Στις 20 Απριλίου 2017 συμπληρώνονται 58 χρόνια από το θάνατο του Μανόλη Τριανταφυλλίδη, του πρωτοπόρου ερευνητή γλωσσολόγου, αλλά και του ακούραστου οικοδόμου, με αποκλειστικό μέλημά του τη γλώσσα και την παιδεία των σημερινών Ελλήνων. Αφιέρωσε όλη τη ζωή του στην ιδέα της γλωσσικής προκοπής της Ελλάδας.
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης γεννήθηκε στην Αθήνα στις 16 Νοεμβρίου 1883. Ο πατέρας του Αλέξανδρος, ήταν από την Κοζάνη με απώτερη καταγωγή από το Ξηρολίβαδο Ημαθίας. Η καταγωγή της μητέρας του, Ιουλίας το γένος Ροδοκανάκη, ήταν από τη Χίο.
Τελείωσε τις γυμνασιακές του σπουδές στην Βαρβάκειο Σχολή το 1900. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών μέχρι το 1905. Τον ίδιο χρόνο πήγε στο Μόναχο και το 1906 γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο Heidelberg της Γερμανίας. To 1908 εκπόνησε τη διδακτορική του διατριβή και πήρε το διδακτορικό τίτλο στο Πανεπιστήμιο Μονάχου.
Η διδακτορική του διατριβή «Μελέτες για τις δάνειες λέξεις της δημώδους ελληνικής μεσαιωνικής φιλολογίας» κυκλοφόρησε το 1909.
Επέστρεψε στην Ελλάδα το 1912 και έγινε ενεργό μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Για μια δεκαετία (1912-1921) ο Τριανταφυλλίδης, μαζί με τον Αλέξανδρο Δελμούζο και τον Δημήτρη Γληνό, ασχολήθηκαν επισταμένα με όλα τα ζητήματα που αφορούσαν τον εκπαιδευτικό δημοτικισμό και το 1917 διορίστηκε από τον Βενιζέλο ανώτερος επόπτης της Ελληνικής Παιδείας.
Από γλωσσικής πλευράς, η περίοδος αυτή είναι αρκετά ταραχώδης μια και η καθαρεύουσα «βασιλεύει». Για ένα διάστημα παρέμεινε στη Γερμανία. Το 1926 ο Τριανταφυλλίδης διορίστηκε καθηγητής Γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης όπου και δίδαξε έως το 1934.
Έργο ζωής του Τριανταφυλλίδη είναι η συγγραφή της ιστορικής εισαγωγής στη Μεγάλη Νεοελληνική Γραμματική. Το Δεκέμβριο του 1938 τον κάλεσε ο Μεταξάς στην προεδρία της Επιτροπής που σύστησε και του ανέθεσε για λογαριασμό του ελληνικού Κράτους να συντάξει τη «Νεοελληνική Γραμματική (της Δημοτικής)». Τότε ο Τριανταφυλλίδης αφιέρωσε όλη του τη δραστηριότητα και παραμέρισε κάθε άλλη προσωπική φιλοδοξία, γιατί δεν ήθελε να χαθεί η ευκαιρία να συμβάλλει στη συγγραφή της επίσημης κρατικής Γραμματικής. Το 1940 εκτυπώθηκε η μεγαλύτερή του εργασία που είναι η παραπάνω Γραμματική.
Το 1946 εγκαινίασε τη Νεοελληνική Βιβλιοθήκη του και το 1949 –εν μέσω του Εμφυλίου Πολέμου– εκδίδει τη «Μικρή Νεοελληνική Γραμματική», που είναι η επιτομή της μεγάλης κρατικής Γραμματικής. Το 1950 συμπληρώνει τη Νεοελληνική του Βιβλιοθήκη με βοηθήματα για την υποδειγματική διδασκαλία της σημερινής ελληνικής γλώσσας. Από το 1953 μέχρι το θάνατό του ασχολήθηκε με τη συγγραφή μιας γενικής επισκόπησης του ελληνικού γλωσσικού ζητήματος με τίτλο: «Δημοτικισμός και Αντίδραση».
Ο Μανόλης Τριανταφυλλίδης πέθανε στις 20 Απριλίου 1959. Με τη διαθήκη του άφησε όλη την περιουσία του στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης για να ιδρυθεί το Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών, με σκοπό να εξακολουθήσει το έργο του. Επίσης, άφησε την πολύτιμη βιβλιοθήκη του στο Σπουδαστήριο Γλωσσολογίας. Χαρακτηριστικά είναι τα ζωντανά λόγια που άφησε στη διαθήκη του ως μήνυμα προς αυτούς που νοιάζονται για τον τόπο και την προκοπή των Ελλήνων:
«… Προτίμησα να διαθέσω όσο γίνεται περισσότερα από τη μικρή μου περιουσία για να εξακολουθήσει και ύστερα από μένα το έργο της μεθοδικής καλλιέργειας της εθνικής μας γλώσσας, έργο που του αφιέρωσα ζώντας όλες τις δυνάμεις και την αγάπη μου, αλλά που χρειάζεται, για να συμπληρωθεί, πολλές ακόμα και δαπανηρές προσπάθειες πολλών εργατών του πνεύματος ύστερα από εμένα. Θέλω να ωφεληθούν κάπως από την περιουσία μου τα Ελληνόπουλα, γιατί αυτά βασανίζονται και ζημιώνουν από τη γλωσσική ακαταστασία που βασιλεύει στην παιδεία και τη ζωή μας».
Σοφά λόγια και σοφός τρόπος να αφήσει κανείς την περιουσία του για τη μελλοντική καλλιέργεια της ελληνικής γλώσσας. Ο Τριανταφυλλίδης τακτοποίησε τη γλώσσα που όλοι οι Έλληνες μιλάμε σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλον. Διευθέτησε το ιδιαίτερο γλωσσικό μας πρόβλημα με τον καλύτερό του τρόπο, προσφέροντας «χείρα βοηθείας» σε όλα μας τα προβλήματα. Μία τακτοποιημένη γλώσσα δημιουργεί ένα ακμαίο και πολιτισμένο έθνος.
Ο Τριανταφυλλίδης με τα έργο του οδηγεί όλους μας μέχρι σήμερα. Δεν πρέπει να υπάρχει κανένα ελληνικό σπίτι χωρίς την Γραμματική του, να την έχει στην πιο περίοπτη θέση της βιβλιοθήκης του, και το πιο σπουδαίο, να την συμβουλεύεται κάθε μέρα!