστών που βρίσκονται ή συνεχίζουν να μεταβαίνουν στην Ελλάδα, σημαντικό είναι το γεγονός ότι χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία αντιλαμβάνονται το μέγεθος του προβλήματος για την Ελλάδα, και συμφωνούν με τις προτάσεις της για την αντιμετώπισή του.
Εδώ πρέπει να γίνει η διευκρίνιση μεταξύ των προσφύγων και των παράνομων μεταναστών. Πρόσφυγες θεωρούνται τα άτομα που διώκονται στις χώρες τους για θρησκευτικούς και πολιτικούς λόγους. Το Διεθνές Δίκαιο προβλέπει για αυτούς την παροχή ασύλου στις χώρες που καταφεύγουν.
Αντίθετα, παράνομοι μετανάστες είναι τα άτομα που δεν εμπίπτουν στην παραπάνω κατηγορία, καθώς καταφεύγουν σε άλλες χώρες για καθαρά οικονομικούς λόγους, χωρίς προηγουμένως να έχουν κάνει τις προβλεπόμενες νόμιμες διαδικασίες. Με άλλα λόγια, πρόκειται για λαθρομετανάστες.
Για τους παραπάνω λόγους η απόφαση της Ε.Ε. να απαγορεύσει τη μετάβαση των παράνομων μεταναστών στην Ευρώπη νομικά είναι σωστή. Όμως, δεδομένου ότι με το ροή εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων που με διάφορους τρόπους έφτασαν σε ελληνικά νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, και λόγω της ανεπάρκειας επαρκών στοιχείων για την κατάταξή τους σε πρόσφυγες και οικονομικούς μετανάστες από τις αρμόδιες ελληνικές αρχές, μεγάλος αριθμός παράνομων μεταναστών μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα. Για το λόγο αυτό η Γερμανία είναι της γνώμης πως η Ε.Ε. θα πρέπει να βρει λύση για το θέμα αυτό που ταλανίζει την Ελλάδα.
Εξίσου σημαντική είναι η αντίθεση της Γερμανίας και της Γαλλίας να κλείσουν τα σύνορα στην Ειδομένη για τη μετάβαση προσφύγων σε χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης. Απόφαση όμως επί του θέματος αυτού δεν έχει ληφθεί μέχρι στιγμής, καθότι η Ουγγαρία πρόβαλε βέτο, το οποίο υποστήριξε η Αυστρία.
Το πρόβλημα για την Ελλάδα έχει επιδεινωθεί τις τελευταίες ημέρες λόγω του γεγονότος ότι και για τους νόμιμους πρόσφυγες, ένας πολύ μικρός αριθμός ημερησίως επιτρέπεται να περάσει από την Ειδομένη στα Σκόπια. Πάνω από 10.000 πρόσφυγες και παράνομοι μετανάστες έχουν ήδη συγκεντρωθεί στην Ειδομένη και στα παρακείμενα χωριά, δημιουργώντας τεράστια προβλήματα στον εγχώριο πληθυσμό. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί βρίσκονται σε κατάσταση απόγνωσης, η συμπεριφορά τους είναι απρόβλεπτη.
Σύμφωνα με πρόσφατο δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας «Die Welt», η Ελλάδα κινδυνεύει να γίνει «Ναουρού», το νησί των «εξορισμένων» προσφύγων. Προφανώς η εν λόγω εφημερίδα αναφέρεται στο νησί Ναουρού του Ειρηνικού Ωκεανού, στο οποίο η Αυστραλία σχημάτισε καταυλισμό, στον οποίο κλείνονται οι πρόσφυγες από την Ασία που ζητούν άσυλο στην Αυστραλία. Τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι κρατούμενοι στον καταυλισμό αυτό μας είναι γνωστά από τις αναφορές στα αυστραλιανά μέσα ενημέρωσης.
Η καγκελάριος της Γερμανίας, κ. Άνγκελα Μέρκελ, ανέφερε μετά τη λήξη της Συνόδου, πως η Ελλάδα θα πρέπει να ενισχυθεί για να γίνει βιώσιμη η ανθρωπιστική κατάσταση που έχει προκύψει από τους μεγάλους αριθμούς των προσφύγων και παράνομων μεταναστών.
Από την πλευρά του, μετά τη λήξη της Συνόδου, ο Πρόεδρος της Γαλλίας, κ. Φρανσουά Ολάντ, δήλωσε πως η Ελλάδα θα λάβει ανθρωπιστική βοήθεια 368 εκατομμυρίων ευρώ μέχρι το 2020, ενώ παράλληλα εξέφρασε τη γνώμη πως θα πρέπει να βρεθεί τρόπος μετεγκατάστασης των προσφύγων.
Την ικανοποίησή του για τις απόψεις που εκφράστηκαν στην Σύνοδο Κορυφής εξέφρασε ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας, κ. Αλέξης Τσίπρας, αν και αναγνώρισε πως πρέπει να γίνουν πολλά βήματα ακόμη προς τη σωστή κατεύθυνση.
Αναφερόμενος στις χώρες που εξέφρασαν την άποψη ότι πρέπει να κλείσουν τα σύνορα της Ελλάδας με τις βαλκανικές χώρες για τη μετάβαση των προσφύγων, είπε χαρακτηριστικά:
«Εκτέθηκαν αυτές οι χώρες. Πιστεύω ότι όχι μόνο δεν απομονωθήκαμε, αλλά απομονώθηκαν αυτοί που ήθελαν να μας απομονώσουν. Τελικά, φτιάχτηκαν τείχη απέναντι σε αυτούς που χτίζουν τείχη. Με την έννοια αυτή και η επόμενη Σύνοδος θα είναι πολύ σημαντική, γιατί συνεχίζεται αυτή η αντιπαράθεση».
Από τα παραπάνω προκύπτει πως εκ μέρους των μεγάλων κρατών-μελών της Ε.Ε. έχει επιδειχθεί πνεύμα κατανόησης των προβλημάτων που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, και της ανάγκης συμπαράστασής της για την υπέρβασή τους.
Ελπίζουμε ότι στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής θα ληφθούν και σχετικές αποφάσεις.