Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ του Αρτσάχ-Ναγκόρνο Καραμπάχ Αραγίκ Χαρουτουνιάν, ο οποίος πολέμησε στην πρώτη γραμμή ως απλός στρατιώτης (!), αμέσως μετά τη συνθηκολόγηση με το Αζερμπαϊτζάν και, βεβαίως, με την ηθική αυτουργό της εισβολής Τουρκία, αναφέρει πικρές αλήθειες για το λαό του και πολύ χρήσιμες για τον Ελληνισμό:
«Δεν θέλαμε να πιστέψουμε ότι ήταν αδύνατο να πολεμήσουμε με τις δυνατότητες του ανθρώπινου και στρατιωτικού εξοπλισμού που υπήρχε. Αναγκαστήκαμε να πάρουμε αυτήν την απόφαση ώστε να μην υπάρξουν άλλες απώλειες.
Πολεμήσαμε ενάντια στις δυνάμεις οκτώ χωρών. Μίλησα με εκπροσώπους της ηγεσίας μας, μεταξύ των οποίων με τον Μπάκο Σαχακιάν, τον Αρκάδιο Γκουκασιάν, τον Βιτάλιο Μπαλασανάν καθώς και με άλλους. Όλοι οι παραπάνω είπαν ότι μια προσωρινή ή τελική ανακωχή ήταν αναπόφευκτη. Διαφορετικά, θα είχαμε χάσει όλο το Αρτσάχ σε λίγες μέρες.
Δεν υπήρχαν πόροι για να συνεχιστεί ο αγώνας. Φαίνεται ότι καταφέραμε να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας από αεροσκάφη για αρκετές ημέρες, αλλά ήδη τις τελευταίες δύο ημέρες ο εχθρός, δεν ξέρω πώς, μέσω νέων τεχνολογιών ή νέων drone, είχε την ευκαιρία να προκαλέσει μεγάλη ζημιά στα στρατεύματά μας ξανά.
Γιατί δεν πέτυχε; Όλοι θα απαντήσουμε, ναι όλοι μας. Όλοι μας που κατείχαμε θέσεις τις τελευταίες δεκαετίες .Σε γενικές γραμμές, θα υπάρξει αξιολόγηση της κατάστασης του στρατού στο μέλλον. Το ηθικό των στρατευμάτων δεν ήταν πολύ καλό, σε ορισμένα σημεία μπορεί να ειπωθεί ότι ήταν εξαιρετικά κακό.
Εξαντλήθηκε από ασθένειες, δυσεντερία και Covid. Ο στρατός ήταν στην πρώτη γραμμή για 43 ημέρες και δεν είχαμε την ευκαιρία να αλλάξουμε, να ξεκουραστούμε ή να επουλώσουμε τα τραύματά μας. Κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών σίγουρα δεν πολεμήσαμε ενάντια στο Αζερμπαϊτζάν και σίγουρα όχι μόνο ενάντια στους Τούρκους αξιωματικούς ή τον στρατιωτικό εξοπλισμό που βρισκόταν στο πεδίο της μάχης.
Παρόντες ήταν επίσης Τούρκοι στρατιώτες, τρομοκράτες και μισθοφόροι από διάφορες χώρες.
Υποκλίνομαι πρώτα στους στρατιώτες μας, στα πιο ηρωικά παιδιά στον κόσμο ήταν οι επιστρατευμένοι μας. Υποκλίνομαι στις οικογένειες και τους συγγενείς όλων των θυμάτων. Έπρεπε να σώσουμε τις ζωές αυτών των ίδιων στρατευμάτων. Φυσικά, μπορείτε να πείτε το εξής: «Γιατί δεν είχαμε ενημερωθεί για αυτήν την κατάσταση εκείνη την εποχή;».
Σας υπενθυμίζω όμως πως από αυτήν ίδια θέση όμως σας τηλεφώνησα από το Άγκνταμ και σας είχα πει ότι σας χρειαζόμασταν. Στις 29 Οκτωβρίου, από το Σούσι, μπροστά από την Εκκλησία Ghazanchetsots, σας είπα ότι το Σούσι ήταν σε κίνδυνο. Διαφωνούσαν για το αν το Σούσι ήταν στα χέρια μας ή όχι, μα είχαμε χάσει τον κύριο έλεγχο από τις 5 Νοεμβρίου και εντελώς από τις 7 Νοεμβρίου».
Τα πρώτα (εν θερμώ) σχόλια που έχουμε τη στιγμή που η συνθηκολόγηση είναι προ ολίγων ωρών αυτή είναι μεταξύ των άλλων τα εξής :
– Στρατιωτικά η Αρμενία δεν ήταν έτοιμη να αντιμετωπίσει το Αζερμπαϊτζάν και, βεβαίως, τη σύμμαχο του Τουρκία που το ενίσχυσε ποικιλοτρόπως.
– Τα μηνύματα υπήρχαν εδώ και χρόνια από το Αζερμπαϊτζάν, αλλά, προφανώς, δεν υπήρξε η απαραίτητη στρατιωτική προετοιμασία.
– Ενδεχομένως, οι Αρμένιοι να θεώρησαν δεδομένη τη βοήθεια της Ρωσίας, κάτι που δεν έγινε…
– Τα τουρκικά drones έπαιξαν σημαντικό ρόλο, γεγονός που πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της η Ελλάδα .
Τέλος, στον πόλεμο, όπως το έζησαν οι Αρμένιοι και οι Έλληνες που τους συμπαρασταθήκαμε, δεν έχει σημασία το ποιος έχει δίκιο, αλλά ποιος μπορεί να αντιπαρατεθεί με επιτυχία και να νικήσει στο πεδίο της μάχης, δηλαδή εντέλει το ποιος είναι πιο ισχυρός.
Και όποιος πιστεύει ή προπαγανδίζει ότι οι Αρμένιοι (ή οι Έλληνες) δεν έχουν να χωρίσουν τίποτα με το Αζερμπαϊτζάν ( ή με την Τουρκία), ας το πει στους Αρμένιους που έχασαν τις προγονικές τους εστίες και σε όλους τους συγγενείς των πάνω από 2000 πεσόντων –υπερασπιστών της Αρμενικής γης…
*Ο Θεοφάνης Μαλκίδης είναι Διδάκτωρ του Παντείου Πανεπιστημίου.