Η Ειρήνη Βέλα γνωρίζει για τις δοκιμασίες που περνούν πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Αυστραλία. Έχει ακούσει πολλές τέτοιες ιστορίες μέσα από τον ρόλο της Καλλιτεχνικής Διευθύντριας και Παραγωγού των Outer Urban Projects, μιας εταιρίας που αναδεικνύει νέους καλλιτέχνες διαφόρων εθνικών και πολιτισμικών καταβολών.
Οι εμπειρίες αυτές που της έχουν εξιστορηθεί ανά τα χρόνια της έφεραν στον νου έναν μάλλον… ασυνήθιστο παραλληλισμό: τις ομοιότητες με την πραγματικότητα που βιώνουν πολλοί καλλιτέχνες, με κάποιους μάλιστα να έχουν και την ταυτότητα του “αιτούντα άσυλο”. Το αποτέλεσμα; Η γέννηση του θεατρικού έργου “Η Ακρόαση”.
Αναγνωρίζοντας πως πρόκειται για δύο εντελώς ξεχωριστές εμπερίες η μία από την άλλη, η ομογενής σκηνοθέτρια εντοπίζει κοινές συνισταμένες στην έννοια της ετερότητας – του “άλλου” – αλλά και στα παρεμφερή συναισθήματα που βιώνονται.
“Ως αιτών άσυλο είσαι πάντα στην απ’έξω”, λέει, αναφερόμενη στα εμπόδια που αντιμετωπίζουν για να γίνουν κομμάτι της αυστραλιανής κοινωνίας.
Το “παιχνίδι της αναμονής” που “συχνά μοιάζει με μια αιωνιότητα” απαντάται και στις δύο περιπτώσεις.
“Οι ηθοποιοί περιμένουν συνεχώς να μάθουν αν πήραν τον ρόλο. Μεγάλο μέρος της ζωής τους το περνούν περιμένοντας ένα είδος αποδοχής”.
Το θεατρικό, που είχε την πρεμιέρα του στο La Mama Theatre την περασμένη εβδομάδα, είναι το πιο πρόσφατο δημιούργημα των Outer Urban Projects. Επτά συγγραφικές “φωνές” ενώνουν τις δυνάμεις τους φέρνοντας στη σκηνή ιστορίες, εμπνευσμένες απο διαφορετικούς χρόνους και τόπους.
“Είναι όλες εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους [ιστορίες]”, εξηγεί η Βέλα.
“Κάποιες για παράδειγμα είναι βασισμένες στο κέντρο κράτησης Woomera το 2001, άλλες στη Μελβούρνη του σήμερα, κάποιες σε δωμάτιο ακρόασης, άλλες σε αίθουσα συνέντευξης στο γραφείο μετανάστευσης. Παρουσιάζουν πολλά διαφορετικά αφηγήματα και ασύνδετους χαρακτήρες[…]”
Για το εγχείρημα επιστρατεύτηκαν και οι θεατρικές πένες του Χρήστου Τσιόλκα και της Τες Λυσσιώτη, ενώ και το επιτελείο ηθοποιών περιλαμβάνει τους Ελληνοαυστραλούς Peter Paltos και Mary Sitarenos.
Η Mary Sitarenos. Φώτο: Supplied/Sarah Walker
Ο Milad Norouzi. Φώτο: Supplied/Sarah Walker.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η μεταναστευτική εμπειρία συναντά την τέχνη με μια σύγχρονη και πρωτοποριακή οπτική.
Η Βέλα αναφέρει ως εμβληματικό παράδειγμα το θεατρικό Hotel Bonegilla της Τες Λυσσιώτη που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1983 στο La Mama.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: Κέντρο μεταναστών Bonegilla: πολιτικές διαστάσεις και ανθρώπινες ιστορίες
Παιδί μεταναστών η ίδια, η Βέλα φαίνεται πως αναπόφευκτα ελκύεται από τέτοια έργα, με στόχο να φέρει στο προσκήνιο τον πλούτο που προσφέρει η διαφορετικότητα και στον χώρο των τεχνών.
“Είτε μας αρέσει είτε όχι, γίνονται πολλές διακρίσεις βάσει των πολιτισμικών καταβολών κάποιου στον τομέα της τέχνης – αυτό είναι καταγεγραμμένο”, λέει η ομογενής σκηνοθέτρια.
Ο Χρήστος Τσιόλκας. Φώτο: Supplied/Sarah Walker
Η Τες Λυσσιώτη. Φώτο: Supplied/Sarah Walker
“Καλλιτέχνες άλλων καταγωγών, και εννοώ πολιτισμικών και γλωσσικών καταγωγών, πόσο μάλλον όταν πρόκειται για εθνικότητες και φυλές, τοποθετούνται συχνά σε συγκεκριμένους ρόλους βάσει στερεοτύπων”.
Η Βέλα έχει απόλυτη συναίσθηση ότι και το ίδιο το σκεπτικό της διαφορετικότητας, ακόμη και όταν προωθείται με σκοπό να αναδείξει τις ποικίλες “φωνές” της Αυστραλίας, είναι ευάλωτο στη ‘γκετοποίηση’ και κατηγοριοποίηση ατόμων.
“Πιστεύω ότι έχει σημειωθεί απίστευτη πρόοδος, ωστόσο, ακόμη όσοι βλέπουμε στη σκηνή είναι στην πλειοψηφία τους λευκοί, και νομίζω ότι σε κάποιες περιπτώσεις ο τρόπος με τον οποίο φερόμαστε στους πρόσφυγες και τους μετανάστες μας, τους ανθρώπους που προσπαθούν να μπουν στη χώρα μας, είναι σαν κάποια μεταφορά για τον τρόπο συμπεριφοράς μας απέναντι στους καλλιτέχνες μας διαφορετικών καταγωγών, αντιμετωπίζοντάς τους με στερεότυπα, περιορίζοντάς τους σε αυτό που χωράει ο λεγόμενος πολυπολιτισμικός χώρος”.
Όμως το κοινό διψά για διαφορετικότητα, επισημαίνει.
“Εάν θέλεις να παρουσιάσεις μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη ή φυλή, θα προσελκύσεις μόνο αυτούς τους ανθρώπους. Ο κόσμος θέλει να δει αυτό που τους εκπροσωπεί και αν το φέρεις αυτό στη σκηνή, θα έχεις και το κοινό. Δεν υπάρχει αμφιβολία. Πιστεύω ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στο ποιος ανεβαίνει στη σκηνή και ποιος είναι ο θεατής”.
Το έργο “Η Ακρόαση” παρουσιάζεται στο θέατρο La Mama Courthouse (349 Drummond St, Carlton VIC), μεταξύ 13 και 24 Νοεμβρίου. Στις πρωινές και απογευματινές παραστάσεις θα υπάρχει και ώρα για ερωτήσεις στους καλλιτέχνες από το κοινό. Τιμή εισιτηρίων: $20-$30. Για κρατήσεις επισκεφθείτε την ιστοσελίδα lamama.com.au ή καλέστε στο (03) 9347 6948.