«…Μια ζωή άδεια από στόχους μέχρι τα 65, δε θα γίνει ξαφνικά γεμάτη με τη σύνταξη».
Dwight Lyman Moody, Αμερικανός ευαγγελιστής και εκδότης
Δεν είναι λίγοι αυτοί που χαρακτηρίζουν «όνειρο ζωής» τη συνταξιοδότησή τους και μετρούν μία-μία τις ημέρες που τους απομένουν μέχρι να φτάσουν και στο νόμιμο όριο ηλικίας για να μπορούν να αφήσουν πίσω τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις.
Συχνά τους ακούει κανείς να σχεδιάζουν πώς θα περνούν τον ελεύθερο χρόνο τους, τις διακοπές με την οικογένειά τους, χωρίς τις εργασιακές ευθύνες να τους βαραίνουν. Τίποτε κακό σε αυτό!
Υπάρχει ωστόσο και μία άλλη κατηγορία ανθρώπων, ακόμη και άνω των 80 ετών, οι οποίοι ζουν το «όνειρο», όχι επειδή βγήκαν στη σύνταξη, αλλά επειδή μπορούν να συνεχίζουν να εργάζονται. Ο καθένας για τους δικούς του λόγους.
Πρόσφατα, ο δισεκατομμυριούχος Gerry Harvey, ιδρυτής της Harvey Norman, ανέφερε στους επενδυτές της εταιρίας ότι δεν έχει σχέδια να συνταξιοδοτηθεί και θέλει να συνεχίσει να εργάζεται έως τα 100 του.
Ο κ. Harvey, διανύει το 81ο έτος της ηλικίας του και είναι επικεφαλής της Harvey Norman από το 1987. Δήλωσε στην The Age πως ελπίζει να παραμείνει στην εταιρία για τα επόμενα 20+ χρόνια.
Επεσήμανε ότι… πρότυπό του είναι ο μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης, Rupert Murdoch, ο οποίος είναι 89 ετών και συνεχίζει την ενεργή ενασχόληση τις επιχειρήσεις του. Όπως είπε παραμένει σε άριστη κατάσταση, φυσική και πνευματική, αλλά το «μυστικό» είναι να διατηρεί κανείς την αισιοδοξία του.
Εύλογα θα σκεφτεί κανείς πως είναι πιο εύκολο για κάποιον που έχει ιδρύσει και διευθύνει μία εταιρία αξίας δισ. δολαρίων να παραμένει στο «τιμόνι» της, από ό,τι ίσως για έναν εργάτη, του οποίου η αντοχή στη σωματική επιβάρυνση της εργασίας μειώνεται, όσο περνούν τα χρόνια.
Ο κ. Harvey και ο κ. Murdoch σίγουρα δεν είναι εύκολο να συγκριθούν με τους περισσότερους ανθρώπους της ηλικίας τους, ως προς τον τρόπο ζωής. Αλλά αν έχουν κάτι κοινό με κάποιους, είναι πως δε θέλουν να ακούν για… συνταξιοδότηση.
Συχνά συναντάμε ανθρώπους άνω των 70 ετών που συνεχίζουν να εργάζονται ή να προσφέρουν εθελοντικές τις υπηρεσίες τους. Κάποιοι επειδή απλά απολαμβάνουν αυτό που κάνουν ή δεν τους αρέσει να μένουν σπίτι (συχνά μόνοι).
Άλλοι ωστόσο επειδή δεν έχουν επιλογή πέρα από το… μεροκάματο, καθώς οι απαιτήσεις βιοπορισμού αυξάνονται και η σύνταξη δεν επαρκεί.
Ως προς τα… υπέρ και τα κατά της συνταξιοδότησης, ο καθένας έχει τη δική του εμπειρία σε σχέση και με το εργασιακό του περιβάλλον. Έχουν άλλωστε πραγματοποιηθεί ουκ ολίγες μελέτες για τον οικονομικό και υγειονομικό αντίκτυπο, στο άτομο και στην κοινωνία.
Εκείνο που κάποιες φορές δε σκεφτόμαστε είναι ωστόσο:
Κατά πόσο υπάρχει η στήριξη, από το κράτος, τις επιχειρήσεις, αλλά και τον κάθε ένα από εμάς, ώστε όσοι ηλικιωμένοι έχουν ανάγκη και μπορούν να συνεχίσουν να εργάζονται, έχουν την ευκαιρία να το πράξουν;
Αποδέχεται το «σύστημα», αλλά και η ίδια η κοινωνία, ανθρώπους που δεν είναι έτοιμοι να… «αποσυρθούν» επαγγελματικά και επιθυμούν να συνεχίσουν να προσφέρουν τις γνώσεις, τις εμπειρίες και τις υπηρεσίες τους, προς όφελος όλων μας; Ή αλλιώς, πόσο έντονες είναι οι διακρίσεις λόγω ηλικίας και στην εργασία;
ΤΙ ΛΕΝΕ ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Τα κρατικά στοιχεία αναφέρουν ότι οι Αυστραλοί βγαίνουν στη σύνταξη σε ποσοστό: 37% επειδή έφτασαν στο νόμιμο όριο ηλικίας ή μπορούν να πάρουν το superannuation ή σύνταξη. 23% λόγω ασθένειας, τραυματισμού ή αναπηρία. 10% επειδή απολύθηκαν ή δεν μπορούσαν να βρουν εργασία. 5% επειδή έκλεισε η δική τους επιχείρηση και 5% για να φροντίσουν έναν ασθενή, ένα άτομο με αναπηρία ή ηλικιωμένο. 20% για διάφορους λόγους.
Ένα σημαντικό ποσοστό δηλαδή βγήκαν στη σύνταξη «αναγκαστικά» και ίσως αν είχαν την επιλογή, θα συνέχιζαν να αποτελούν ενεργά μέλη του εργατικού δυναμικού. Κάτι που δεν είναι σημαντικό μόνο για τους ίδιους, αλλά για όλη την Αυστραλία, για οικονομικούς και κοινωνικούς λόγους.
Τέτοια εποχή το 2019 ο υπουργός Οικονομικών, Josh Frydenberg, ζητούσε από τους μεγαλύτερους σε ηλικία Αυστραλούς να παραμείνουν περισσότερο ενεργοί επαγγελματικά αν το επιθυμούσαν, κάνοντας λόγο για «δομικές προκλήσεις».
«Ο πληθυσμός μας γερνά και αυτό θα θέσει νέες απαιτήσεις για την υγεία, τους οίκους ευγηρίας και τις συντάξεις», είπε. Εξήγησε δε πως: «Καθώς οι Αυστραλοί ζουν περισσότερο, ο αριθμός των εργαζόμενων Αυστραλών για κάθε ένα άτομο πάνω από 65 ετών μειώνεται. Ήταν 7,4 προς 1 το 1974-1975 και 40 χρόνια μετά, το 2014-2015 ήταν 4,5 προς 1. Εκτιμάται ότι τις επόμενες 4 δεκαετίες θα μειωθεί στο 2,7 προς 1».
Όσον αφορά στο προσδόκιμο ζωής στη χώρα, είναι πλέον στα 81 χρόνια για τους άντρες και στα 85 χρόνια για τις γυναίκες. Πρόκειται για το 6ο υψηλότερο επίπεδο στον Κόσμο. Το 2019 υπήρχαν πάνω από 5.400 άτομα ηλικίας άνω των 100, που εκτιμάται ότι θα φτάνουν στα 26.000 τα επόμενα 30 χρόνια.
Για την αντιμετώπιση των προκλήσεων «κλειδί» είναι και η αύξηση του χρόνου παραμονής στο εργατικό δυναμικό, υπογράμμισε ο κ. Frydenberg. Στην Αυστραλία, όσοι εξακολουθούν να εργάζονται μετά τα 65 τους χρόνια έχουν αυξηθεί σε 5 χρόνια, σε ποσοστό 14,6%, από 12,3%.
«Θέλουμε να δούμε πιο πολλούς Αυστραλούς να μένουν στην εργασία περισσότερο», είπε ο ΥΠΟΙΚ. Διευκρίνισε πάντως ότι αυτό δε θα είναι με την… επιβολή, αλλά θα δοθεί η ευκαιρία και η επιλογή να επιδιώξουν τη διά βίου μάθηση και εκπαίδευση σε νέες ικανότητες, αν το επιθυμούν.
Οικονομολόγοι επεσήμαναν ωστόσο πως αυτό δε θα έχει νόημα αν δεν υπάρχουν αρκετές θέσεις εργασίας. Η ανεργία άλλωστε είναι ένα φαινόμενο συχνό για τους μεγαλύτερους ανθρώπους σε ηλικία, πριν ακόμη και από την κρίση της πανδημίας του κορονοϊού, που «χτύπησε» περισσότερο τους ηλικιωμένους.
Oυκ ολίγες οργανώσεις που ασχολούνται με ζητήματα ηλικιωμένων, αναφέρουν πως οι επιχειρήσεις, αλλά και η ίδια η κοινωνία θα πρέπει να συμβάλλουν προς την κατεύθυνση της απασχόλησης των μεγαλύτερων, αν και το έχουν ανάγκη ή εφόσον το επιθυμούν, ο κάθε ένας για τους δικούς του λόγους.
Η Επιτροπή της Αυστραλίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ανέφερε ότι το ποσοστό των Αυστραλών στην εργασία άνω των 65 ετών έχει διπλασιαστεί σχεδόν από το 2000 έως το 2015 και ένα ποσοστό 20% ανθρώπων άνω των 70 ετών εξακολουθεί να εργάζεται.
Ωστόσο, υπογράμμιζε, οι διακρίσεις ως προς την ηλικία συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικό εμπόδιο. Σε έρευνα που έγινε μία στις τρεις επιχειρήσεις απάντησαν ότι θα ήταν αρνητικές στο να απασχολήσουν κάποιον μεγαλύτερο. Η πλειοψηφία τους ανέφερε ότι κάποιος άνω των 50 ετών είναι «πολύ μεγάλος».
Στο μεταξύ, τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας της Αυστραλίας επιβεβαιώνουν ότι οι μεγαλύτεροι σε ηλικία χρειάζονται έως διπλάσιο χρόνο για να βρουν απασχόληση σε σχέση με τους νεότερους. Και αυτό προ πανδημίας.
Όσο για την ποιότητα ζωής, το περιοδικό της Ιατρικής Σχολής του Harvard, σε άρθρο του, επεσήμανε πως ορισμένες μελέτες έχουν συνδέσει την καθυστερημένη συνταξιοδότηση με καλύτερη υγεία και μακροζωΐα.
Όπως επεσήμανε η Δρ Nicole Maestas, βοηθός καθηγήτρια στο Harvard Medical School, «βρείτε κάτι που έχει ουσία και σκοπό για εσάς. Να είστε χαρούμενος/η». Δεν έχουν βέβαια όλοι την επιλογή αυτή. Ουκ ολίγοι εργαζόμενοι υποφέρουν από πίεση και άγχος, σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για καρδιακές παθήσεις και εγκεφαλικό.
Το φαινόμενο της… εργασίας από ανάγκη, που ικανοποιεί μόνο οικονομικές υποχρεώσεις, προκαλεί συχνά προβλήματα υγείας ανεξαρτήτως ηλικίας.
Ένα επάγγελμα που δεν έχει νόημα ή προκαλεί εξάντληση, σωματική και ψυχική, δύσκολα θα το συνεχίσει κανείς όταν έρθει η ώρα της σύνταξης, ίσως και νωρίτερα, αν δεν… πρέπει.
Εξάλλου, μία σειρά από άλλες μελέτες, έχουν αναγνωρίσει τα οφέλη της συνταξιοδότησης, με κυριότερα τη μείωση της ψυχικής και σωματικής κόπωσης και των συμπτωμάτων κατάθλιψης.
Εν κατακλείδι, αν θέλετε να παραμείνετε στην εργασία σας, αν είναι αυτό που αγαπάτε να κάνετε, χωρίς επιβάρυνση της υγείας σας, καλό θα είναι να σας δίνεται την επιλογή να το πράξετε, για όσες ώρες επιθυμείτε, ακόμη και αν δεν είστε ο Gerry Harvey ή ο Rupert Murdoch.
Αν πάλι έχετε ανάγκη να εργαστείτε για οικονομικούς λόγους, ακόμη και μετά τα 70 σας χρόνια, το κράτος, οι επιχειρηματίες και η κοινωνία η ίδια, θα πρέπει να συμβάλλουν περαιτέρω ώστε να υπάρχει αυτή η ευκαιρία για εσάς.
Και βέβαια αν η σύνταξη είναι το δικό σας «όνειρο ζωής» δεν υπάρχει τίποτε κακό στο να το… ζήσετε. Ειδικά όταν θα ανοίξουν τα διεθνή σύνορα και πάλι, με τον προορισμό… Ελλάδα να προστίθεται στα δρομολόγια των αεροπορικών εταιριών.
Ουκ ολίγοι ομογενείς έχουν εργαστεί σκληρά για πολλά χρόνια και έχουν κερδίσει κάθε δικαίωμα να μπορούν να απολαύσουν περισσότερες ξέγνοιαστες στιγμές στη ζωή τους, με τα παιδιά, τα εγγόνια και τους φίλους τους.