Φράσεις με αλληγορική σημασία

Μετά από τα άρθρα των δύο προηγούμενων εβδομάδων με τίτλους «Ομόηχες λέξεις» και «Σύνθετες λέξεις από την ίδια ρίζα με αντίθετες έννοιες» σκέφτηκα να δώσω και φράσεις με αλληγορική σημασία, οι οποίες χρησιμοποιούνται πολύ συχνά, κυρίως στον προφορικό λόγο.

Ακολουθούν κάποιες από αυτές.

*Έβγαλε γλώσσα – Αυθαδίασε, μίλησε απρεπώς.

*Κακήν Κακώς – Με άσχημο τρόπο, βίαια.

*Κάνει κόνξες – Δυστροπεί, δημιουργεί δυσκολίες.

*Πλαντάζω στο κλάμα – Θρηνώ έντονα.

*Πήραν τα μυαλά του αέρα – Για κάποιον που αποθρασύνθηκε, και που ξεπερνά τα λογικά όρια.

*Σιγά τον πολυέλαιο – Λέγεται περιφρονητικά για κάτι που δεν είναι σπουδαίο.

*Περί ανέμων και υδάτων – Συζητήσεις για διάφορα ασήμαντα θέματα.

*Στο κάτω-κάτω της γραφής – Τελικά, δεν έχουν σημασία αυτά που λες.

*Ζωή και κότα – Ζωή γεμάτη από κάθε είδους απολαύσεις, χωρίς δυσκολίες και φροντίδες.

*Έμεινε εκτός νυμφώνος – Έμεινε έξω από μια σημαντική κατάσταση λόγω ολιγωρίας.

*Δεν έχω στον ήλιο μοίρα – Είμαι σε εξαιρετικά δυσχερή κατάσταση.

*Έχω στο μάτι κάποιον – Έχω εχθρική διάθεση απέναντι σε κάποιον.

*Κάνω τα γλυκά μάτια – Φλερτάρω κάποιον ή κάποιαν.

*Κάνω τα στραβά μάτια – Προσποιούμαι πως δεν βλέπω.

*Μοναχός μου έβγαλα τα μάτια μου – Καταστράφηκα εξαιτίας των δικών μου λαθών.

*Τα μάτια σου τέσσερα – Να είσαι προσεκτικός.

*Έχω κάποιον/κάποια σαν τα μάτια μου – Προσέχω και φροντίζω κάποιον/κάποια πάρα πολύ.

*Δεν έχω μάτια να δω κάποιον/κάποια – Αποφεύγω κάποιον/κάποια από ντροπή.

*Ρίχνω στάχτη στα μάτια κάποιου – Παραπλανώ κάποιον.

*Είναι από μεγάλο τζάκι – Έχει αριστοκρατική ή πλούσια καταγωγή.

*Παίρνω μυρωδιά – Προαισθάνομαι ότι κάτι κακό πρόκειται να συμβεί.

*Πληρώνω τη νύφη – Υφίσταμαι τις συνέπειες από τα λάθη άλλων.

*Θα μου το πληρώσεις – Θα σε εκδικηθώ.

*Πληρώνω αμαρτίες – Υφίσταμαι τις συνέπειες από λάθη όχι απαραιτήτως δικά μου.

*Παίρνω πάνω μου την αμαρτία – Αναλαμβάνω την ευθύνη για πράξη ή παράπτωμα άλλου.

*Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα – Τα παιδιά υφίστανται τις επιπτώσεις από τα λάθη των γονιών τους.

*Πήγε για μαλλί και βγήκε κουρεμένος – Επεδίωκε το κέρδος, αλλά βγήκε ζημιωμένος.

*Μαλλιά κουβάρια – Μεγάλη αναστάτωση: Οι κλέφτες έκαναν το σπίτι μαλλιά κουβάρια.

*Πλήρωσε τα μαλλιά της κεφαλής του – Πλήρωσε πάρα πολλά χρήματα.

*Ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο; Ποιος θα υποστεί τις συνέπειες;

*Ο πνιγμένος από τα μαλλιά του πιάνεται – Αυτός που βρίσκεται σε απόγνωση καταφεύγει σε οποιοδήποτε μέσο σωτηρίας.

*Τα πάω μέλι-γάλα με κάποιον – Έχω πολύ καλές σχέσεις με κάποιον.

*Χαράς ευαγγέλια – Χαρμόσυνη αγγελία.

*Βάζω το χέρι μου στο Ευαγγέλιο – Δίνω όρκο ιερό και απαραβίαστο.

*Τρίβω τα μάτια μου -Νιώθω μεγάλη έκπληξη.

*Του ήρθε ταμπλάς – Αισθάνθηκε έντονα δυσάρεστη έκπληξη.

*Μένω στήλη άλατος – Εκπλήσσομαι εντονότατα.

*Άνθρακες ο θησαυρός – Διάψευση προσδοκιών.

*Πέφτω από τα σύννεφα – Εκπλήσσομαι δυσάρεστα, απογοητεύομαι ξαφνικά.

*Πέφτω στα μάτια κάποιου – Χάνω την εκτίμηση και το σεβασμό που είχε κάποιος για εμένα.

*Πέφτω με τα μούτρα – Αφοσιώνομαι ολόψυχα σε κάτι.

*Δεν μου πέφτει λόγος – Δεν μπορώ να εκφέρω άποψη.

*Πέφτω έξω – Κάνω λάθος στις κρίσεις και στους υπολογισμούς μου.

*Ως εκ θαύματος – Με μεγάλη έκπληξη λόγω εντυπωσιακού γεγονότος.

*Στα καλά καθούμενα – Χωρίς εμφανή αιτία, χωρίς αφορμή.

* Χαιρέτα μου τον πλάτανο – Για να δείξουμε ότι κάτι αργεί υπερβολικά να γίνει.

*Με κρύα καρδιά – Χωρίς όρεξη, χωρίς ιδιαίτερη επιθυμία.

*Μου έκανε την καρδιά περιβόλι – Με στενοχώρησε πολύ.

*Ζήτω που σωθήκαμε! – Για κατάσταση που θεωρείται καταστροφική, αδιέξοδη.

*Κάθομαι σε αναμμένα κάρβουνα – Βρίσκομαι σε κατάσταση υπερβολικής ανησυχίας.

*Σαν βρεγμένη γάτα – Ταπεινωμένος, έχοντας συνείδηση του σφάλματός του.

*Παίρνω κάποιον στο λαιμό μου – Προκαλώ από αμέλεια μικρή ή μεγάλη ζημιά σε κάποιον.

*Έχει λερωμένη τη φωλιά του – Έχει διαπράξει επιλήψιμες πράξεις.

*Δεν έχω μούτρα να τον δω – Αδυνατώ, από ντροπή, να δω κάποιον.

*Ν’ άνοιγε η γη να με καταπιεί – Για περιπτώσεις μεγάλης ντροπής.

*Στην κόψη του ξυραφιού -Σε κρίσιμο σημείο μιας κατάστασης ή ενέργειας.

*Έβαλε την ουρά κάτω από τα σκέλια – Για κάποιον που εγκαταλείπει μια υπόθεση ντροπιασμένος.

*Χώνω παντού την ουρά μου -Ανακατεύομαι σε υποθέσεις που δεν με αφορούν.

*Βγάζω το φίδι από την τρύπα – Για περιπτώσεις που κάποιος αναλαμβάνει κάτι δύσκολο.

*Πιάνει πουλιά στον αέρα – Για κάποιον που είναι πολύ εύστροφος.

*Έχει μαύρα μεσάνυχτα – Έχει πλήρη άγνοια.

*Καβάλησε το καλάμι – Έχει μεγάλη ιδέα για τον εαυτόν του.

*Χρωστάει της Μιχαλούς – Για πρόσωπο που δεν έχει διανοητική ισορροπία.

*Δεν σκαμπάζει γρυ – Δεν ξέρει ή δεν καταλαβαίνει τίποτε.

*Θα σου κόψω τα πόδια – Θα σε τιμωρήσω παραδειγματικά.

*Αχίλλειος πτέρνα – Το τρωτό, αδύνατο σημείο κάποιου.

*Τα έκανε θάλασσα – Απέτυχε παταγωδώς.

*Τα έκανε μούσκεμα – Έφερε το αντίθετο αποτέλεσμα από το προσδοκώμενο.

*Τα κάνω μαντάρα – Αποτυγχάνω στις προσπάθειές μου.

*Κάνω μια τρύπα στο νερό – Δεν καταφέρνω τίποτα.

*Πνίγομαι σε μια κουταλιά νερό – Αδυνατώ να αντιμετωπίσω και την παραμικρή δυσκολία.

*Παίρνω κάτι απ’ την ανάποδη – Παρεξηγώ κάτι, παρερμηνεύω.

*Πήρε τη μερίδα του λέοντος – Πήρε το μεγαλύτερο μερίδιο.

*Ένας, αλλά λέων – Το πρόσωπο που αντιμετωπίζει με επιτυχία τις δύσκολες καταστάσεις.

*Κόβω τον βήχα κάποιου – Θέτω τέλος στις απαιτήσεις κάποιου.

*Παλικάρι της φακής – Άνθρωπος που, ενώ προσποιείται τον γενναίο, είναι δειλός.

*Κάνει τον ψόφιο κοριό – Αυτός που προσποιείται ότι δεν καταλαβαίνει κάτι που τον αφορά.

*Παίζει την αθώα περιστερά – Αυτός που κάνει τον αθώο και ανίδεο.

*Πέρα βρέχει – Κάποιος που δείχνει αδιαφορία και αδράνεια.

*Κι ο μήνας έχει εννιά – Για κάποιον που δείχνει πλήρη αδιαφορία.

*Δεν του καίγεται καρφί – Κάποιος που αδιαφορεί εντελώς.

*Δεν ιδρώνει το αυτί του – Κάποιος που δεν νοιάζεται για όσα λένε γι’ αυτόν.

*Δεν χαρίζει κάστανα – Δεν κάνει υποχωρήσεις.

*Τα γράφει στα παλιά του τα παπούτσια – Δεν δίνει σημασία σε κάποιον ή σε κάτι.

*Διαόλου κάλτσα – Άνθρωπος πολυμήχανος.

*Πρήζω το συκώτι κάποιου – Γίνομαι πολύ ενοχλητικός σε κάποιον.

*Κάθομαι στο σβέρκο κάποιου – Επιβάλλομαι με τη βία σε κάποιον.

*Κάποιο λάκκο έχει η φάβα – Κάτι ύποπτο συμβαίνει.

*Ως εδώ και μη παρέκει – Φτάνει πια, αρκετά ως εδώ.

*Τα κάνω πλακάκια με κάποιον – Ταιριάζω τα συμφέροντά μου με τα συμφέροντα κάποιου άλλου, κυρίως κατά παράνομο τρόπο.

*Καλιγώνει ψύλλο – Είναι πολύ έξυπνος και καπάτσος.

*Πυρ και μανία – Πολύ θυμωμένος.

*Το φυσάω και δεν κρυώνει – Δεν μπορώ να λησμονήσω το πάθημά μου.

*Τα βγάζω πέρα – Τα καταφέρνω, ξεπερνώ τα προβλήματα.

*Περί ανέμων και υδάτων – Ομιλία για διάφορα θέματα, χωρίς συνοχή μεταξύ τους.

*Έριξε μαύρη πέτρα πίσω του – Έφυγε από κάπου οριστικά και αμετάκλητα.

*Μασάει τα λόγια του – Αποφεύγει να μιλήσει ξεκάθαρα.

*Άρες μάρες κουκουνάρες – Λόγια χωρίς καμιά σημασία, και κανέναν ειρμό.

*Του έσυρε τα εξ αμάξης – Χρησιμοποίησε υβριστικά λόγια προς κάποιον.

*Εξ οικείων τα βέλη – Για περιπτώσεις στις οποίες οι έχθρες και οι συκοφαντίες προέρχονται από πρόσωπα του συγγενικού περιβάλλοντος.

*Στο άψε σβήσε – Αμέσως, ταχύτατα.

*Κρατώ πισινή – Ενεργώ με επιφυλακτικότητα.

*Τρεις κι ο κούκος – Πολύ λίγα άτομα.

*Ο νοών νοείτω – Όποιος έχει μυαλό ας καταλάβει.