Πέρασαν δύο χρόνια από τότε που καταγράφηκαν τα πρώτα επιβεβαιωμένα κρούσματα κορονοϊού στην Αυστραλία.
Από τις 25 Ιανουαρίου του 2020, χρειάστηκαν μόλις μερικές εβδομάδες, ώστε ο ιός SARS-CoV-2 και η νόσος COVID-19 που προκαλεί, από «άγνωστοι» να καταστούν βασικό σημείο αναφοράς στην καθημερινότητά μας.
Κάποιοι εκτιμούσαν τότε ότι… μπόρα είναι και θα περάσει σύντομα. Άλλοι, ήδη από τις πρώτες ημέρες της καταιγίδας άρχισαν να ακυρώνουν εισιτήρια που είχαν για την Ελλάδα.
Ωστόσο, ούτε οι πιο αισιόδοξοι δεν σκέφτονταν μάλλον ότι, μεταξύ άλλων, δε θα έβλεπαν από κοντά τους δικούς του στην πατρίδα για δύο χρόνια και πλέον, ενώ θα απαγορευόταν κάποια στιγμή να δουν και να αγκαλιάσουν ακόμη και τα εγγόνια τους.
Οι τραγικές -κοινωνικές, ψυχολογικές, οικονομικές κ.ο.κ.- συνέπειες της πανδημίας είναι γνωστές και πολύ σοβαρές, ενώ η COVID-19 συνεχίζει, δυστυχώς, να προκαλεί πολλές απώλειες ανθρώπινης και μπελάδες σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Ο κορονοϊός απέδειξε με κάθε τρόπο ότι εκτός από επικίνδυνος είναι απρόβλεπτος. Προ δύο μηνών ακόμη εκεί που μιλούσαμε -πάλι- για… κανονικότητα και περιορισμό -ακόμη και στο μηδέν- της έξαρσης της «Δέλτα», προέκυψε η «Όμικρον», που εμφανίζεται πιο ήπια μεν, κατά μέσο όρο, ως προς τη νόσηση, αλλά και πολύ πιο μεταδοτική.
Επανέρχεται ωστόσο σταδιακά μία αισιοδοξία ότι τα χειρότερα, ειδικά ως προς το… τσουνάμι κρουσμάτων σε αυτήν τη συγκυρία έχουν περάσει -τουλάχιστον για την Αυστραλία- με τα συνεπαγόμενα θετικά για το σύστημα Υγείας το επόμενο διάστημα, αλλά, βέβαια και την ευρύτερη λειτουργία της κοινωνίας και της οικονομίας.
Το άνοιγμα των σχολείων θα είναι μία ακόμη πρόκληση, αλλά σε γενικές γραμμές, τα εμβόλια κατά της COVID-19, οι νέες θεραπείες -που έχουν εγκριθεί και αναπτύσσονται- οι διαγνωστικές εξετάσεις (όταν είναι διαθέσιμες), κατάφεραν σημαντικό πλήγμα στον κορονοϊό.
Αρκετοί ειδικοί Υγείας μάλιστα μιλούν για νίκη της επιστήμης στη μάχη αυτή.
Ανάμεσα τους ο ομογενής γιατρός, Στέφανος Ηροδότου, ο οποίος υπηρετεί στην πρώτη γραμμή των δημόσιων νοσοκομείων της Μελβούρνης εδώ και 40 ολόκληρα χρόνια και μιλά για την «αρχή του τέλους» της πανδημίας και ζητά «λίγη υπομονή ακόμη».
Την τελευταία διετία στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (Northern Hospital, Epping), χρειάστηκε να βοηθήσει πολλούς ασθενείς που είχαν προσβληθεί από COVID-19 και γνωρίζει από πρώτο χέρι τα.. νέα από το μέτωπο.
Την αισιοδοξία που μετέφερε ο Δρ Ηροδότου για τι συμβαίνει πλέον στο πεδίο της μάχης, επιβεβαίωσε ο ομοσπονδιακός Υπουργός Υγείας, Greg Hunt. «Βλέπουμε σαφή σημάδια ότι αυτό το κύμα της Όμικρον, τουλάχιστον σε Νέα Νότια Ουαλία, Βικτώρια και Περιοχής της Πρωτεύουσας, έχει κορυφωθεί. Η Νότια Αυστραλία καταγράφει επίσης ορισμένα ελπιδοφόρα σημάδια», δήλωσε.
Ο υπουργός Υγείας της Βικτώριας, Martin Foley, ανέφερε ότι είναι πρόωρο να εκτιμάμαι πως η Πολιτεία του έχει ξεπεράσει τις συνέπειες της έξαρσης της «Όμικρον», καθώς ενώ οι αριθμοί δείχνουν να σταθεροποιούνται, το σύστημα Υγείας λειτουργεί υπό «εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες» και σε κατάσταση «συναγερμού» (Code Brown).
Επεσήμανε πάντως ότι από τις αρχές του νέου έτους πάνω από 550.000 άτομα κόλλησαν τον ιό, αλλά μόλις το 0,71% χρειάστηκε νοσηλεία.
Παρόμοια τα στοιχεία από τη Ν.Ν.Ο. με κάτω από 1% (4.100 από τα 380.000 κρούσματα «Όμικρον») από τις 26 Νοεμβρίου του 2021 έως τις 8 Ιανουαρίου φέτος) να χρήζουν νοσηλεία. Συγκριτικά, με τη «Δέλτα» το ποσοστό αυτό ήταν 10%. Και οι θάνατοι, σύμφωνα με τα στοιχεία έως τώρα, είναι κατά πολύ λιγότεροι ποσοστιαία, αλλά δεδομένου του μεγάλου αριθμού των κρουσμάτων, είναι πολλοί.
Για την Αυστραλία τουλάχιστον, αρκετοί επιστήμονες συμφωνούν πως η πανδημία βαίνει, αν όχι στο τέλος, προς βελτίωση, σε σχέση με τις τελευταίες εβδομάδες, γιατί η κατάσταση υπήρξε και καλύτερη, πριν εμφανιστεί η «Όμικρον».
Ο ειδικός στις μολυσματικές ασθένειες, Sanjaya Senanayake, αναπληρωτής καθηγητής στο Australian National University, μιλώντας στην εκπομπή Sunrise, εξέφρασε την εκτίμηση ότι «μπορούμε να εμπιστευτούμε τους αριθμούς των νοσηλευόμενων που δείχνουν ότι στις περισσότερες περιοχές η Όμικρον κορυφώθηκε, αυτά είναι πραγματικά καλά νέα».
«Τις επόμενες, λίγες εβδομάδες, πρόκειται να έχουμε πολλά κρούσματα (αν και μειώνονται) άρα θα είναι αρκετά απασχολημένοι οι εργαζόμενοι στην Υγεία, αλλά φαίνεται πως φτάσαμε στην κορύφωση».
Κανείς δεν μπορεί να είναι απόλυτα σίγουρος ωστόσο με τον κορονοϊό, καθώς δεν αφορά λίγες μόνο χώρες, αλλά την παγκόσμια κοινότητα και η αντιμετώπισή του, προειδοποιεί ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πρέπει να γίνει σε διεθνές επίπεδο αν βέβαια ως «λύση» δε θέλουμε κλειστά σύνορα, περιορισμό των ταξιδιών και απομόνωση επ’ αόριστο.
Ο γενικός διευθυντής του Π.Ο.Υ. Δρ Tedros Adhanom Ghebreyesus επανέλαβε στις αρχές της εβδομάδας ότι είναι «επικίνδυνο» να υποθέσουμε ότι η Όμικρον θα είναι η τελευταία παραλλαγή. «Υπάρχουν διαφορετικά σενάρια για το πώς η πανδημία μπορεί να εξελιχθεί και πως μπορεί η οξεία φάση να τελειώσει. Αλλά είναι επικίνδυνο να υποθέσουμε ότι η Όμικρον θα είναι η τελευταία παραλλαγή ή ότι βρισκόμαστε στο τέλος. Το αντίθετο, διεθνώς, οι συνθήκες είναι ιδανικές για να προκύψουν περισσότερες παραλλαγές».
Επεσήμανε ότι από τότε που ταυτοποιήθηκε η «Όμικρον» στη Νότια Αφρική, σχεδόν 10 εβδομάδες πριν, πάνω από 80 εκατ. κρούσματα έχουν αναφερθεί στον Π.Ο.Υ. από όλο τον Κόσμο, περισσότερα από όσα είχαν επιβεβαιωθεί όλο το 2020.
Ο Δρ Tedros υποστήριξε ότι «μπορούμε να τερματίσουμε την COVID-19 από έκτακτη υγειονομική κατάσταση παγκοσμίως … φέτος, φτάνοντας το στόχο που έχει θέσει ο Π.Ο.Υ. για εμβολιασμό του 70% του πληθυσμού της γης, μέχρι τα μέσα της χρονιάς».
Αλλά τερματισμός από «έκτακτη» δε σημαίνει και εξάλειψη. «Είναι αλήθεια ότι θα ζούμε με την COVID για το προβλεπόμενο μέλλον και ότι θα πρέπει να μάθουμε να τη διαχειριζόμαστε μέσω βιώσιμων και ολοκληρωμένων συστημάτων για οξείες αναπνευστικές παθήσεις» ώστε να προετοιμαστούμε για μελλοντικές πανδημίες, είπε ο ίδιος, τονίζοντας:
«Το να μάθουμε να ζούμε με την COVID δε σημαίνει να δώσουμε στον ιό… ελευθέρας. Δεν μπορεί να σημαίνει ότι αποδεχόμαστε σχεδόν 50.000 θανάτους την εβδομάδα από μία ασθένεια που μπορεί να προληφθεί και να θεραπευθεί».
Ειδικοί στην Αυστραλία συμφωνούν πως ο SARS-CoV-2 δε θα μετατραπεί με κάποιο μαγικό τρόπο σε κάποιου είδους ενδημική μόλυνση, με τα επίπεδα της να μένουν σταθερά για μεγάλες περιόδους.
Όπως δήλωσε στην The Age η επικεφαλής του προγράμματος έρευνας στη βιοασφάλεια του Kirby Institute στο University of NSW, καθηγήτρια Raina MacIntyre, ο ιός θα συνεχίσει να προκαλεί κύματα επιδημίας, λόγω της εξασθένισης της ανοσίας που προσφέρουν τα εμβόλια, λόγω νέων παραλλαγών που θα διαφεύγουν της προστασίας που προσφέρουν αυτά, λόγω ομάδων ανθρώπων που δεν έχουν εμβολιαστεί, λόγω γεννήσεων και της μετανάστευσης.
Ως ενδημική, αναφέρεται σε μία ασθένεια που είναι παρούσα στην κοινωνία σε σταθερά, προβλέψιμα ποσοστά (ελονοσία). Επιδημία είναι μία ξαφνική αύξηση κρουσμάτων μίας ασθένειας, αλλά με τα κρούσματα να παραμένουν σε συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή (Zika ή Ebola). Πανδημία είναι μία επιδημία που εξαπλώνεται σε πολλές χώρες, με πολλά κρούσματα (Ισπανική Γρίπη, HIV/AIDS, COVID-19).
Επίσης, ένας ενδημικός ιός δεν είναι απαραίτητα λιγότερο κακός από έναν ιό πανδημίας, καθώς η ελονοσία ευθύνεται για 500.000 θανάτους κάθε χρόνο. «Ενδημικός, από μόνο του, δε σημαίνει καλό», ανέφερε ο διευθυντής αντιμετώπισης περιστατικών έκτακτης ανάγκης του Π.Ο.Υ. Δρ Michael Ryan. «Ενδημικός απλά σημαίνει είναι εδώ για πάντα».
Ο πρόεδρος της Australasian Society for Infectious Diseases, καθηγητής Allen Cheng, εκτίμησε ότι η COVID-19 θα είναι ταυτόχρονα, πανδημία, ενδημική και επιδημία. Δηλαδή θα είναι διαρκώς παρούσα, με ενδεχομένως ξαφνική αύξηση κρουσμάτων, σε συγκριμένες, αλλά και μη συγκεκριμένες περιοχές. Είπε ακόμη ότι θα δούμε νέες παραλλαγές, λόγω εποχικότητας και καθώς τα μέτρα ασφάλειας της υγείας θα χαλαρώνουν.
Το 2022, η πανδημία COVID-19 θα λάβει τέλος, έχει δηλώσει και ο πρώην αναπληρωτής των Υπηρεσιών Υγείας της Αυστραλίας, Δρ Nick Coatsworth. Άλλοι διαφωνούν. Όπως ο καθηγητής Guy Marks, μέλος του OzSAGE, μία ομάδας ακαδημαϊκών που υποστηρίζουν την εξάλειψη της COVID-19 από την Αυστραλία. «Δε νομίζω ότι είναι σοφό απλά να αποδεχτούμε ότι ζούμε με τον ιό τώρα», είπε. «Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι είναι τόσο ήπιος που είναι απίθανο να προκαλέσει άσχημες συνέπειες. Τα στοιχεία δείχνουν πως δεν είναι αυτή η υπόθεση…».
«Η Όμικρον είναι εδώ για να μείνει, είτε μας αρέσει, είτε όχι», δήλωσε ο Δρ Michael Lydeamore, του Monash University, ειδικός στις προβλέψεις για μολυσματικές ασθένειες. «Το πιο σημαντικό τώρα είναι να διασφαλίσουμε ότι το σύστημα Υγείας αντέχει…».
Η συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα, στην Αυστραλία και διεθνώς, συνεχίζεται καθώς νέα στοιχεία προκύπτουν κάθε μέρα ανά τον Κόσμο.
Όσον αφορά ειδικά στα εμβόλια κατά της COVID-19, ο ελληνικής καταγωγής πρόεδρος και CEO της Pfizer, Albert Bourla, δήλωσε πρόσφατα σε συνέντευξή του στο «N12 News» του Ισραήλ ότι η εταιρία του εργάζεται για την ανάπτυξη ενός εμβολίου, το οποίο θα χορηγείται ετησίως, όπως αυτό της γρίπης, θα είναι αποτελεσματικό κατά της «Όμικρον» και άλλων παραλλαγών, «εκτός και αν είναι κάτι εντελώς διαφορετικό».
Το να κάνει κάποιος «ενισχυτική» δόση κάθε 4-5 μήνες, είπε, δε θα είναι ένα καλό σενάριο. Σε ετήσια βάση, διευκρίνισε, είναι «πιο εύκολο να πείσεις τους ανθρώπους να το κάνουν και πιο εύκολο να το θυμούνται». Νεότερα για ένα νέο εμβόλιο, αναμένονται έως τον Μάρτιο, αλλά στο μεταξύ, έρευνες στις ΗΠΑ δείχνουν ότι μία 3η δόση με εμβόλιο mRNA είναι κομβική για την αντιμετώπιση της «Όμικρον», παρέχοντας 90% προστασία από σοβαρή νόσηση και νοσηλεία.
Στο μεταξύ, ο κάθε ένας επηρεάζεται σε διαφορετικό βαθμό και με διαφορετικό τρόπο, ενώ καθώς ενημερώνεται για τις δηλώσεις των ειδικών και τα στοιχεία σε αυτήν τη συγκυρία μπορεί να βλέπει το ποτήρι μισοάδειο ή μισογεμάτο.
Μπορεί όντως να είμαστε στην αρχή του τέλους της πανδημίας, να έχουμε περισσότερα επιστημονικά εφόδια, εμβόλια, θεραπείες και γνώσεις, από τον Ιανουάριο του 2020, αλλά ο… πόλεμος, μέχρι αυτήν τη στιγμή, δεν έχει τελειώσει και η COVID-19, δεν είναι σαν τη γρίπη, ακόμη τουλάχιστον, όπως λένε τα στελέχη του Π.Ο.Υ.
Όχι μόνο διεθνώς, αλλά και για την Αυστραλία, που από πρότυπο στη διαχείριση της κρίσης -με αυστηρά μέτρα βέβαια και θυσίες από τους κατοίκους- βρέθηκε λόγω «Όμικρον» να έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά κρουσμάτων σε σχέση με το σύνολο του πληθυσμού. Ο αριθμός όσων εξετάζονται παραμένει υψηλός, σε σχέση με άλλες χώρες, αλλά σε κάθε περίπτωση η παρουσία του ιού είναι ιδιαίτερα εκτεταμένη πλέον κι εδώ.
Και το σύστημα Υγείας εντέλει μπορεί να αντέξει, αλλά πολλά προβλήματα, για οικογένειες και επιχειρήσεις ογκώνονται και ευπαθείς ομάδες αναγκάζονται να απομονώνονται. Επίσης, οι θάνατοι ανέρχονται σε σχεδόν 3.200. 3.200 άνθρωποι που δεν θα είναι πλέον με τους δικούς τους λόγω COVID-19, 2.300 περισσότεροι από πέρυσι και οι απώλειες -και στην παροικία- συνεχίζονται όσο τα κρούσματα αυξάνονται κατά χιλιάδες ακόμη κάθε μέρα…