Η πρώτη έντυπη εφημερίδα στην Ελλάδα, εκδόθηκε την 1η Αυγούστου 1821 στην επαναστατημένη Καλαμάτα. Ο τίτλος της ήταν «Σάλπιγξ Ελληνική» και τυπώθηκε στο μικρό τυπογραφείο, που είχε φέρει ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Τεργέστη.

Τυπογράφος ήταν ο Κωνσταντίνος Τόμπρας, ο οποίος είχε σπουδάσει στη Βιέννη και είχε μυηθεί στα μυστικά της τυπογραφίας στο Παρίσι. Είχε δικό του τυπογραφείο στις Κυδωνιές(Αϊβαλί) της Μικράς Ασίας από το 1819 έως και τις αρχές Ιουνίου 1821, όταν οι Τούρκοι κατέστρεψαν την πατρίδα του. Έκτοτε ζούσε στα Ψαρά. Όπως ήταν αναμενόμενο, ο Υψηλάντης έστειλε πλοίο για να παραλάβει τον Τόμπρα και τον βοηθό του Νικολαΐδη.

«Επιστάτη και εκδότη» όρισε τον 37χρονο ιερωμένο Θεόκλητο Φαρμακίδη, ο οποίος είχε επιστρέψει από τις σπουδές του στο εξωτερικό και διέθετε προϋπηρεσία στον Τύπο («Λόγιος Ερμής»).

Το πρώτο τεύχος της “Ελληνικής Σάλπιγγας” που κυκλοφόρησε την1η Αυγούστου του 1821. Φώτο: Wikimedia

Στην εκδοτική διακήρυξη, «ανακήρυξιν» όπως την αποκαλεί, ο Θ. Φαρμακίδης σημειώνει:

«Εις τας παρούσας περιστάσεις της Ελλάδος, ότε το ελληνικόν γένος, μη υπομένον τον βαρύν της τυραννίας ζυγόν, τον οποίον έφερεν αναξίως αιώνας ολοκλήρους, απεφάσισεν υπό την προστασία της Θείας Προνοίας, να πιάση τα όπλα, διά να αναλάβη την οποίαν απώλεσεν αυτονομίαν, είναι αναγκαιοτάτη εφημερίς εις την Ελλάδα εκδιδομένη.

Το γένος όλον αγωνιζόμενον τον υπέρ της ελευθερίας αγώνα θέλει να βλέπη και διά του τύπου τους αγώνας του κηρυττομένους, τας αρετάς των καλών δημοσίως επαινουμένας, και τας κακίας των κακών εξελεγχομένας, εις αποφυγήν και μίμησιν».

Στην «Ελληνική Σάλπιγγα» δημοσιεύονταν πατριωτικές προκηρύξεις, ειδήσεις για τα πολεμικά γεγονότα και άρθρα που στόχευαν στην ενδυνάμωση του αγωνιστικού πνεύματος των Ελλήνων.

Οι στόχοι, που δημοσιεύονται στο πρώτο φύλλο «Εν Καλαμάτα, έτει α’ της ελευθερίας (1821)», ήταν φιλόδοξοι. Οι παράγοντες έκδοσής της ευελπιστούσαν ότι πέραν των πολεμικών, θα κάλυπτε και τα πολιτικά γεγονότα, φροντίζοντας ωστόσο να «μη βλαφθώσι ποτέ τα προς όλας τα διοικήσεις οφειλόμενα καθήκοντα».

Επίσης, ήθελαν να την εκδίδουν τετρασέλιδη και μέρα παρά μέρα, εξαιρουμένων των Κυριακών και των εορτών, ενώ η ετήσια συνδρομή οριζόταν στα πενήντα γρόσια. Ήταν μάλιστα αυστηροί στο ζήτημα των συνδρομών αφού «χωρίς προκαταβολή της τιμής ή ασφαλούς εγγυήσεως περί αυτής, εφημερίς δεν δίδεται, μήτε στέλλεται».

Ωστόσο, η «Σάλπιγξ Ελληνική» δεν θα κρατήσει για πολύ. Ο Φαρμακίδης αποχώρησε μετά την έκδοση του τρίτου φύλλου, μη αντέχοντας τις επεμβάσεις και την προληπτική λογοκρισία.

«Δεν ενέδωσα εις το δεσποτικόν μέτρον της προεξετάσεως», ήταν τα λόγια του αναφερόμενος στην απαίτηση του Υψηλάντη να υποβάλλονται στην έγκρισή του τα προς δημοσίευση άρθρα.

Εκδόθηκαν μόνον τρία τεύχη, το πρώτο την 1η Αυγούστου 1821, το δεύτερο την 5η Αυγούστου 1821 και το τρίτο την 20ή Αυγούστου 1821.

Στο πρώτο φύλλο της εφημερίδας δημοσιεύτηκε, μεταξύ άλλων, η Προκήρυξη του Αλέξανδρου Υψηλάντη που είχε απευθύνει από το Iάσιο στις 24 Φεβρουαρίου 1821 για την επανάσταση στη Μολδοβλαχία.

Στο δεύτερο φύλλο δημοσιεύτηκε η έκκληση του Δημήτριου Υψηλάντη προς τους κατοίκους της Λεβαδειάς για ομόνοια, πολεμική εγρήγορση, καθώς και παραινέσεις, ώστε να μην κακοποιούνται άοπλοι Tούρκοι.

Στο τρίτο φύλλο καταχωρίστηκε η έκκληση της Μεσσηνιακής Συγκλήτου και του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προς τις ευρωπαϊκές Αυλές, με την οποία τους γνωστοποιείται ότι οι Έλληνες ξεσηκώθηκαν για την ελευθερία τους.

Η διακοπή της έκδοσής της εφημερίδας «Σάλπιγξ Ελληνική» σήμανε και την αναστολή της λειτουργίας εφημερίδων για τα κρίσιμα χρόνια 1822 και 1823. Όταν κατελήφθη η Τριπολιτσά, ο Κωνσταντίνος Τόμπρας διατάχθηκε και μετέφερε εκεί το τυπογραφείο, το οποίο χωρίς να λειτουργήσει και λόγω των ανωμάλων καταστάσεων, μεταφέρθηκε στο Άργος και από εκεί στην Κόρινθο, όπου έγιναν αρκετές σπουδαίες εκτυπώσεις (Σύνταγμα ή Προσωρινόν Πολίτευμα, προκηρύξεις, διαταγές κ.ά.).

Με την ανακήρυξη του ελεύθερου Ελληνικού Κράτους ο πρώτος τυπογράφος Κωνσταντίνος Τόμπρας εργάστηκε σε διάφορα τυπογραφεία της χώρας.

Τα τρία τεύχη της εφημερίδας «Σάλπιγξ Ελληνική» φυλάσσονται στη Βιβλιοθήκη της Βουλής.