ΜΕ μια στοιχειωμένη και χιλιοειπωμένη ιστορία λέω να καταπιαστώ πάλι σήμερα…
ΜΙΑ ιστορία που για δύο αιώνες μας βασανίζει και κάθε τόσο επανέρχεται στο προσκήνιο να μας θυμίζει την ύπαρξή της…
ΓΙΑ την κλοπή, από τον λήσταρχο λόρδο Έλγιν των γλυπτών του Παρθενώνα, που έχουν «βρυκολακιάσει» στο Βρετανικό Μουσείο, λέω να γράψω δυο κουβέντες…
ΤΗΝ ευκαιρία να αναφερθώ στο θέμα μου την έδωσε η προχθεσινή πρωτοσέλιδη είδηση της εφημερίδας μας, που ανέφερε μεταξύ άλλων, ότι η πατρίδα μας «προσφέρει ανταλλάγματα» για να επιστραφούν τα Γλυπτά…
ΣΥΜΦΩΝΑ με την είδηση, που είχε βασιστεί σε ρεπορτάζ της βρετανικής εφημερίδας «Independent», η Ελλάδα προσφέρει για την «ανταλλαγή» αρχαιολογικά αριστουργήματα, όπως τη χρυσή μάσκα του Αγαμέμνονα και το άγαλμα του Δία ή του Ποσειδώνα…
ΑΝ δείχνει κάτι το «ρεπορτάζ», το οποίο και διαψεύσθηκε από την ελληνική πλευρά, είναι ότι οι κλεπταποδόχοι δεν το βάζουν κάτω…
ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΟΥ να διατηρήσουν τα κλοπιμαία, συνεχίζουν να συμπεριφέρονται και σήμερα όπως συμπεριφέρθηκε ο Σκοτσέζος λόρδος Έλγιν πριν 217 χρόνια…
ΠΡΙΝ γράψω δυο λόγια για το τι σόι άνθρωπος ήταν ο Τόμας Μπρους –γιατί αυτό ήταν το όνομα του 7ου κόμη του Έλγιν- να σας πω ότι κατά τη διάρκεια 2.500 χρόνων ο Παρθενώνας και η Ακρόπολη, το παραδοσιακό φρούριο της πόλης των Αθηνών, είχαν δεχθεί πυρπολισμούς, βανδαλισμούς, βεβηλώσεις, κλοπές και βομβαρδισμούς, από πολλούς και διάφορους επιδρομείς και κατακτητές…
ΤΗΝ αρχή την έκαναν οι Πέρσες, οι οποίοι αφού πυρπόλησαν την πόλη το 480 μ.Χ. για να τιμωρήσουν τους Αθηναίους που τους είχαν νικήσει πριν από μία δεκαετία στον Μαραθώνα, έκαψαν τον πρώτο ναό που είχαν κτίσει για τη νίκη εκείνη και στη συνέχεια κατεδάφισαν ό,τι υπήρχε γύρω του…
ΛΙΓΕΣ δεκαετίες αργότερα, ο Περικλής ανήγειρε τον Παρθενώνα που έγραψε τη δική του ιστορία, ενώ το 267 μ.Χ. και ενώ η Αθήνα τελούσε υπό ρωμαϊκή κατοχή οι Ετρούσκοι κατέκτησαν την πόλη και έκαψαν με τη σειρά τους τον Παρθενώνα, προκαλώντας του ανεπανόρθωτες ζημιές…
ΣΤΗ συνέχεια ντόπιοι και ξένοι χριστιανοί, κατεδάφισαν αετώματα, ανύψωσαν σταυρούς, κατέστρεψαν αγάλματα και έκτισαν μέσα στον Παρθενώνα εκκλησία για να στεγάσουν την πίστη τους…
«ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΗΘΗΚΕ» βέβαια η Αθηνά, αλλά ποιος την άκουγε. Το 1204 κατέκτησαν την πόλη οι Φράγκοι, οι οποίοι παρέμειναν εκεί μέχρι το 1456, μετατρέποντας την Ακρόπολη σε φρούριό τους και χτίζοντας έναν πύργο που δέσποζε στον ιερό βράχο για πέντε αιώνες μέχρι που κατεδαφίστηκε το 1874…
ΤΟΥΣ Φράγκους διαδέχθηκαν το 1456 οι Οθωμανοί, οι οποίοι με τη σειρά τους χρησιμοποίησαν την Ακρόπολη ως φρούριό τους και μεγάλη αποθήκη πυρομαχικών, χτίζοντας και αυτοί ό,τι χρειάζονταν για να κάνουν τη δουλειά τους…
ΤΟΝ Σεπτέμβριο του 1678 έφτασε στην Αθήνα «απρόσκλητος» ο δόγης της Βενετίας Φραγκίσκος Μοροζίνι και για να λύσει τις «διαφορές» που είχε με τους Τούρκους άρχισε να πολιορκεί την Ακρόπολη…
ΕΠΕΙΔΗ, όμως, οι Τούρκοι δεν έλεγαν να το κουνήσουν από το φρούριό τους ο Μοροζίνι έστησε το μεγάλο κανόνι του ακριβώς απέναντι -και συγκεκριμένα στην Αγία Αικατερίνη στην Πλάκα- και σημάδεψε τον Παρθενώνα μέσα στον οποίο υπήρχαν πυρομαχικά και 500 βαρέλια μπαρούτι…
ΟΙ Τούρκοι πιστεύοντας ότι ο πολιτισμένος Ευρωπαίος δόγης της κραταιάς (τότε) Βενετίας θα σεβαστεί το παγκόσμιο αυτό μνημείο, δεν περίμεναν ότι θα το βομβαρδίσει. Έκαναν, όμως, λάθος…
ΣΤΙΣ 26 Σεπτεμβρίου 1678, ημέρα Παρασκευή και στις 7 το απόγευμα, η πρώτη κανονιά βρήκε την πυριτιδαποθήκη και η καταστροφή που προκάλεσε η μεγάλη έκρηξη που ακολούθησε ήταν πρωτοφανής…
ΕΚΑΤΟΝ δώδεκα χρόνια μετά από εκείνη την καταστροφή, ένας άλλος πολιτισμένος Ευρωπαίος αρχαιολάτρης, εμφανίστηκε να αποτελειώσει διά της κλοπής ό,τι άφησαν πίσω τους οι βεβηλώσεις, οι εμπρησμοί και οι βομβαρδισμοί…
Ο Έλγιν ήταν ένα άθλιο υποκείμενο. Ένας πανούργος και αδίστακτος άνθρωπος, που έκανε ό,τι του περνούσε από το χέρι για να κάνει όνομα, να αποκτήσει φήμη και, προπαντός, λεφτά…
ΓΕΝΝΗΜΕΝΟΣ το 1766 και γόνος πλούσιας σκοτσέζικης οικογένειας με παραδοσιακούς δεσμούς με τη μοναρχία, που της εξασφάλιζε αξιώματα, γνωριμίες και λεφτά, αφού τελείωσε τις σπουδές του, ανέλαβε διάφορες διπλωματικές αποστολές σε χώρες της Ευρώπης, μέχρι που το 1799 ορίστηκε πρέσβης της Μεγάλης Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία…
ΛΙΓΟΥΣ μήνες πριν αναχωρήσει για την Κωνσταντινούπολη για να αναλάβει τα καθήκοντά του, ο Τόμας παντρεύτηκε την πάμπλουτη συμπατριώτισσά του Μαίρη Νίσμπετ και στις αρχές Νοεμβρίου του ίδιου χρόνου βρέθηκαν στην Τουρκία…
ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ εκεί, δεν άργησε να καταλάβει ότι η Αυτοκρατορία είναι ξέφραγο αμπέλι και όταν έχεις αξιώματα και λεφτά να δωροδοκείς κάποιον για να σε «εξυπηρετεί», μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις…
ΚΑΙ αυτό που σκέφθηκε πρώτα απ’ όλα να κάνει ο Τόμας, ήταν να διακοσμήσει την έπαυλή του στη Σκοτία και τους κήπους της με αντίγραφα αρχαίων ελληνικών αγαλμάτων, που ήταν πολύ της μόδας τότε στην Ευρώπη και, κυρίως, στη Μεγάλη Βρετανία…
ΩΣ εκ τούτου, στόχευσε κατευθείαν την Ακρόπολη των Αθηνών μιας και στον Παρθενώνα και τους γύρω χώρους βρίσκονταν μαζεμένα τα καλύτερα και πιο ξακουστά αρχαία μνημεία…
ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΕ, λοιπόν, τις γνωριμίες του και πήρε άδεια από τον Σουλτάνο να στείλει καλλιτέχνες στην Αθήνα προκείμενου να αποκαθηλώσουν «προσωρινά» από το αέτωμα του Παρθενώνα ορισμένα γλυπτά για να τα μετρήσουν και να τα αντιγράψουν σε σχέδια προκειμένου να κάνουν εκμαγεία που θα χρησιμοποιούνταν για τα αντίγραφα…
ΛΙΓΟΥΣ μήνες αργότερα, έφτασαν στην Αθήνα οι Ιταλοί καλλιτέχνες και άρχισαν τη δουλειά και ανασκαφές γύρω από τα θεμέλια του Παρθενώνα για να βρουν επιγραφές και κομμάτια που είχαν αποκολληθεί από τις προηγούμενες καταστροφές…
ΟΣΟΙ έχουν ψάξει λίγο την ιστορία αυτή, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι αρχικά ο Έλγιν δεν σχεδίαζε να πάρει τα Γλυπτά στην Αγγλία. Στη συνέχεια όταν οι άνθρωποί του στην Αθήνα κατάλαβαν ότι μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, του είπαν ότι αν δωροδοκούσε κάποιον Τούρκο αξιωματούχο στην Αθήνα θα του στοίχιζε φτηνότερα να διαλέξει ό,τι γούσταρε από τα αυθεντικά γλυπτά…
Η πληροφορία αυτή του άνοιξε την όρεξη, γιατί σκέφτηκε ότι αν έπαιρνε τα αυθεντικά γλυπτά θα μπορούσε να τα πουλήσει στο Βρετανικό Μουσείο και να κερδίσει δόξα και λεφτά μιας και το Μουσείο τότε μάζευε ό,τι μπορούσε από την Αίγυπτο και τις υπόλοιπες αποικίες της Αυτοκρατορίας…
ΕΤΣΙ, δόθηκε νέα εντολή στους ανθρώπους του και άρχισε η δουλειά της αποκαθήλωσης, των ανασκαφών και της περισυλλογής των καλύτερων γλυπτών από τα αετώματα και τους γύρω από τον Παρθενώνα χώρους…
Ο,ΤΙ τους άρεσε, μιας και κανείς δεν τους έλεγχε, το τοποθετούσαν σε κιβώτια και τον Σεπτέμβρη του 1802 τα έστειλαν στο λιμάνι του Πειραιά και τα φόρτωσαν στο σκάφος «Mentor»…
ΠΑΡΑ τις αντιρρήσεις του καπετάνιου, ότι το φορτίο ήταν βαρύ, το σκάφος αναχώρησε για τη Βενετία, στην οποία δεν κατάφερε να φτάσει, αφού βυθίστηκε στο μικρό λιμάνι του Αβλέμονα Κυθήρων όπου είχε καταφύγει γιατί έμπαζε νερά…
ΟΤΑΝ πληροφορήθηκε την καταστροφή, ο Έλγιν οργάνωσε αμέσως την αποστολή δυτών από την Κάρπαθο, οι οποίοι ανέσυραν τα γλυπτά και άλλα σκεύη, τα φόρτωσαν σε ένα άλλο πλοίο και αυτό μέσω Μάλτας τα μετέφερε στο Λονδίνο…
Ο Έλγιν έφυγε από την Πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης το 1803, αλλά συνελήφθη στο Παρίσι απ’ όπου περνούσε και παρέμεινε υπό κράτηση μέχρι το 1806 που επέστρεψε στην Αγγλία…
ΦΤΑΝΟΝΤΑΣ εκεί, τον περίμεναν νέες συμφορές. Η γυναίκα του τον εγκατέλειψε για να ζήσει με τον εραστή της, το Μουσείο δεν πλήρωνε όσα τους ζητούσε για τα κλοπιμαία και ο ίδιος χρεοκόπησε από τα έξοδα που είχε κάνει για να ανασύρει τα γλυπτά από το βυθό και να τα μεταφέρει.
ΤΕΛΙΚΑ για να ζήσει και να πληρώσει τα δικαστικά έξοδα για το διαζύγιο, αναγκάστηκε να πουλήσει τα γλυπτά για μερικές χιλιάδες λίρες το 1816 στη βρετανική κυβέρνηση και έκτοτε παραμένουν στο Βρετανικό Μουσείο όπου και τελικά κατέληξαν…