Το κυκλοκόνιο είναι ασθένεια διαδεδομένη σε όλες σχεδόν τις ελαιοπαραγωγικές χώρες τόσο στην Ευρώπη όσο σε Αμερική και Αυστραλία. Είναι γνωστή ως μουτζούρωμα ή κηλίδωση των φύλλων της ελιάς και ως μάτι του παγωνιού (peacock spot), διότι τα συμπτώματά του μοιάζουν με τα μάτια του πτερώματος της ουράς του αρσενικού παγωνιού.

Το κυκλοκόνιο οφείλεται στο μύκητα Spilocaea oleaginea του οποίου η ανάπτυξη ευνοείται σε θερμοκρασίες μεταξύ 16 και 20οC και η βλάστηση των κονιδίων του σε θερμοκρασίες 7 με 30οC. Η μεταφορά των κονιδίων και κατά συνέπεια η δημιουργία νέων μολύνσεων απαιτεί, εκτός του παράγοντα της θερμοκρασίας και την παρουσία ανέμου και νερού. Έτσι η βροχή σε συνδυασμό με τον άνεμο είναι παράγοντες απαραίτητοι για την μεταφορά των σπορίων του μύκητα σε υγιή φύλλα και μη προσβεβλημένα δέντρα. Είναι παράγοντες που μεγιστοποιούν την προσβολή και την εξάπλωση της ασθένειας. Τον ίδιο ρόλο με τη βροχή παίζει και η διαβροχή των φύλλων της ελιάς από υψηλή πρωινή ατμοσφαιρική υγρασία. Με άλλα λόγια, οι περίοδοι που πραγματοποιούνται οι μολύνσεις είναι το Φθινόπωρο και την Άνοιξη με βροχερό καιρό, αλλά και το Χειμώνα με την θερμοκρασία να μην κατέρχεται των 5- 7οC. Με άλλα λόγια και λαμβανομένου υπόψη τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στη Μελβούρνη, μολύνσεις πραγματοποιούνται καθόλη τη διάρκεια του Φθινοπώρου, του Χειμώνα και της Άνοιξης. Κατά τη διάρκεια του Καλοκαιριού με την αύξηση των θερμοκρασιών, η δραστηριότητα του μύκητα αναστέλλεται και ο μύκητας επιβιώνει στα φύλλα του δέντρου και επαναδραστηριοποιείται μόλις οι κλιματικές συνθήκες ξαναγίνουν ευνοϊκές. Βέβαια, σε περιοχές με υψηλή πρωινή υγρασία κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού ο μύκητας συνεχίζει να είναι ενεργός με τις μολύνσεις των δέντρων να συνεχίζονται.

ΠΟΙΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΔΕΝΤΡΟΥ ΠΡΟΣΒΑΛΕΙ ΤΟ ΚΥΚΛΟΚΟΝΙΟ;

Το κυκλοκόνιο προσβάλει κυρίως τα φύλλα της ελιάς, αλλά παρατηρούνται προσβολές και στους ποδίσκους των ανθέων και των καρπών. Πιο σπάνια η ασθένεια εκδηλώνεται και στους καρπούς. Ποια είναι τα συμπτώματα προσβολής των δέντρων ελιάς από το κυκλοκόνιο; Οι καστανού προς τεφρού χρώματος κηλίδες που έχουν ασαφή όρια είναι τα αρχικά συμπτώματα στην επάνω επιφάνεια των φύλλων. Στην συνέχεια οι εν λόγω κηλίδες παίρνουν κυκλικό σχήμα, των οποίων η περιφέρεια έχει καστανόμαυρο χρώμα και η οποία περιβάλλεται από χλωρωτικό φωτεινό στεφάνι και συνήθως έχει διαστάσεις από 2 χιλιοστά έως 1,5 εκατοστά. Τα εντόνως προβεβλημένα φύλλα ξηραίνονται και πέφτουν με αποτέλεσμα να εντοπίζονται κλαδιά αποφυλλωμένα τα οποία στη συνέχεια ξηραίνονται.

Όπως γίνεται κατανοητό, ιδιαίτερα σε περιοχές με υψηλή υγρασία, η ασθένεια δύναται να προκαλέσει μεγάλη φυλλόπτωση, η οποία οδηγεί σε περιορισμένη φωτοσύνθεση, λιγοστά παραγόμενα σάκχαρα που συνεπάγεται αδυναμία δημιουργίας καρποφόρων οργάνων και συνεπώς στη μείωση ή ακόμη και την εκμηδένιση της παραγωγής.

ΤΙ ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΚΑΝΩ ΩΣΤΕ ΝΑ ΕΛΕΓΞΩ ΤΗΝ ΑΣΘΕΝΕΙΑ;

Η πρόληψη εκδήλωσης της ασθένειας αποτελεί το κλειδί στον έλεγχο της ασθένειας. Έτσι η αντιμετώπιση της ασθένειας στηρίζεται σε προληπτικούς ψεκασμούς με χαλκούχα σκευάσματα. Τέτοια σκευάσματα είναι ο βορδιγάλιος πολτός (Bordeaux mixture) και ο οξυχλωριούχος χαλκός (copper oxychloride). Για την εκτέλεση των προστατευτικών ψεκασμών τηρούμε πιστά τις οδηγίες των σκευασμάτων. Συνήθως εκτελούνται δυο ψεκασμοί, ένας την Άνοιξη κι ένας το Φθινόπωρο. Σε περιοχές με πολύ υψηλή πρωινή υγρασία εκτελούνται τρεις με τέσσερις ψεκασμοί. Δύο το φθινόπωρο και δυο την Άνοιξη. Στην περίπτωση που η μόλυνση έχει ήδη πραγματοποιηθεί συνίσταται να χρησιμοποιηθεί κάποιο σκεύασμα με θεραπευτική δράση. Τέτοια σκευάσματα έχουν ως δραστικές ουσίες τις difenoconazole, trifloxystrobin κα. Για την εκτέλεση των προστατευτικών και θεραπευτικών ψεκασμών τηρούμε πιστά τις οδηγίες των σκευασμάτων και δεν αμελούμε να πάρουμε τα κατάλληλα προστατευτικά μέτρα (γυαλιά, μάσκα, γάντια). Σε έντονα προσβεβλημένα δέντρα θα πρέπει να υπολογίζουμε ένα διάστημα δυο ετών για πλήρη ανάκαμψη τους.

Τέλος, το σωστό κλάδεμα ώστε να αερίζεται η κόμη του δέντρου και να καθίσταται αυτή μη φιλόξενη για την επιβίωση του μύκητα καθώς και η σωστή θρέψη- λίπανση με τα κατάλληλα θρεπτικά στοιχεία τις κατάλληλες περιόδους αποτελούν καλλιεργητικές πρακτικές που συμβάλλουν θετικά στη διατήρηση του μύκητα σε χαμηλά- ανεκτά επίπεδα για την υγεία και συνεπώς την παραγωγικότητα των δέντρων μας.

*Ο Ιωάννης Παλούκας, Msc είναι γεωπόνος.