Παράδοση: το σύνολο αλλά και το καθένα χωριστά από τα στοιχεία του παρελθόντος ενός πολιτισμού, που διασώζονται προφορικά και μεταδίδονται από στόμα σε στόμα και από γενιά σε γενιά. (Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτης).
Με αφορμή τα 200 χρόνια από την έναρξη της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, ακούσαμε τραγούδια, διαβάσαμε ποιήματα, χορέψαμε, ντυθήκαμε με παραδοσιακές στολές. Όλα στοιχεία της κληρονομιάς μας, η οποία έχει εξαπλωθεί στην υφήλιο.
Η παράδοση, βέβαια, είναι ένας ζωντανός οργανισμός, παραλλάσσεται, πολλές φορές για το καλύτερο, αλλά το σημαντικό είναι ότι κουβαλάει στοιχεία μιας άλλης εποχής από γενιά σε γενιά. Μην ξεχνάμε, άλλωστε, τις παραδόσεις των Ιθαγενών της Αυστραλίας, οι οποίες κρατούν δεκάδες χιλιάδες χρόνια, και οι οποίες ακολουθούνται με ευλάβεια ακόμα και σήμερα.
Πολλά βέβαια από τα στοιχεία της παράδοσής μας τείνουν να εξαφανιστούν, ακόμα και από την Ελλάδα, πόσο μάλλον στην ομογένεια. Θεματοφύλακας της ελληνικής παράδοσης στους Αντίποδες, παραμένει η πρώτη γενιά των Ελλήνων, η οποία την κουβάλησε στις βαλίτσες της μαζί με τα λιγοστά ρούχα και τα όνειρά της.
Ο κ. Χρήστος Παπαϊωάννου, ήταν ένας από τους μετανάστες ο οποίος αναζήτησε μία καλύτερη ζωή στην μακρινή Αυστραλία πριν από 65 χρόνια.
Ανάμεσα στις αποσκευές του και αυτός έφερε όλα αυτά που του έμαθαν οι πρόγονοί του για την Ελλάδα και τον ελληνικό πολιτισμό.
Αλλά και την ιστορία μας, την οποία γνωρίζει με λεπτομέρειες και την οποία συζητά συχνά με τους συγγενείς και φίλους. Μετέφερε όμως μαζί του κάτι το μοναδικό.
Ο κ. Χρήστος από τη Βυτίνα του νομού Αρκαδίας, ήταν γιος δασκάλου, του Γεωργίου Παπαϊωάννου. Μία ημέρα, όταν ήταν ακόμα παιδί, ανάμεσα στα γραπτά του πατέρα του, βρήκε ένα ποίημα που είχε γράψει ο ίδιος για το ξεκίνημα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, για το ξεσήκωμα των Ελλήνων απέναντι στον οθωμανικό ζυγό και την καταπίεση.
Ένα ποίημα με στοιχεία από την αρχαία Ελλάδα, την ορθόδοξη θρησκεία αλλά και τους ήρωες του 1821. Όλα μαζί, στο μωσαϊκό που συνθέτει τον ελληνικό πολιτισμό.
Μετά από τόσα χρόνια, ο κ. Χρήστος, 91 χρόνων σήμερα, θυμάται κάθε στίχο απ’ έξω, και είναι ο μόνος ο οποίος διασώζει αυτό το στοιχείο της παράδοσής μας. Έναν καθρέφτη μιας άλλης εποχής, ο οποίος έχει σημασιολογική και ιστορική αξία αν αναλογιστούμε ότι γράφτηκε 100 χρόνια μετά την έναρξη της επανάστασης.
Τον ρώτησα αν θα μπορούσαμε να το δημοσιεύσουμε στην εφημερίδα, όταν τον συνάντησα σε ένα από τα κέντρα κοινωνιών δραστηριοτήτων της «Φροντίδας», όπου και εργάζομαι.
Η εφημερίδα, άλλωστε, αποτελεί το δέρμα της ιστορίας και μαζί της διασώζεται και η δική μας πορεία. Προετοιμασμένος για τη συνάντησή μας, άνοιξε ευλαβικά την τσάντα του, και έβγαλε μία φωτογραφία του πατέρα του που είχε σε κορνίζα.
Άνοιξε την κορνίζα, και έβγαλε χειρόγραφο το ποίημα, το οποίο είχε ξαναγράψει. Και για άλλη μια φορά το είπε, με σθεναρή φωνή, περηφάνια και, πάνω απ’ όλα, γνωρίζοντας ότι με την κατάφασή του ουσιαστικά παρέδιδε κάτι μοναδικό στην επόμενη γενιά.
Γλυκοχαράζει στα βουνά και τ΄άστρα παν στη δύση
Και οι καμπάνες μας χτυπούν η λειτουργιά να ‘ρχίσει
Ήρθε η μέρα της χαράς που ‘χει το γένος όλον
Που επί γης κατέβηκε Θεός ξανθός Απόλλων
Και η Πυθία των Δελφών αναχωρούσα κράζει
Εβραίος παις με διέταξε και επί της γης ανάστει
Γλυκοχαράζει στα βουνά και τ΄άστρα παν στη δύση
και ο Γερμανός στη λαύρα μας ήρθε να λειτουργήσει
κι αντίς για ρούχα γερά αντίς και για φελώνη
μεταξωτό ασπρογάλανοπανάκι ξεδιπλώνει
και πέφτουν και το προσκυνούν όλοι οι καπεταναίοι
Φωτήλας, Λόντος, Πετιμεζάς και Κωλοκοτρονέοι
Και τα σπαθιά σταυρώνουν κι ορκίζονται και κλαίνε
Να διώξουνε τον τύραννο από την Ελλάδα λένε
Κι ανάβει ανάβει η πυρκαγιά και καίει και θερίζει
Κι η φλόγα της ελευθεριάς μαζί της φτερουγίζει
Από την Πάτρα ξεκινά στ΄Ανάπλι για να φτάσει
Και μες την Κόρινθο ξακουμπά λίγο να ξαποστάσει
Στη μέση της Τριπολιτσάς την ξακουσμένη χώρα
Έφτασε η φλόγα η πυρκαγιά δίνει και παίρνει τώρα
Ο Παπαφλέσσας ρίχνεται στο Μανιάκι φτάνει
Και με εξακόσιους διαλεχτούς ζητεί για να ποθάνει
Και σαν τον έστησε νεκρό ο τύραννος δακρύζει
Και ομολογεί κι αναφωνεί
Με τέτοια τέκνα η Ελλάς
Γέγραπται για να ζήσει.
Αντί επιλόγου μία υπενθύμιση. Η πρώτη γενιά κουβαλάει ακόμα θησαυρούς.
Όσο όλοι αυτοί που έστησαν τα θεμέλια για εμάς σβήνουν, μαζί τους σβήνουν και οι θησαυροί τους.
Έχουμε πολλά να κερδίσουμε από τον διάλογο, την αλληλεπίδραση και την καταγραφή της ζωής τους.
Ας το κάνουμε σήμερα, πριν να είναι αργά.